Osmanlının Son, Cumhuriyetin İlk Eğitim Müfredatında Arapça Öğretimi

Yıl 2015, Sayı: 4, 93 - 106, 31.12.2015

Mustafa Şen Hasan Uçar

Öz

Cumhuriyetin ilanının ardından 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen Tevhidi Tedrisat kanunu ile birlikte 1340 (1924) yılında liselerde okutulan Arapça dersi müfredatının incelendiği bu çalışmada söz konusu dönemin öncesi ve sonrası kıyaslanarak ders kitapları çerçevesinde işlenen müfredat programının değerlendirmesi yapılmıştır. Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulüne kadar eğitim kurumlarında işlenecek olan derslere yönelik eğitim programlarının, yeni kanun metnine uygun ders kitaplarının hazırlanmamış olması pek çok alanda sorun oluştururken Mehmet Zihni Efendi gibi bir Arap dil bilimcisinin varlığı Arapça dersi açısından en azından böyle bir sorunun ortaya çıkmasına imkân vermemiştir. 1924 yılı şartlarında sözel eğitim alan bir lise mezununun toplamda üç sene içerisinde sekiz saat Arapça eğitim alması, okutulan Türkçe derslerinin sarf ve nahiv açısından Arapça temelli olduğu da düşünüldüğünde İmam Hatip Mektepleri’ninde faliyetine devam ettiği yıllarda liselerde bu oranda varlığını devam ettiren Arapça açısından, geçiş döneminde bu dilin vazgeçilmezliğini göstermesi adına önem arz etmektedir. Bunu, Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun kabulünden sonra medreselere olan rağbetin azaltılmasının ancak bu şekilde mümkün olacağının düşünülmüş olması ile açıklamak da mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Arapça öğretimi, Osmanlı, Cumhuriyet dönemi, eğitim müfredatı

Arabic Education in the Last Syllabus of Ottoman and the First Syllabus of the Republic

Öz

In this study that the syllabus of Arabic education in high schools in 1340(1924) by the the Law on Unification of Education which was accepted on March 3rd, 1924 with the proclamation of the republic is being reviewed, the assessment of the syllabus that is elaborated within the textbooks by comparing the pre and post of the related era has been carried out. While posing problemthe lack of the education programmes regarding the lessons that were thought in educational institutions till enacting the Law on Unification of Education, the lack of the textbooks compliance with the new law text in many areas; existence of a linguistic scientist like Mehmet Zihni Efendi did not allow to occur such a problem from the viewpoint of Arabic education. Taking Arabic education of a high-school graduate in the conditions of the year 1924 totally eight hours in three years, even if we look from the viewpoint of the Turkish lessons based on Arabic grammar and syntax has importance concerning to the indispensability of this language during the transitional period in the years of religious vocational high schools from the stand point of Arabic which was carrying on. It is possible to explain that the decreasing of demand to the madrasahs after the enacting ofLaw on Unification of Education had been considered possible in this way. Besides, considering the course of proceeding, it is possible to indicate that the Unification of Education was rendering the service in order to break the connection of the society with its past as well as educational unity which is the main objective also.

Anahtar Kelimeler

Law on Unification of Education, Arabic education, Ottoman, Republic period, syllabus

Kaynakça

• Akbayrak, Hasan, Milletin Tarihinden Ulusun Tarihine, İstanbul, Kitabevi Yay. 2009.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S: 2004), Ankara, Pegem Yay. 2004.
• Atay, Hüseyin, Fatih-Süleymaniye Medreseleri Ders Programları ve İcazetnameler, (1981), Ankara, Vakıflar Dergisi, S. 13, ss.171-235.
• Aslan, Erdal, Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları, (2010), Eğitim ve Bilim Dergisi, C. 35 S.158, ss. 215-231.
• …………. 1924 İlk Mektepler Müfredat Programı, (2011), Elementary Education Online, ss. 717-734, http://ilkogretim-online.org.tr
• Ergun, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara, 1982.
• Karataş, Süleyman, Batılılaşma Döneminde Ders Program Değişimi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon-2002.
• Mekatibi Sultaniye Müfredat Programları, Marif Vekaleti, İstanbul, Matba-ı âmire, 1338.
• Öztürk, Cemil, Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1996.
• Soyupek, Hasan, İkinci Meşrutiyet’ten Günümüze Türkiye’de Arapça Öğretimi, Basılmamış Doktora Tezi, Isparta-2004.
• Yücel, Hasan Ali, Türkiye'de Orta Öğretim, Ankara, Kültür Bakanlığı yay. 1994, s. 21; Tonguç, İsmail Hakkı, İlköğretim Kavramı, Ankara, Piramit yay. 2004.
• http://www.imamhatipokullari.org/tarihce.html.