Critique of Interpretations Linking Women’s Testimony to Forgetfulness in Surah Al-Baqarah

Yıl 2024, Sayı: 21, 23 - 34, 30.06.2024

Ahmet Aydın

Öz

When talking about testimony in verse 282 of Baqara regarding debt, it is menti-oned that two men or two women together with a man are witnesses. Islamic scholars of the classical period interpreted the expression “en-tadille ihdâhuma fetüzekkira ihdâhuma'l-uhra” in the relevant verse as meaning that if one of the women forgets, the other reminds her. Modern Islamic researchers have also continued to associate the testimony of the two women with forgetting. This article aims to criticize the view that two female witnesses are mentioned instead of one man due to women’s forgetfulness, and to re-evaluate the verse on the basis of past psycho-social conditions. Suggesting that women are more forgetful than men does not seem appropriate from a biological and physiological standpo-int. Additionally, in the Quran, forgetfulness is expressed with the term “nisyan” rather than “dalāl” Therefore, it can be said that the verse refers to the presence of another woman to support her in the context of calming the anxiety a woman might experience if she were to appear alone in a courtroom setting, which was predominantly occupied by men in past conditions. In this context, since the concept of “dalāl” in the verse means “to be caught up in excitement and surpri-se”, in our opinion, it is more accurate to evaluate the word "fetüzekkira" as “ad-vice (to calm down)”.

Anahtar Kelimeler

Testimony, Woman, Forgetfulness, Comment, Criticism.

Bakara Suresinde Kadının Tanıklığını Unutkanlıkla İlişkilendiren Yorumların Eleştirisi

Öz

Borçla ilgili Bakara 282. Ayette iki erkek veya bir erkekle birlikte iki kadının tanıklığına yer verilmektedir. Klasik dönem İslam alimleri ayette yer alan “en-tadille ihdâhumâ fetüzekkira ihdâhuma’l-uhrâ” ifadesini kadının unutması halinde diğerinin ona hatırlatması şeklinde yorumlamışlardır. Modern dönem İslam araştırmacıları da iki kadının tanıklığını unutmayla ilişkilendirmeye devam etmişlerdir. Bu makale, kadınların unutkanlığı sebebiyle bir erkeğe karşılık iki kadın tanığın zikredildiğine dair görüşün eleştirisini ve ayetin geçmiş psiko-sosyal koşullar ekseninde yeniden değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Kadının unutkanlığı, biyoloji kanunu ve ispat hukukuna aykırı olduğu, ayrıca Kuran-ı Kerim’de unutmanın “dalâl” yerine sürekli “nisyân” kavramıyla ifade edildiği gerekçesiyle isabetli gözükmemektedir. Bunun yerine geçmiş dönem koşullarında kadının genelde erkeklerin yer aldığı mahkeme ortamına tek başına çıkması halinde yaşayacağı heyecanın yatıştırılması bağlamında ayette ona destek olacak bir kadının bulunmasına temas edildiği söylenebilir. Bu bağlamda ayette yer alan “dalâl” kavramı “heyecana kapılıp şaşırma” anlamında olduğundan “fetüzekkira” lafzının “nasihat etme (teskin etme)” şeklinde değerlendirilmesi, kanaatimizce, daha isabetlidir.

Anahtar Kelimeler

Tanıklık, Kadın, Unutkanlık, Yorum, Eleştiri.

Kaynakça

• Akkaya, Nejla. “İslam Hukukunda Kadının Siyasi Hakları”. İslami Araştırmalar, 10/4 (1997), 228-241.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
• Aydın, Ahmet. Hanefî Fıkıh Literatüründe Öldürme Suçunun Maddî ve Manevî Unsurlarıyla İlgili Kavramların Gelişimi (Hicrî 4-9. Asırlar). İstanbul: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Doktora Tezi, 2013.
• Aydın, Zeynel Abidin. “Kadının Şahitliğiyle İlgili Ayetlerin Tefsirlerdeki Yansımalarına Eleştirel Bir Bakış”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/3 (2014), 95-121.
• Beroje, Sahip. “Günümüz İspat İmkanları ve Anlayışı Işığın-da Kadının Şahitliğinin Yeniden Değerlendirilmesi”. EKEV Akademi Dergisi 8/19 (2004), 111-134.
• Bulaç, Ali. “Mekasidu’ş-Şeria Bağlamında Kadının Şahitliği Konusu”. İslâmî Araştırmalar 10/41(997), 279-295.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi’us-Sahîh. İstanbul: Dârü’t-Tıbâati’l-Âmire, 1315.
• Dalgın, Nihat. “Kadın ve Erkeğin Şahitliği ile İlgili Naslardaki Düzenlemenin İslam Hukukuna Yansımaları Üzerine Değerlendirme”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1 (2005), 1-38.
• Güler, İlhami. “Kur’an’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin Temelleri”. İslami Araş-tırmalar 10/4 (1997), 296-303.
• İbn Âbidin, Muhammed Emin b. Ömer. Reddü’l-Muhtâr. Kahire: y.y., 1966. İbn Kayyım, Şemseddîn Muhammed el-Cevziyye. İ’lâmu’l-müvakkıîn an rabbi’l-âlemîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991.
• Kâsânî, Ebû Bekr b. Mesûd b. Ahmed. Bedâiu’s-Sanâi` fî Tertîbi’ş-Şerâi`. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1982.
• Kurtubi, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi li-Ahkâmi’l-kurân. tsh. Ahmed Abdüla-lim Berduni. Kahire: Dârü’l-Kâtibi’l-Arabî li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 1967/1387.
• Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed Ebû Mansûr. Teʾvîlâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdi Basellum. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Hâvi’l-kebîr fî fıkhi’ş-Şâfiî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Râzî, Muhammed b. Ömer Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• Rızâ, Muhammed Reşîd. Tefsirü’l-Menâr. Hey’etü’l-Mısriyye el-Âmme. Kahire: y.y., 1990.
• Sahnûn, Abdüsselâm b. Saîd Tenûhî. el-Müdevvenetü’l-Kübrâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Serahsî, Ahmed b. Sehl. el-Mebsût. Kâhire: Matbaatü’s-Saâde, 1324-1331.
• Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdrîs. Kitâbü’l-Üm. Beyrut: Dâru’l- Marife, ts.
• Uydaş,Tuğba. “Geleneksel Ve Çağdaş Tefsirlerde Kadının Şahitliği Meselesi”. Ulus-lararası II. Din ve İnsan Sempozyumu. İstanbul: Sonçağ Yayıncılık, 2021, 767-779.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. sad. İsmail Karaçam vd. İstanbul: y.y., ts.
• https://www.niluferailedanismanlik.com/hizmetlerdetay.php?link=iletisimde-cinsiyet-farkliliklari-113659&dil=turkce.