Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ebû Hanîfe’nin Sünnî İtikadî Birlik ve Kelâm İlminin Oluşum Sürecindeki Yeri

Yıl 2023, Sayı: 20, 68 - 86, 31.12.2023

Zekerya Sarıbulak

Öz

Hilâfet eksenli siyasî tartışmalar, Şia, Hâriciyye, Mürcie, Kaderiyye gibi bazı kelâmî fırkaların oluşumuna zemin hazırlamıştır. Toplumun büyük çoğunluğundan kopma olarak algılanan bu yeni fırkaların itikadî görüşleri reddiyeler ile eleştirilmiştir. Böylece İslam toplumunun çoğunluğunu ifade edecek olan Sünnî ekol oluşum sürecine girmiştir. Fakat teorisyen âlimleri, kelâm ilmini bid’at bilen Ehl-i hadîs ve bu ilmi farz-ı kifâye bilen Sünnî kelâmcılardan oluşmuştur. Ehl-i hadîs, bu ilmin istidlâl yöntemiyle itikadî konuların tespitini caiz görmemiştir. Sünnî kelâmcılar ise sosyokültürel duruma göre bu ilim ile inanç konularını tespit etmeye çalışmışlardır. Haliyle farklı istidlâl yöntemleri olmuş ve bu sebeple başta haberi sıfatlar olmak üzere bazı inanç konularında derin ihtilaflara düşmüşlerdir. Nitekim Ehl-i hadîs ve Sünnî kelâmcıları da temsilen Eş‘arî-Matürîdî şeklinde isim almışlardır. Ancak derin ihtilaflarına rağmen zamanla her üç fırka da Sünnî isimle anılarak birlik içinde olmuşlardır. Şüphesiz siyasî ittifak ve fıkhî mezhep hoşgörüsü bu birlikteliğin oluşmasında etkili olmuştur. Bize göre toplum nezdinde şöhrete kavuşmuş âlimlerin etkisi ve geride bıraktıkları ilmî mirasları da etkili olmuştur. Bu anlamda birliğe katkı sunmuş ilk dönem kelâmcılarından birisi de Ebû Hanîfe olmuştur. O, kelâm ilminde beş eser te’lif etmiştir. İstidlâlde nassı kaynak, aklî delili ise nassı anlamak için kullanmış ve bu yöntemle Sünnî kelâmcıları etkilemiştir. Diğer taraftan nassı birinci derecede önemli bir kaynak olarak görmesi ve Tahâvî gibi mensupları yoluyla da Ehl-i hadis’i etkileyebilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kelâm Akaid Ebû Hanîfe Ehl-i hadîs Ehl-i bid'at

