المهاجرون / النازحون السوريون والحياة الدينية: تكيُّف، اندماج، مقارنة، تشابه؛ غازي عنتاب نموذجا

Yıl 2016, Sayı: 4, 1 - 36, 06.04.2017

Erol Erkan

Öz

أُجري تقييم حول الحياة الدينية مع اللاجئين السوريين الذين يزداد عددهم في تركيا يوما بعد يوم. وتمت محاولة الوقوف على الوعي والتصور الديني لدى المهاجرين السوريين، وبيان الحياة الدينية القائمة في سورية، والدين والتدين في تركيا، وإجراء مقارنة بين المظاهر والشعائر الدينية لدى الجانبين. وأجريت تحقيقات حول أوجه التشابه والاختلاف بين الحياة لديهم والحياة الدينية القائمة في تركيا، وحول عملية التفاعل والتأثر التي ظهرت بعد النزوح/الهجرة، وعملية تكيف اللاجئين. ويهدف المقال كذلك إلى بيان دور الدين في بروز جوانب الاختلاف والتشابه القائمة في الحياة الدينية لدى المجتمعين المختلفين اللذين يمتلكان عقيدة مشتركة، وفي عملية اندماج وتكيف المجتمعين مع بعضهما. ويحمل المقال أهمية من ناحية تسليط الضوء على دور وتأثير المظاهر المختلفة للدين حسب المجتمعات في الاندماج والاتحاد الاجتماعي، وإقامة كلا المجتمعين لقنوات اتصال فيما بينهما بشكل أفضل، وإجراء كل منهما لتقييم أصح بشأن الآخر. واعتمد في البحث المنهج النوعي، واستخدمت آلية المقابلة الشخصية. لذا فإن البيانات ومعطيات الدراسة مستقاة من المقابلات التي أجريت مع اللاجئين السوريين، ومن تجاربهم التي مروا بها على الصعيد الشخصي والاجتماعي. وتم التوصل في الدراسة إلى نتيجة مفادها أن الدين يختلف حسب المجتمعات سواء على الصعيد الشكلي، أو على صعيد المضمون

Anahtar Kelimeler

سوريا, اللاجئون, المهاجرون السوريون, الحياة الدينية, التدين

Syrian Refugees and Religious Life: Compliance, Encounter, Similitude: The Case of Gaziantep

Öz

In this article an assessment was made on the religious life of Syrian refugees whose number increases everyday in Turkey. A comparison has been made on religious perceptions of Syrian refugees, religious life, and religious perceptions in Turkey and Syria. Religious life in Turkey in terms of its differences and similarities with their religious life, post migration interactions and refugees’ integration processes are questioned. In this study it is aimed to determine similarities and differences of religious life and the role of religion during the integration process of two different societies sharing mutual beliefs. The article is important in order to emerge the role and impact of religion for social integration, to observe different interpretations of religion in different societies, and to form a better communication between two societies. Qualitative methodology and interview method are used in this study. In that sense, data of the study came from interviews held with Syrian refugees and their microsociological level experiences. It is concluded that religion is differentiated among different societies in terms of meaning and practice.

Anahtar Kelimeler

Syria, refugees, Syrian immigrants, religious life, piety

Suriyeli Göçmenler ve Dini Hayat: Uyum, Karşılaşma, Benzeşme Gaziantep Örneği / Syrian Refugees and Religious Life: Compliance, Encounter, Similitude: The Case of Gaziantep / المهاجرون / النازحون السوريون والحياة الدينية: تكيُّف، اندماج، مقارنة، تشابه؛ غازي عنتاب نموذجا

