نقد الحديث عند السيوطي

Yıl 2018, Sayı: 7-8, 187 - 218, 20.12.2018

Recep Aslan

Öz

         إنّ السيوطي
(ت. 911-1505) شخصيةٌ مهمة ترك بصماته على القرن التاسع في التاريخ الثقافي الإسلامي. وهو
عالمٌ مهمٌّ له إسهاماتٌ كبيرةٌ خاصة في علوم الحديث والتفسير واللغة العربية والأدب.
وفي هذا المقال، تمت محاولة تقييم نقد الحديث عند السيوطي الذي كان منشغ لا بكلِّ فرع
من فروع العلوم الإسلامية.

         لقد اشتغل
السيوطي بالحديث والسُّنّة اشتغالا كثيرا، وكانت لديه تقييمات في تثبيت الروايات واضع
الإسناد في المركز؛ لقد قام بنقل عدد من الروايات الموضوعة بلا إسناد لاسيما في الرسائل
المصنّفة صغيرة الحجم، ولم يتصرف بشكلٍ انتقاديٍّ في نقد الأحاديث. وبشكل عام قد تساهل
في هذه التقييمات.

Anahtar Kelimeler

الحديث, السنة, السيوطي, نقد الحديث, السند

Suyuti’s Hadith Criticism

Öz

            Suyuti (d.
911/1505) is an important figure in the history of Islamic culture in 10th century.
He is especially a major contributor to Hadith, Tafsir, Arabic Language and Literature
sciences. In this article, by revealing the hadith criticism of Suyuti, who is interested
in every branch of Islamic sciences, it is aimed to evaluate Suyuti's hadith criticism.
Suyûtî had a lot of interactions with hadith and Sunnah. Suyuti has made
isnâdcentered evaluations in determining the well-being of the narratives. He,
as seen in his small volume works such as Risale, has reported made up hadiths,
he was not selective in the criticism of the hadiths and he acted loose in
assessing the sanad of the hadiths.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sunnah, Suyuti, Criticism, Sanad

Suyûtî’nin Hadis Tenkitçiliği / Suyuti’s Hadith Criticism / نقد الحديث عند السيوطي

Öz

Suyûtî (ö. 911/1505),
İslâm kültür tarihinde hicri 9. asra damgasını vurmuş önemli bir şahsiyettir.
Özellikle Hadis, Tefsir, Arap Dili ve Edebiyatı ilimlerinde büyük katkıları
olan önemli bir âlimdir. Bu makalede, İslâmî ilimlerin her dalıyla ilgilenmiş
olan Suyûtî’nin hadis tenkitçiliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu makalede
Suyûtî'nin hadis tenkidçiliği değerlendirmeye çalışılmıştır.

 Bu çalışmadan çıkartabildiğimiz ilk önemli
sonuç, Suyûtî'nin hadis ve sünnetle çok meşgul olduğu hususudur. Suyûtî,
rivâyetlerin sıhhatini belirlemede isnâd merkezli değerlendirmeler yapmıştır.
Risâle türü olan küçük hacimli eserlerde görüldüğü gibi uydurma, mesnedsiz çok
nakiller yapmıştır. Hadislerin kritiğinde seçici davranmamış, hadis senedlerini
değerlendirmede mütesâhil davranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Suyûtî, Hadis Tenkitçiliği, Sened