Kaynakça

  • Abdürrezzâk, Mustafa. Temhîdun li tarîhi’l-felsefeti’l-İslâmiyye, Kahire: Mekte-betu İskenderiyye, 2010.
  • Bağdâdî, Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed Ebû Mansûr et-Temîmî. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ, thk.Muhammed Osman el-Hişt, Kahire: Mektebetu İbn Sîna, ts.
  • Bezzâzî, Hâfızüddîn Muhammed b. Muhammed b. Şihâb el-Kerderî. Menâḳı-bü’l-İmâmi’l-Aʿẓam Ebî Ḥanîfe, Haydarâbâd: y.y., 1321.
  • Dârimî, Osmân b. Saîd b. Hâlid es-Sicistanî. Naḳżü’l-İmâm Ebî Saʿîd ʿOs̱mân b. Saʿîd ʿale’l-Merîsiyyi’l-Cehmiyyi’l-ʿanîd fîme’fterâ ʿalellāhi mine’t-tevḥîd, Riyad: Darü'n-Neşr , 1998.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. el-ʿÂlim ve’l-müteʿallim, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 11. Basım, 2015.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. er-Risale, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri ), 11. Basım, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. er-Risâle îlâ Osman el-Bettî, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri), 10. Basım, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
  • Ebû Zehre, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ. Târîḫu’l-meẕâhibi’l-İslâmiyye: I- Fi’s-Siyâse ve’l-ʿaḳāʾid; II- Fî Târîḫi’l-meẕâhibi’l-fıḳhiyye, Kahire: Darü'l-Fikri'l-Arabî, ts.
  • Eş‘arî, Alî b. İsmâîl Ebü’l-Hasan. Makâlatu’l-İslamîyyin ve ihtilafu’l-musâllin, thk. MuhammedMuhyiddin Abdulhamid, Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1990.
  • Feyyûmî, Muhammed İbrahim. el-Firaḳu’l-İslâmiyye ve Hâkku’l-Ümmeti es-Siyasî, 1. Basım, Beyrut: 1998.
  • Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. Ḳānûnü’t-teʾvîl, thk. Muhammed Zâhid el-Kevseri, 1. Basım Kahire: Matbaatü Envar, 1940.
  • Haci Halife (Katip Çelebi). Keşfü’ẓ-ẓunûn ʿan esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, Beyrut: Darü İhyai’t-Turasi’l-Ârabi, ts.
  • Hatib, Ebû Bekir Ahmed b. Ali, el-Bağdâdî. Târîḫu Baġdâd, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
  • Hümeyyis, Muhammed b. Abdurrahman Usuli’d-Din ‘inde’l-İmam Ebû Hanîfe, Riyad: Darü’s-Sümeyrî, 1416/1996.
  • İbn Âsakir, Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh ed-Dimaşkī. Târîḫu medîneti Dımaşḳ, Beyrut: 1995.
  • İbn Ebü’l-İz, Alî b. Alâiddîn Alî b. Muhammed ed-Dımaşkī. Şerḥu’l-ʿAḳīdeti’ṭ-Ṭaḥâviyye, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Riyad: Mektebetü’r-Riyad el-Hadisiyye, ts.
  • İbn Hacer, Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Heytemî. el-Ḫayrâtü’l-ḥisân fî menâḳıbi’l-İmâmi’l-Aʿẓam Ebî Ḥanîfe en-Nuʿmân, 1. Basım, Dı-maşk: Dar al-Hûda ve Rashad, 2008.
  • İbn Hanbel, Ahmed. el-Mesâʾil Amed b. Hanbel rivayetu İshak b. İbrahim en-Nisaburî, thk. Züheyr eş-Şavîş, 1. Basım, Beyrut: Mektebetü’l-İslâmîyye, 1980.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî. el-Faṣl fi’l-milel ve’l-ehvâʾ ve’n-niḥal, thk. Ahmed Şemsuddin, Beyrut: Darü'l-Kütübi’l-‘İlmîyye, 2007.
  • İbn Kemal Paşa, Ahmed b. Süleymen Şemsuddin. Ṭabaḳātü’l-müctehidîn, thk. Ebû Abdurrahman b. Akil, Kahire: y.y.,1397.
  • İbn Nedim, Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b. İshâk Ebü’l-Ferec. el-Fihrist, Beyrut: Darü’l-Ma’rife, ts.
  • İbn Nedîm, Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b. İshâk Ebü’l-Ferec. el-Fihrist, Beyrut: Darü’l-Ma'rife, ts.
  • İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Ebû’l-Ferâc. el-Muntaẓam fî târîḫi’l-mülûk ve’l-ümem, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, 1. Basım, Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmîyye, 1992.
  • İbnü’l- Kesir, İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer ed-Dimaşkī. el-Bidâye ve’n-nihâye, 8. Basım, Beyrut: Mektebetü’l-Maârif, 1990.