Öz

Bu
makalede Türkiye’de sayıları her geçen gün artan Suriyeli sığınmacılarla dini hayat
üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Suriyeli göçmenlerin din algısı,
Suriye’deki dini hayat ile Türkiye’de din ve dindarlık yorumu, dini yaşantı
arasında bir karşılaştırmaya girişilmiştir. Türkiye’deki dini hayat ile onların
dini hayatı arasındaki farklılıklar, benzerlikler, göç sonrası ortaya çıkan
etkileşim ve göçmenlerin uyum süreci üzerinde sorgulamalar yapılmıştır. Ortak
inanca sahip iki farklı toplumun dini hayatlarındaki benzerliklerin,
farklılıkların ve iki toplumun uyum sürecinde dinin rolünün tespit edilmesi
amaçlanmıştır. Dinin toplumlara göre farklı tezahürlerinin, toplumsal
bütünleşmedeki rolünün ve etkisinin görülebilmesi, her iki toplumun daha
sağlıklı iletişim ve birbirleri hakkında daha doğru değerlendirme yapabilmeleri
açısından makale önem arz etmektedir. Çalışmada nitel yöntem tercih edilmiş ve
mülakat tekniği kullanılmıştır. Dolayısıyla araştırmanın verileri Suriyeli
göçmenlerle yapılan mülakatlardan, onların mikro-sosyolojik düzeyde yaşadıkları
deneyimlerinden elde edilmiştir. Araştırmada, dinin, gerek şekilsel gerekse
anlam düzeyinde toplumlara göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suriye, mülteciler, Suriyeli göçmenler, dini hayat, dindarlık

