Calculation of Import Dependency Ratio and Panel Data Analysis of Factors Affecting Sectoral Import Dependency Ratio in Türkiye

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 21, 686 - 711, 30.06.2023

Sevim Küçük Karaman

https://doi.org/10.25204/iktisad.1225874

Cited By: 1

Öz

The aim of this study is to calculate the import dependency ratios of both the general manufacturing industry and the manufacturing industry sub-sectors at the NACE Rev.2 and selected NACE Rev.2-3 digit (Statistical Classification of Economic Activities in the European Community) levels in the 2006-2019 period in Türkiye, and to analyze the factors affecting the import dependency ratio at the NACE Rev.2 level with Arellano-Bond Generalized Moments Method (GMM). Calculations show that the import dependency ratio in Türkiye was 24% on average in the 2006-2019 period, and the highest import dependency ratio was in the motor vehicles sector in the related period. According to the Arellano-Bond GMM results, no significant relationship was found between the average wages and exchange rate variables and the import dependency ratio, but a significant and positive relationship was found between the other independent variables and the import dependency ratio. Türkiye's foreign-dependent import structure causes problems such as the increase in foreign trade deficits and weakening of international competitiveness, thus creating an obstacle to sustainable growth and development. Accordingly, new industrial and technology policies are needed in Türkiye, in which R&D investments are prioritized and the production and export of high value-added products and high-tech products are prioritized.

Anahtar Kelimeler

Dynamic Panel Data Analysis, Arellano-Bond, Manufacturing Industry, Import Dependency Ratio

İthalat Bağımlılık Oranının Hesaplanması ve Türkiye’de Sektörel İthalat Bağımlılık Oranını Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2006-2019 döneminde hem genel imalat sanayisinin hem de NACE Rev.2 ve seçili NACE Rev.2-3 dijit (Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması) düzeyinde imalat sanayi alt sektörlerinin ithalat bağımlılık oranlarının hesaplanması ile NACE Rev.2 düzeyinde ithalat bağımlılık oranını etkileyen faktörlerin, Arellano-Bond Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM) yöntemiyle analiz edilmesidir. Yapılan hesaplamalar Türkiye’de ithalat bağımlılık oranının 2006-2019 döneminde ortalama %24 olduğunu ve ilgili dönemde en yüksek ithalat bağımlılık oranının motorlu kara taşıtları sektöründe olduğunu göstermektedir. Arellano-Bond GMM sonuçlarına göre ise ortalama ücretler ve döviz kuru değişkenleri ile ithalat bağımlılık oranı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamış ancak diğer bağımsız değişkenler ile ithalat bağımlılık oranı arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Türkiye’nin dışa bağımlı ithalat yapısı, dış ticaret açıklarının artması ve uluslararası rekabet gücünün zayıflaması gibi sorunlara yol açarak sürdürülebilir bir büyüme ve kalkınmanın önünde engel oluşturmaktadır. Buna bağlı olarak Türkiye’de yüksek katma değerli ürünler ile yüksek teknolojili ürünlerin üretim ve ihracatına öncelik verildiği, Ar-Ge yatırımlarının ön planda tutulduğu yeni sanayi ve teknoloji politikalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinamik Panel Veri Analizi, Arellano-Bond, İmalat Sanayi, İthalat Bağımlılık Oranı