  • Kalhâtî, Muhammed b. Said el-Ezdî. el-Keşf ve’l-beyân, Uman: Vizâretü 't-Tûrasi'l-Kâvmî ve's-Sâkâfî,1980. Kutlu, Sönmez. Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, 3. Bas. An-kara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Kitâbü’t-Tevḥîd, 1. Basım, Beyrut: Darü Sadr, 2007.
  • Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn b. Alî el-Hüzelî, Mürûcü’ẕ-ẕeheb, thk. Kemal Mer‘î, 1. Basım, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1425/2005.
  • Muğnîsî, Ahmed b. Ahmed Ebü’l-Müntehâ. Şerḥu’l-Fıḳhi’l-ekber, Kahire: y.y. 1325.
  • Nesefî, Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mu‘temid. Baḥrü’l-kelâm fî ʿaḳāʾidi ehli’l-İslâm, 2. Basım, Dimaşk: Mektebetü Darü’l-Ferfur, 2000.
  • Nesefî, Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mu‘temid. Tebṣıratü’l-edille fî uṣûli’d-dîn, thk. Hüseyin Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkan-lığı Yayınları 2004.
  • Neşşâr, Ali Sami, İslâm’da Felsefî Düşüncenin Doğuşu, Çev: Osman Tunç, 1-3. Basım, İstanbul: İnsan Yayınları, 1999/2016.
  • Neşşar, Ali Sami. Neş’etu’l-fikri’l-felsefi fi’l-İslâm, 9. Basım, Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
  • Nurseyf, Ahmed Muhammed. Yahya b. Maîn ve kitabu’t-târîḫ, Mekke: y.y. 1979.
  • Sâdefî, Abdurrahman b. Ahmed b. Yunus es-Sâdefî. Târîḫu Mıṣr, Beyrut: y.y. 1421.
  • Sâdefî, Abdurrahman b. Ahmed b. Yunus. es-Sâdefî, Tarihu İbn Yunus el-Mısrî, Beyrut: y.y. 1421.
  • Safedî, Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh. el-Vâfî bi’l-vefeyât, Beyrut: y.y. 2000.
  • Sâlimî, Ebû Şekûr Muhammed b. Abdisseyyid b. Şuayb. et-Temhîd fî beyâni’t-tevḥîd, 1. Basım, thk. Ömür Türkmen, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
  • Sarıbulak, Zekerya. “Tahâvî’nin İstidlâlde İhtilaflı Sünnî Fırkaların Birliğine Katkısı”, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s,18?, Aralık 2021, 96-105, Doi: 10.34085/buifd. 993229.
  • Sarıbulak, Zekerya. Ebû Hanife’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci, 1. Basım, Ankara: Astana Yayınları, 2021.
  • Sâymerî, Hüseyin b. Ali B. Muhammed. Ahbâru Ebû Hanîfe ve ashâbihi, 2. Basım, Beyrut: y.y. 1985.
  • Sübki, Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi Ebu Nasr Taceddin es-Sübki, es-Seyfü’l-meşhûr fî şerḥi ʿaḳīdeti Ebî Manṣûr, thk. Mustafa Saim Yeprem, İs-tanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi yayınları, 2000.
  • Sübkî, Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi Ebû Nasr Taceddin. Muʿîdü’n-niʿam ve mübîdü’n-niḳam, 1. Basım, Beyrut: Mültezemü’l-Kütup es-Sakâfiyye, 1982.
  • Şafiî, Hasan Mahmud. el-Medhâl îla dirâseti’l-‘ilmi’l-kelâm, 1. Basım, Karaçi: y.y. 2001.
  • Şehristânî, Muhammed b. Abdulkerim b. Ahmed. el-Milel ve’n-niḥal, thk. Ahmed Fehmi Muhammed, 1. Basım, Beyrut: Dar Sürur, 1987/1368.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebu Cafer. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk, 2. Basım, Mısır: Dârü’l-Maârif, 1967/1387.
  • Tahâvî, Ahmed b. Muhammed b. Selâme Ebû Cafer. Beyânü ʿaḳīdeti Ehli’s-sünne ve’l-cemâʿa, 1. Basım, Beyrut: Darü İbn Hazm, 1995.
  • Topaloğlu, Bekir. Kelâm İlmine Giriş, İstanbul: Damla Yayınları 2013.
  • Üsmendî, Alâeddin, Muhammed b. Abdulhamid es-Semarkând. Lübâbü’l-Kelâm, thk. M. Sait Özervarlı, 2. Basım, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
  • Üstüvaî, Sa‘id b. Muhammed b. Ahmed el-Kadî. Kitabu’l-İ ‘tikât, thk. Seyid Bahçivan, 1. Basım, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmîyye, 2005.
  • Yemenî, Muhammed b. Yusuf b. Yakub. es-Sülûk fi tabaḳāti’l- ʿulemâi ve’l-mülûk, 2. Basım, San’a: y.y. 1995