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-İlbâs ammâ İştehera mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut,1988.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, y.y., 1314.
• Aliyyu’l-Kârî, el-Esrâru’l-Merfû‘a fî’l-Ahbâri’l-Mevdûa, thk. Muhammed Sabbağ, Dâru’l-Emâne, Beyrut, 1971.
• Aliyyu’l-Kârî, Mevzûât-i Aliyyu’l-Kârî Tercemesi, çev. Ahmed Serdaroğlu, Ankara, 1966.
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul, 1987.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh (Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi), çev. Mehmed Sofuoğlu, Ötüken Neşriyat, İstanbul,1987.
• Bukâî, Muhammed Hayri, “Mahtûtatu Tercümetü’l-Allâme es- Suyûtî li Ebî Abdillah Şemsüddîn Muhammed ed-Dâvudî”, el-Arabiyye, Ocak, 2001, sy. 13.
• Çakan, İsmail L., Hadis Edebiyatı, M.Ü. İFAV Yayınları, İstanbul, 1989.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman, es-Sünen, Dâru İhyâi’s-Sünneti’n-Nebeviyye, Dımaşk, 1349.
• Dayfullah, Muhammed Hasan, Feyzu’l-Kadir Şerhu’l-Câmii‘s-Sağir, el-Mektebetü’l-Halebî, Kahire, 1964.
• Durmuş, M. Ali, Mehdî Hadislerinin Tedkiki, Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi, A.Ü.S.B.E., Ankara, 2000.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş‘as, es-Sünen, Nşr. M. M. Abdulhamid, t.s.
• Ebû Gudde, Abdulfettah, Mevzû Hadisler, çev. Enbiya Yıldırım, İnsan Yayınları, İstanbul, 1997.
• Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, T.D.V. Yayınları, Ankara, 2000.
• el-Ğumârî, Muhammed b. es-Sıddîk, el-Muğîr ‘ala’l-Ehâdîsi’l-Mavdû‘ati fi’l-Câmi‘s-Sağîr, Beyrut, 1982.
• Hâkim, Ebû Abdullah en-Neysâbûrî, el-Mustedrek alâ’s-Sahîhayn, Beyrut, t.s.
• Halife, Reşâd, Medresetu’l-Hadis fî Mısr, Kahire, 1983.
• el-Hût, Muhammed Derviş, Esne’l-Metâlib fî Ehâdisi Muhtelifeti’l-Merâtib, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1983.
• Irâkî, et-Takyid ve’l-Îzâh Limâ Utlika ve Uğlika min Mukaddimeti İbni’s-Salâh, Müessesetu’l-Kütübi’s-Sakâfiyye, Beyrut, 1991.
• İbn Arrâk, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed, Tenzîhu’ş-Şeriati’l-Merfû‘a ani’l-Ahbâri’ş-Şenîati’l-Mevdû‘a, thk. Abdulvehhâb Abdullatif,
• Muhammed Sıddîk, Mektebetu Kahire, Mısır, t.s.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Kinânî el-Askalânî, el-Kavlu’l-Musedded fi’z-Zebbi ‘ani’l-Müsned, Haydarâbâd, 1319.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Kinânî el-Askalânî, Lisânu’l-Mîzân, Haydarâbâd, 1330.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Kinânî el-Askalânî, Tehzîbu’t-Tehzîb, Dâru Sâdır, Beyrut, 1325.
• İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed el-Bustî, Kitâbu’l-Cerh ve’t-Ta‘dil, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1952.
• İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed el-Bustî, Kitâbu’l-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn ve’d-Du‘afâ ve’l-Metrûkîn, thk. Hamdî Abdulmecid es-Selefî, Dâru’s-Samiî, Riyad, 2000.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr, el-Menâru’l-Munîf fi’s-Sahîh ve’d-Da‘îf, çev. Muzaffer Can, Cantaş Yayınları, İstanbul, 1992.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye (Büyük İslâm Tarihi), çev. Mehmet Keskin, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1994.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, es-Sünen, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabîyye, 1952.
• İbnü'l-Cevzî, Ebu’l- Ferec Abdurrahman b. Ali, Kitâbu'l-Mevzûât, thk. Nureddîn b. Şükrî b. Ali Boyacılar, Mektebetü Edvâu’s-Selef, y.y., 1997.
• İbnu’l-İmâd, Ebu’l-Felah Abdulhay, Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahbâri Men Zeheb, thk. Abdulkadir Arnavud, Mahmud Arnavud, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk, 1993.
• Kandemir, M. Yaşar, Mevzû Hadîsler, D.İ.B. Yayınları, Ankara,1991.
• Karacabey, Salih, Hadis Tenkidi, Sır Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Karayılan, Mevlüt, Suyûtî'nin Leâlî'deki Kaynakları Ve Tenkid Metodu, Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi, A.Ü.S.B.E. Ankara, 1994.