Kaynakça

• AKDOĞAN, Ali, “Kültür ve Din”, içinde: Din Sosyolojisi El Kitabı, editörler: Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara 2012, s. 437-451.
• AKGÜN, Birol, Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri), Sosyolojik Düşünce Enstitüsü Analiz, Haziran 2012.
• APAK, Hıdır, Suriyeli Göçmenlerin Uyumu ve Gelecek Beklentileri: Mardin Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mardin Artuklu Üniversitesi, SBE, Mardin 2014.
• ARSLANLIOĞLU, İbrahim, Genel Sosyoloji, Gazi Kitabevi, Ankara 2012.
• ATASOY, Ahmet, Hasan Demir, “Suriyeli Sığınmacıların Kırıkhan’a (Hatay) Etkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt: 8, sayı: 38, Haziran 2015, s. 457-470.
• AYDIN, Mustafa, Sistematik Din Sosyolojisi, Açılımkitap Pınar Yayınları, İstanbul 2014.
• BAUMAN, Zygmunt, Sosyolojik Düşünmek, çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013.
• BİLGİN, Vejdi, “Din ve Kültür”, içinde: Din Sosyolojisi, editör: Mehmet Bayyiğit, Palet Yayınları, Konya 2013, s. 107-130.
• BOURDİEU, P., Wacquant, L., Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, çev. Nazlı Ökten, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
• ÇELİK, Celaleddin, “Göç, Kentleşme ve Din”, içinde: Din Sosyolojisi El Kitabı, editörler: Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara 2012, s. 297-306.
• ERDOĞAN, Murat, Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum, Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Ankara 2014.
• FİCHTER, Joseph (2004), Sosyoloji Nedir?, çev. Nilgün Çelebi, Anı Yayıncılık, Ankara 2004.
• GÜÇER, Mehmet, Sema Karaca, O. Bahadır Dinçer, Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı: Suriyeli Mülteciler, USAK Sosyal Araştırmalar Merkezi, Mayıs 2013.
• GÜNAY, Ünver, Erzurum Kenti ve Çevresinde Dini Hayat, Erzurum Kitaplığı, Erzurum 1999.
• GÜVENÇ, Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, Ankara 2005.
• KARASU, Mithat Arman, “Şanlıurfa'da Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların Kentle Uyum Sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, yıl: 2016, cilt: 21, s. 995-1012.
• KAYA, Mahmut, “Komşuda Misafirlik: Suriyeli Sığınmacılarca Kurulmuş Mülteci Derneklerinin Perspektifinden Türkiye’de Yaşamak”, The Journal of Academic Social Science Studies, Autumn III, 2015, s. 263-279.
• KİRMAN, M. Ali, Din ve Sekülerleşme (Üniversite Gençliği Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma), Karahan Kitapevi, Adana 2005.
• KORKMAZ, Arif, “Göç ve Din”, içinde: Din Sosyolojisi, editör: Mehmet Bayyiğit, Palet Yayınları, Konya 2013, s. 337-390.
• KURT, Abdurrahman, “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 18, sayı: 2, 2009, s. 1-26.
• MARDİN, Şerif, Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
• MARSHALL, Gordon Sosyoloji Sözlüğü, çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1999.
• OĞUZ, Hatice Şule, “Kültürlerarası Karşılaşmaların Uzak İhtimali: Sığınmacılık Deneyiminde Gaziantep Örneği”, Tesam Akademi Dergisi – Turkish Journal of TESAM Academy Temmuz - July 2015, 2 (2). s. 127-165.
• OKUMUŞ, Ejder, “Toplum Bağlamında Din-Kültür Etkileşimi”, Turkısh Studıes -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 11/7 Spring, Ankara 2016, s. 269-292.
• PLÜSS, Caroline, “Göç ve Küreselleşen Din”, çev. İlkay Şahin, içinde: Din Sosyolojisi (Yaşadığımız Dünya), der. Peter B Clarke, İmge Kitabevi, Ankara 2012, s. 295-316.
• PORTES, Alejandro (1995), “Economic Sociology and The Sociology of Immigration: A Conceptual Overview”, In the Economic Sociology of Immigration: Essays on Networks, Ethnicity and Entrepreneurship, edited by Alejandro Portes, Russel Sage Foundation, New York, 1-41.
• SANDIKLI, Atilla, Ali Semin (Hazırlayanlar), Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye (Bilge Adamlar Kurulu Raporu), Bilgesam Yayınları, İstanbul 2012.
• TURHAN, Mümtaz, Kültür Değişmeleri (Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik), Çamlıca Yayınları, İstanbul 2002.
• TÜRKKAHRAMAN, Mimar, Hüseyin Tutar, “Sosyal Değişme, Bütünleşme ve Çözülme Bağlamında Toplumda Farklı Kültür ve Anlayışların Yeri ve Önemi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, cilt: 1, sayı: 1, 2009, s. 1-16.
• WACH, Joachim (1995), Din Sosyolojisi, çev. Ünver Günay, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• WAGGONER, Watt, “Kültür ve Din”, çev. Mustafa Arslan, içinde: Din Sosyolojisi Kuram ve Yöntem, der. Peter B. Clarke, Ankara 2012, s. 339-361.
• WEBER, Max, Din Sosyolojisi, çev. Latif Boyacı, Yarın Yayınları, İstanbul 2012.
• WEBER, Max, Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, çev. Zeynep Gürata, Ayraç Yayınları, Ankara 2005.
• YALÇIN, Cemal, Göç Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara 2004.
• YANG, Fenggang, Helen Rose Ebaugh, “Yeni Göçmen Dinlerindeki Değişimler ve Küresel Etkileri”, çev. İhsan Çapcıoğlu içinde: Din Sosyolojisi (Klasik Ve Çağdaş Yaklaşımlar), editör: Bünyamin Solmaz, İhsan Çapcıoğlu, Çizgi Kitabevi, Konya 2009, s. 125-156.
• http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyeli-multecilerin-sayisi-4-milyon-185-bine-ulasti , (erişim: 20.03.2016)
• http://www.posta.com.tr/turkiye/HaberDetay/Iste-Turkiye-deki-son-kayitli-Suriyeli-sayisi--Ocak-2016-.htm?ArticleID=321871 , (erişim: 20.03.2016)
• https://www.afad.gov.tr/TR/IcerikDetay1.aspx?ID=16&IcerikID=848 , (erişim: 20.03.2016)
• http://www.sondevir.com/rapor-arastirma/456276/turkiyede-hangi-sehirde-kac-suriyeli-multeci-yasiyor , (erişim: 20.03.2016)