Kaynakça

• Abdikeev N. M., Bogachev Y.S. ve Bekulova S.R. (2019). Investment potential of the manufacturing industry. Finance: Theory and Practice, 23(4), 24-42. https://doi.10.26794/2587-5671-2019-23-4-24-42
• Acar Balaylar, N. (2011). Reel döviz kuru istihdam ilişkisi: Türkiye imalat sanayi örneği. Sosyoekonomi Dergisi, 16(16), 137-160. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/197711.
• Akbaş, Y. E. ve Şentürk, M. (2013). Türkiye’nin ithalat ve ihracat bağımlılığı: Seçilmiş ülke örnekleri üzerine ampirik bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 13(2), 195-208. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/559828.
• Arı, A. ve Özcan, B. (2012). İşçi gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: dinamik panel veri analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (38), 101-117. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/66527.
• Baltagi, B. H. (2005), Econometric analysis of panel data. (3. Baskı). England: John Wiley & Sons, Ltd.
• Baysal Kurt, D. ve Çoban, O. (2021). Türkiye ile Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki imalat sanayi endüstri içi ticaretin belirleyicileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3369-3397. https://doi.org/10.15869/itobiad.887238.
• Berezinskaya, O. ve Vedev, A. (2017). The dependence of Russian manufacturing on imports and the strategy of import substitution. Problems of EconomicTransition, 59(1-3), 1-15.
• Cheng, N., ve Bang, Y. (2021). A comment on the practice of the Arellano-Bond/Blundell-Bond Generalized Method of Moments estimator in IS research. Communications of the Association for Information Systems, 48(38),423-442. https://doi.org/10.17705/1CAIS.04838.
• Chernova, V. ve Noha, V. (2019). A study of the characteristics of food import dependence of the countries. El estudio de la dependencia alimentaria de los paises, 8(24), 484-492. https://amazoniainvestiga.info/index.php/amazonia/article/view/1012/936.
• Dineri, E. ve Işık, N. (2021). İthalat bağımlılığı ve Türkiye ekonomisinde imalat sanayi: Hatemi-J asimetrik nedensellik testi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1), 68-82. https://doi.org/10.30855/gjeb.2021.7.1.005.
• Dünya Bankası. (2022, 14 Aralık). Türkiye verileri. https://data.worldbank.org/country/turkiye.
• Eurostat, (2008). NACE Rev 2. Statistical classification of economic activites in the European Community. Eurostat Metodologies and Working Paper. https://ec.europa.eu/eurostat.
• Fedyunina, A. ve Averyanova, Y. (2019). Import and export of high-tech products in Russian manufacturing companies. Russian Journal of Economics, 5(2), 199-210. https://doi.org/10.32609/j.ruje.5.38706
• Gökalp, M. F. ve Yıldırım, A. (2006). Türkiye imalat sanayi dış ticaretinin kirlilik emisyonu. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 227-243. https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/5604/8.1%2520gokalp-yildirim.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• https://biruni.tuik.gov.tr/DIESS/TerminolojiListesiAction.do
• https://sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/10/02Ithalata_Olan_Bagimliligin_Azaltilmasi_Programi.pdf.
• https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/OtomotivSanayiiCalismaGrubuRaporu.pdf.
• https://www.tbb.org.tr/dosyalar/arastirma_ve_raporlar/ozlale.pdf .
• Hüsnüoğlu, N. (2017). Dijital bölünmeyi etkileyen faktörler üzerine bir uygulama: panel veri GMM analizleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2), 19-34. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2152129.
• İnançlı, S. ve Konak, A. (2011). Türkiye’de ihracatın ithalata bağımlılığı: otomotiv sektörü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 343-362. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/65501.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2001). Türkiye Ekonomisi, 12. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Khrustalev, E. Y. ve Slavyanov, A. S. (2019). Dependence on imports as athreat to innovative development of the Russian manufacturing sector. Digest Finance, 24(2), 124-134. https://doi.org/10.24891/df.24.2.124.
• Koç, E., Şenel, M. C. ve Kaya, K. (2017). Türkiye’de ekonomik göstergeler-imalat sanayi kapasite kullanım oranı. Mühendis ve Makina, 58(689), 1-22. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/810582.
• Konak, A. (2012). Ticarette dışa bağımlılık ve Türkiye'nin dış ticareti üzerine etkileri: 1980-2010 ekonomik analizi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Kundak, S. ve Aydoğuş, İ. (2018). Türkiye’de imalat sanayinin ithalata bağımlılığının analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 252-266. https://doi.org/10.21547/jss.348833.
• Limanlı, Ö. (2019). Stata uygulamalı doğrusal dinamik panel veri modelleri. https://www.researchgate.net/publication/338051544_Stata_Uygulamali_Dogrusal_Dinamik_Panel_Veri_Modelleri (04.06.2021).
• Lupak, R., Boikoa, R., Kunytska-Iliashb, M. ve Taras Vasyltsivc, T. (2021). State management of import dependency and state’s economic security ensuring: new analysis to evaluating and strategizing. Contents lists available at Growing Science Accounting, (7), 855-864. https://www.growingscience.com/ac/Vol7/ac_2021_23.pdf
• Moral-Benito, E., Allison, P. ve Williams, R. (2018). Dynamic panel data modelling using maximum likelihood: an alternative to Arellano-Bond. Applied Economics, 1-22. https://www3.nd.edu/~rwilliam/dynamic/Benito_Allison_Williams.pdf.