Yıl 2023, Sayı: 20, 68 - 86, 31.12.2023

Zekerya Sarıbulak

Öz

The political debates surrounding the Caliphate led to the formation of a number of theological sects such as the Shia, the Hariciyye, the Murcie and the Kaderiyye. The theological views of these new sects, perceived as having broken away from mainstream society, were criticised and rejected. Thus, the Sunni School, which came to represent the majority of Islamic society, began to be formed. However, the theoretical scholars are composed of Ahl al-Hadı̄th, who know the science of kalam as bid'at, and Sunni theologians, who know this science as fard proof. The Ahl al-Hadı̄th did not consider it permissible to determine matters of faith by the reasoning method of this science. Sunni theologians, on the other hand, sought to define the subjects of faith and science in accordance with the socio-cultural situation. In fact, they had different methods of reasoning, and for this reason they had deep disagreements on some matters of belief, especially on Khabar adjectives. As a matter of fact, they were named as Ash'ari-Maturidi, represent-ing the Ahl al-Hadı̄th and Sunni theologians. Over time, however, all three sects were united by being called Sunnis, despite their deep differences. There is no doubt that the political alliance and the tolerance of the fiqh sect have been effec-tive in the formation of this unity. We believe that the influence of the scholars who became socially prominent and the scientific legacies they left were also influencing. In this sense, one of the first theologians of the period to contribute to unity was Abu Hanife. He wrote five works in the science of kalam. He influ-enced Sunni theologians with this method, using Nass to understand the source and rational evidence to understand the Nass. On the other hand, he was able to influence the Ahl al-Hadı̄th through his view of the Nass as a primary source and through his members such as Tahawi.

