Geleneksel Gazeteciliğin Sonu Mu? Ana Akım Medyadan Ayrılan Gazetecilerin Dijital Yayıncılık Modelleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 229 - 260, 07.02.2022

Şükran Pakkan

Öz

Türkiye’de güvencesizlik, ekonomik ve siyasi krizler, kapanan gazeteler ve politik sebeplerle ana akımın dışına itilen ya da ayrılmayı tercih eden pek çok tecrübeli gazeteci, mesleklerini bugün internet ağları üzerinden bağımsız, sermayesiz ve patronsuz bir biçimde sürdürmeyi tercih etmektedir.
Geleneksel medyadan ayrılarak, mesleklerini bağımsız ve dijital alanda icra etmeye devam eden gazetecilerin deneyimlerini ortaya koyarak gazeteciliğin geleceğine ilişkin oluşturulacak perspektiflere katkıda bulunmayı amaçlayan bu çalışma, dünya çapında gazeteciliğin değişen formuna ilişkin güncel teorik yaklaşımlara ve tartışmalara dayandırılmıştır. Eleştirel ekonomi politik eksende yapılan çalışmalardan yararlanılarak, Türk medyasındaki çalışma ekonomisinin gazetecilik alanında yarattığı dönüşümler ele alınmıştır.
Çalışma kapsamında daha önce geleneksel medyada çalışmış ancak bir nedenle mesleğinden ayrılmış ya da uzaklaştırılmış olan dört gazetecinin (Cüneyt Özdemir, Fatih Portakal, Murat Yetkin ve Özlem Gürses) bağımsız yayın platformları incelenmiş; ayrıca dört gazeteciyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilerek, dijitale yönelme gerekçeleri, dijitalde bağımsızlık meselesi, gelir modelleri ile geleceğin gazeteciliğine yönelik öngörüleri saptanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alternatif Medya, Ana Akım Medya, Dijital Medya, Gazetecilik, Patronsuz Gazetecilik.

Kaynakça

• Adaklı, Gülseren (2006) Türkiye’de Medya Endüstrisi Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri, Ankara, Ütopya Yayınevi.
• Aydın, Nursen (2016) Eskişehir'deki yerel magazin basınının ekonomi politiği: Follow ve Motto dergileri örnekleri (Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi).
• Castells, Manuel (2000) “Materials for an exploratory theory of the network society”, The British journal of sociology, Cilt:1, Sayı: 51, s. 5-24.
• Dağtaş, Erdal (2006) Türkiye'de magazin basını: magazin eklerinin sektör ve metin analizi, Ankara, Ütopya Yayınevi.
• Dağtaş, Erdal ve Turancan Şirvanlı (2020) “Anaakım Medya Karşısında Alternatif Medya Yayıncılığı: Ünsal Ünlü’nün “Patronsuz” Programı Örneği”, Intermedia International E-journal, Cilt: 7, Sayı: 13, s. 317-337.
• Doyle, Gillian (2002) Understanding media economics, London, Sage.
• Fung, Anthony YH (2006) "Medya Ekonomisinin Politikası ve Medya Politikasının Ekonomisi: Kısa Bir Bakış", Kitle İletişiminin Ekonomi Politiği, Çev. ve Der. Levent Yaylagül, s. 31-61.
• Gandy Jr, Oscar H. (1992) “The political economy approach: A critical challenge”, Journal of Media Economics, Cilt: 5, Sayı: 2, s. 23-42.
• Golding, Peter ve Murdock, Graham (1979) “Political economy and media production: A reply to Dwyer”, Media, Culture & Society, Cilt: 38, Sayı: 5, s. 763-769.
• İldaş, Görkem (2010) “Bir Empati Becerisi Olarak Etkin Dinleme: Halkla İlişkiler Bölümü Öğrencilerine Verilen Dinleme Eğitimi Kapsamında Uygulamalı Bir Araştırma”, Halkla İlişkilerin İletişim Öznesi: Empati, Y. Dilek Ertürk (Editör), İstanbul, Der Yayınları.
• Kadıoğlu, Zeynep Kaban (2018) “Türkiye’de medya sahipliği ekseninde mülkiyet yapılarındaki değişimin kronolojik analizi (1950-2010)”, İnsan ve İnsan, Cilt: 5, Sayı: 16, s. 100- 120.
• Mavioğlu, Ertuğrul (2014) “Monarşiden bugüne Türkiye medyasında baskı ve sansür: AKP iktidarı ve yeni medya karteli”, E. Arsan ve S. Çoban (Editörler), Medya ve iktidar: Hegemonya, statüko, direniş içinde (s. 137-152). İstanbul, Evrensel Basım Yayın.
• Mcquail, Denis (2000) McQuail’s Mass Communication Theory. London, SAGE.
• Oktay, Ahmet (2009) Popüler kültürden TV sömürgesine. 4. Cilt. İstanbul, İthaki Yayınları.
• Sönmez, Mustafa (2004) Filler ve çimenler: Medya ve finans sektöründe Doğan/Anti-Doğan savaşı, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Steen-Johnsen, Kari, Ihlebæk, Andrea K. Ve Bernard Enjolras (2016) “News on new platforms: Norwegian journalists face the digital age”, The Crisis of Journalism Reconsidered: Democratic Culture, Professional Codes, Digital Future, s. 190-209.
• Şahin, Muzaffer ve Gökçe Şahin (2016) “Geleneksel Medyanın Yeni Rakibi: Yeni Medya ve Canlı Yayınlar”, Yeni Medya, Sayı: 1, s. 50-63.
• Tuncel, Hakan (1994) “Bab-ı Ali’den İkitelli’ye”, Birikim, Ağustos, Sayı: 64, s. 33-38.
• Van Dijk, Teun A. (1999)” Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları”, Der: Mehmet Küçük, Medya İktidar İdeoloji, Ankara, Ark Yayınları.
• Wimmer, Roger D. ve Joseph R. Dominick (2000) Mass Media Research: An Indroduction, Belmont, Wadsworth Publishing Company.
• Yaylagül, Levent (2019) “Eleştirel ekonomi politik perspektiften devlet ve medya ilişkisi”, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, s. 134-152.
• Yöyen, Belgin (2007) Türkiye'de basın çalışanlarının istihdam sorunlarının incelenmesi (Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).