• Narin, M. ve Özer, A. (2009). Küresel krizin reel sektör üzerine etkileri: Türkiye imalat sanayi, 1089-1122. http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/handle/11616/12141
• Nas, Ş. (2021). MINT ülkelerinde ara girdi ve nihai talebin ithalat bağımlılığı: girdi-çıktı analizi. Bulletin of Economic Theory and Analysis, VI(1), 69-95. https://doi.org/10.25229/beta.890933.
• Özer, M. ve Malovic, M. (2020). Ball and chain effect: Is Türkiye’s growth rate constrained by current account deficit?. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, (558), 124997, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.physa.2020.124997.
• Özlale, Ü. ve Karakurt, A. (2012). Türkiye’de tasarruf açığının nedenleri ve kapatılması için politika önerileri. Bankacılar Dergisi, 23(83), 1-33.
• Petek, A. ve Şanlı, O. (2018). Makro ekonomik değişkenler açısından Türkiye’de sanayi sektörünün gelişimi ve imalat sanayinin teknolojik yapısı. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(3), 185-203. https://doi.org/10.30803/adusobed.437391.
• Polat, H. (2011). Türkiye ekonomisinde imalat sanayi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 24-39. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/370664.
• Roodman, D. (2009). How to do xtabond2: an introduction to difference and system GMM in Stata. The Stata Journal, 9(1), 86-136. https://doi.org/10.1177/1536867X0900900106.
• Saygılı, Ş., Cihan, C., Yalçın C. ve Hamsici, Y. (2010). Türkiye imalat sanayiin ithalat yapısı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliği, 10/02. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/16e81cc5-44d8-4d2b-a7d4-b61cedb0b4c1/WP1002.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-16e81cc5-44d8-4d2b-a7d4-b61cedb0b4c1-m3fB8Ud .
• Simachev Y., Kuzyk M. ve Zudin N. (2016). Import dependence and import substitution in Russian manufacturing. A Business Viewpoint. Foresight and STI Governance, 10(4), 25-45. https://doi:10.17323/1995-459X.2016.4.25.45 .
• Şahin, H. (2009). Türkiye ekonomisi, 10. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Şenesen, Ü. ve Günlük Şenesen, G. (2003). Import dependency of production in Türkiye: structural change from 1970's to 1990's. Tenth Annual Conference of the Economic Research Forum (ERF), 1-10. https://www.researchgate.net/publication/268417147.
• Şişman, M. ve Bağcı, E. (2014). Türkiye tekstil ve hazır giyim sektöründe ithalat bağımlılığı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 29-53. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3762.
• Teyyare, E. (2018). Sektörel bazda sabit sermaye yatırımlarının ekonomik büyüme üzerinde etkisi: Türkiye örneği. Maliye Araştırmaları Dergisi, 4(2), 115-129. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1711381.
• Töre, İ. (2015). Geçmişten günümüze Türkiye’de yabancı sermaye mevzuatı. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIX(3-4), 123-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1822773.
• Türkan, E. (2006). Türkiye'de üretimin ithalat ve ihracat bağımlılığı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, https://www.researchgate.net/publication/269397425_Turkiye%27de_Uretimin_Ithalat_ve_Ihracat_Bagimliligi.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. (2022, 12 Şubat). https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. (2019, 3 Ocak). İmalat sanayi kapasite kullanım oranı metaveri. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/59188d94-32e7-4028-b452-d9349a4c33e8/KKOMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-59188d94-32e7-4028-b452-d9349a4c33e8-nsUlWK4.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2018). İthalata olan bağımlılığın azaltılması programı eylem planı.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2020, 5 Şubat). https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/.
• Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2021, 18 Kasım). Ekonomik göstergeler 2020. https://www.hmb.gov.tr/ekonomik-gostergeler.
• Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). (2018). Otomotiv Sanayi Çalışma Grubu Raporu.
• Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi ve Teknoloji Stratejisi 2023 (2019, 5 Ocak). https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/SanayiStratejiBelgesi2023.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2021, 22 Kasım). https://www.sanayi.gov.tr/anasayfa. Türkiye İstatistik Kurumu. (2022,17 Nisan). Sanayi İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023, 12 Aralık). Tanımlar,
• Yalçınkaya, M. H., Çılbant, C. ve Özçalık, M. (2009). Avrupa Birliği sürecinde Türk imalat sanayi dış ticaretinin rekabet gücü: 1989-2009 dönemi var analizi. Yönetim ve Ekonomi, 16(1), 115-137. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146010.
• Yeldan, A. E. ve Yıldırım, D. (2015). Küreselleşme ve sanayisizleşme bağlamında Türkiye’de ve dünyada demokrasi açığı. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2(45), 65-88. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2576035.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2018). İleri panel veri analizi stata uygulamalı, 3. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel veri ekonometrisi stata uygulamalı. 5. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Yükseler, Z. ve Türkan, E. (2008). Türkiye'nin üretim ve dış ticaret yapısında dönüşüm küresel yönelimler ve yansımalar. TÜSİAD Koç Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu, Yayın No: TÜSİAD-T/2008-02/453.