Anahtar Kelimeler

Kalam Akaid Abu Hanifah Ahl al-Hadı̄th

Kaynakça

  • Abdürrezzâk, Mustafa. Temhîdun li tarîhi’l-felsefeti’l-İslâmiyye, Kahire: Mekte-betu İskenderiyye, 2010.
  • Bağdâdî, Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed Ebû Mansûr et-Temîmî. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ, thk.Muhammed Osman el-Hişt, Kahire: Mektebetu İbn Sîna, ts.
  • Bezzâzî, Hâfızüddîn Muhammed b. Muhammed b. Şihâb el-Kerderî. Menâḳı-bü’l-İmâmi’l-Aʿẓam Ebî Ḥanîfe, Haydarâbâd: y.y., 1321.
  • Dârimî, Osmân b. Saîd b. Hâlid es-Sicistanî. Naḳżü’l-İmâm Ebî Saʿîd ʿOs̱mân b. Saʿîd ʿale’l-Merîsiyyi’l-Cehmiyyi’l-ʿanîd fîme’fterâ ʿalellāhi mine’t-tevḥîd, Riyad: Darü'n-Neşr , 1998.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. el-ʿÂlim ve’l-müteʿallim, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 11. Basım, 2015.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. er-Risale, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri ), 11. Basım, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Ebû Hanife, Numan b. Sabit. er-Risâle îlâ Osman el-Bettî, Çev: Mustafa Öz (İmam Azam’ın Beş Eseri), 10. Basım, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
  • Ebû Zehre, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ. Târîḫu’l-meẕâhibi’l-İslâmiyye: I- Fi’s-Siyâse ve’l-ʿaḳāʾid; II- Fî Târîḫi’l-meẕâhibi’l-fıḳhiyye, Kahire: Darü'l-Fikri'l-Arabî, ts.
  • Eş‘arî, Alî b. İsmâîl Ebü’l-Hasan. Makâlatu’l-İslamîyyin ve ihtilafu’l-musâllin, thk. MuhammedMuhyiddin Abdulhamid, Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1990.
  • Feyyûmî, Muhammed İbrahim. el-Firaḳu’l-İslâmiyye ve Hâkku’l-Ümmeti es-Siyasî, 1. Basım, Beyrut: 1998.
  • Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. Ḳānûnü’t-teʾvîl, thk. Muhammed Zâhid el-Kevseri, 1. Basım Kahire: Matbaatü Envar, 1940.
  • Haci Halife (Katip Çelebi). Keşfü’ẓ-ẓunûn ʿan esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, Beyrut: Darü İhyai’t-Turasi’l-Ârabi, ts.
  • Hatib, Ebû Bekir Ahmed b. Ali, el-Bağdâdî. Târîḫu Baġdâd, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
  • Hümeyyis, Muhammed b. Abdurrahman Usuli’d-Din ‘inde’l-İmam Ebû Hanîfe, Riyad: Darü’s-Sümeyrî, 1416/1996.
  • İbn Âsakir, Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh ed-Dimaşkī. Târîḫu medîneti Dımaşḳ, Beyrut: 1995.
  • İbn Ebü’l-İz, Alî b. Alâiddîn Alî b. Muhammed ed-Dımaşkī. Şerḥu’l-ʿAḳīdeti’ṭ-Ṭaḥâviyye, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Riyad: Mektebetü’r-Riyad el-Hadisiyye, ts.
  • İbn Hacer, Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Heytemî. el-Ḫayrâtü’l-ḥisân fî menâḳıbi’l-İmâmi’l-Aʿẓam Ebî Ḥanîfe en-Nuʿmân, 1. Basım, Dı-maşk: Dar al-Hûda ve Rashad, 2008.
  • İbn Hanbel, Ahmed. el-Mesâʾil Amed b. Hanbel rivayetu İshak b. İbrahim en-Nisaburî, thk. Züheyr eş-Şavîş, 1. Basım, Beyrut: Mektebetü’l-İslâmîyye, 1980.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî. el-Faṣl fi’l-milel ve’l-ehvâʾ ve’n-niḥal, thk. Ahmed Şemsuddin, Beyrut: Darü'l-Kütübi’l-‘İlmîyye, 2007.
  • İbn Kemal Paşa, Ahmed b. Süleymen Şemsuddin. Ṭabaḳātü’l-müctehidîn, thk. Ebû Abdurrahman b. Akil, Kahire: y.y.,1397.
  • İbn Nedim, Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b. İshâk Ebü’l-Ferec. el-Fihrist, Beyrut: Darü’l-Ma’rife, ts.
  • İbn Nedîm, Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b. İshâk Ebü’l-Ferec. el-Fihrist, Beyrut: Darü’l-Ma'rife, ts.
  • İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Ebû’l-Ferâc. el-Muntaẓam fî târîḫi’l-mülûk ve’l-ümem, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, 1. Basım, Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmîyye, 1992.
  • İbnü’l- Kesir, İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer ed-Dimaşkī. el-Bidâye ve’n-nihâye, 8. Basım, Beyrut: Mektebetü’l-Maârif, 1990.
  • Kalhâtî, Muhammed b. Said el-Ezdî. el-Keşf ve’l-beyân, Uman: Vizâretü 't-Tûrasi'l-Kâvmî ve's-Sâkâfî,1980. Kutlu, Sönmez. Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, 3. Bas. An-kara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Kitâbü’t-Tevḥîd, 1. Basım, Beyrut: Darü Sadr, 2007.
  • Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn b. Alî el-Hüzelî, Mürûcü’ẕ-ẕeheb, thk. Kemal Mer‘î, 1. Basım, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1425/2005.
  • Muğnîsî, Ahmed b. Ahmed Ebü’l-Müntehâ. Şerḥu’l-Fıḳhi’l-ekber, Kahire: y.y. 1325.
  • Nesefî, Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mu‘temid. Baḥrü’l-kelâm fî ʿaḳāʾidi ehli’l-İslâm, 2. Basım, Dimaşk: Mektebetü Darü’l-Ferfur, 2000.
  • Nesefî, Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mu‘temid. Tebṣıratü’l-edille fî uṣûli’d-dîn, thk. Hüseyin Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkan-lığı Yayınları 2004.
  • Neşşâr, Ali Sami, İslâm’da Felsefî Düşüncenin Doğuşu, Çev: Osman Tunç, 1-3. Basım, İstanbul: İnsan Yayınları, 1999/2016.
  • Neşşar, Ali Sami. Neş’etu’l-fikri’l-felsefi fi’l-İslâm, 9. Basım, Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
  • Nurseyf, Ahmed Muhammed. Yahya b. Maîn ve kitabu’t-târîḫ, Mekke: y.y. 1979.
  • Sâdefî, Abdurrahman b. Ahmed b. Yunus es-Sâdefî. Târîḫu Mıṣr, Beyrut: y.y. 1421.
  • Sâdefî, Abdurrahman b. Ahmed b. Yunus. es-Sâdefî, Tarihu İbn Yunus el-Mısrî, Beyrut: y.y. 1421.
  • Safedî, Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh. el-Vâfî bi’l-vefeyât, Beyrut: y.y. 2000.
  • Sâlimî, Ebû Şekûr Muhammed b. Abdisseyyid b. Şuayb. et-Temhîd fî beyâni’t-tevḥîd, 1. Basım, thk. Ömür Türkmen, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
  • Sarıbulak, Zekerya. “Tahâvî’nin İstidlâlde İhtilaflı Sünnî Fırkaların Birliğine Katkısı”, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s,18?, Aralık 2021, 96-105, Doi: 10.34085/buifd. 993229.
  • Sarıbulak, Zekerya. Ebû Hanife’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci, 1. Basım, Ankara: Astana Yayınları, 2021.
  • Sâymerî, Hüseyin b. Ali B. Muhammed. Ahbâru Ebû Hanîfe ve ashâbihi, 2. Basım, Beyrut: y.y. 1985.
  • Sübki, Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi Ebu Nasr Taceddin es-Sübki, es-Seyfü’l-meşhûr fî şerḥi ʿaḳīdeti Ebî Manṣûr, thk. Mustafa Saim Yeprem, İs-tanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi yayınları, 2000.
  • Sübkî, Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi Ebû Nasr Taceddin. Muʿîdü’n-niʿam ve mübîdü’n-niḳam, 1. Basım, Beyrut: Mültezemü’l-Kütup es-Sakâfiyye, 1982.
  • Şafiî, Hasan Mahmud. el-Medhâl îla dirâseti’l-‘ilmi’l-kelâm, 1. Basım, Karaçi: y.y. 2001.
  • Şehristânî, Muhammed b. Abdulkerim b. Ahmed. el-Milel ve’n-niḥal, thk. Ahmed Fehmi Muhammed, 1. Basım, Beyrut: Dar Sürur, 1987/1368.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebu Cafer. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk, 2. Basım, Mısır: Dârü’l-Maârif, 1967/1387.
  • Tahâvî, Ahmed b. Muhammed b. Selâme Ebû Cafer. Beyânü ʿaḳīdeti Ehli’s-sünne ve’l-cemâʿa, 1. Basım, Beyrut: Darü İbn Hazm, 1995.
  • Topaloğlu, Bekir. Kelâm İlmine Giriş, İstanbul: Damla Yayınları 2013.
  • Üsmendî, Alâeddin, Muhammed b. Abdulhamid es-Semarkând. Lübâbü’l-Kelâm, thk. M. Sait Özervarlı, 2. Basım, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
  • Üstüvaî, Sa‘id b. Muhammed b. Ahmed el-Kadî. Kitabu’l-İ ‘tikât, thk. Seyid Bahçivan, 1. Basım, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmîyye, 2005.
  • Yemenî, Muhammed b. Yusuf b. Yakub. es-Sülûk fi tabaḳāti’l- ʿulemâi ve’l-mülûk, 2. Basım, San’a: y.y. 1995
Toplam 50 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İslam Mezhepleri, Kelam
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Zekerya Sarıbulak 0000-0002-9113-6653

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 14 Eylül 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Sayı: 20

Kaynak Göster

ISNAD Sarıbulak, Zekerya. “Ebû Hanîfe’nin Sünnî İtikadî Birlik Ve Kelâm İlminin Oluşum Sürecindeki Yeri”. İlahiyat Araştırmaları Dergisi 20 (Aralık 2023), 68-86.
 Kapak Resmi İndir