• Kettânî, Muhammed b. Cafer, Hadis Literatürü, çev. Yusuf Özbek, İz Yay. İstanbul, 1994.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslâm Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara OkuluYayınları, Ankara, 1999.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, Alternatif Hadis Metodolojisi, Kitâbiyât, Ankara, 2002.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Rehber Yayıncılık, Ankara, 1992.
• Lehham, Bedi´ es-Seyyid, el-İmâm el-Hâfız Celâleddin Suyûtî ve Cuhûduhu fi’l-Hadis ve Ulûmih, Dâru Kuteybe, Dımaşk, 1994.
• Leknevî, Muhammed Abdulhay, el-Ecvibetu’l-Fâdile li Es’ileti’l-’Aşrati’l-Kâmile, thk. Abdulfettah Ebû Gudde, 4. Baskı, Dâru’s-Selâm, Kahire, 1997.
• Sartaın, Elısabeth, Celâleddîn Suyûtî, Cambridge, Cambrıdge Unıversıty, 1975.
• Sartaın, Elısabeth, Celâleddîn Suyûtî Hayatı ve Eserleri, çev. Hasan Nureddin, Gelenek Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• Sehâvî, Şemsüddin Muhammed b. Abdirrahman, ed-Dav’ül-Lâmi li Ehli’l-Karn et-Tâsi, Dâru’l-Mektebeti’l-Hayat, Beyrut, ts.
• Sezgin, Fuad, Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul, 1956.
• Sıbâî, Mustafa, es-Sünnetu ve Mekânetuhâ fî’t-Teşri’i’l-İslâmî, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1985, 4. Baskı.
• Subhi, Sâlih, Hadîs İlimleri ve Hadîs Istılahları, çev. M. Yaşar Kandemir, D.İ.B. Yayınları, Ankara, 1988.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, el-Câmiu’s-Sağîr fî Ehâdîsi’l-Beşîri’n-Nezîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1990.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, ed-Dürerü’l-Müntesire fi’l-Ehâdisi’l-Müştehire, thk. Muhammed Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, el-Hâvî li’l-Fetâvâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Buğyetü’l-Vu‘at fiTabâkâti’l-Lugaviyyin ve’n-Nuhât, thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 1964.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Hüsnü’l-Muhadara fî Ahbârı Mısr ve’l-Kâhire, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, el-Leâlî’l-Masnû‘a fî’l-Ehâdîsi’l-Mevdû‘a, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1996.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, el-Muncem fi’l Mu’cem: Mu’cemu Şuyuhi’s-Suyûtî, thk. İbrahim Bacis Abdülmecid, Dâru İbn Hazm, Beyrut, 1415/1995.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Şerhu’s-Sudûr bi Şerhi Hâli’l-Mevtâ ve’l-Kubûr, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut, 1994.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, et-Tahaddüs bi Nimetillah, thk. Elısabeth Sartaın, Cambridge Unıversity, Cambridge, 1975.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Tedribu’r-Râvî fi Şerhi Takribi’n-Nevâvî, thk. Abdülvehhâb Abdüllatif, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Medine, 1959.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Tedribu’r-Râvî fi Şerhi Takribi’n-Nevâvî, thk. A. Ömer Haşim, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut, 1999.
• Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl b. Ebi Bekr, Zeylü Tezkiretü'l-Huffâz li Zehebî, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut, 1955.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali, el-Bedru’t-Tâli´ bi Mehâsini min Be’di’l-Karni’s-Sâbi´, Dâru’l-Marife, Beyrut, t.s.
• Tabba’, İyad Halid, Celâleddin Suyûtî: Ma’lemetü’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, 1996.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, es-Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire, 1937.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman, Mizânu'l-İ'tidâl fiNakdi’r-Ricâl, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabîyye, Kahire,1963.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman, et-Tezkire fî’l-Ehâdîsi’l-Müştehire, thk. Mustafa Abdulkadir Ata, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.