Journalism Between Ethics, Competence, and Ideology: An Analysis on Technical Errors and Ethical Violations in Suicide News

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 104 - 133, 14.03.2024

Şevki Işıklı , Esra Fatma Fazlıoğlu

Öz

Suicide cases always attract the attention of the media, ensuring their prominent presence in the media landscape. This research delves into the technical errors and ethical violations in the coverage of suicide incidents. According to the World Health Organization (WHO), technical errors in reporting can trigger imitative suicides (the Werther effect), while accurate reporting can prevent suicide risks (the Papageno effect). Furthermore, news containing ethical violations delays the formation of a realistic societal awareness for suicide prevention by hindering the comprehensive understanding of the psycho-social dimensions of suicide. This study seeks answers to the questions, "Is the coverage of suicide cases in Turkey conducted in accordance with technical guidelines and ethical principles?" and "If not covered appropriately, what factors compel journalists into technical errors and ethical violations?" According to researchers, journalists do not produce misleading suicide news due to improperly established ethical norms or incomplete technical guidelines. Technical errors in suicide news result from a lack of knowledge and skills in journalistic practices (inexperience), while ethical violations arise from journalists' low moral courage or weak ethical reasoning skills. However, journalism is an institutionalized profession, and journalists are continuously influenced by the ideological structure of the newspapers they work for. This ideological influence creates a series of socio-political inhibitors that weaken critical ethical reasoning skills and diminish moral courage among journalists. This hypothesis is tested by examining the news coverage of Enes Kara's suicide through a three-stage research design primarily based on content analysis. In the first stage, mainstream newspapers and their initial and final reports on the aforementioned suicide are selected as samples. In the second stage, these sample news articles are analyzed according to the WHO's suicide news guidelines, and in the third stage, the same articles are analyzed based on the "Media Content Ethical Analysis Criteria" formulated by Işıklı and Üzer. Content analysis reveals that mainstream newspapers/journalists made numerous technical errors and violated several ethical principles while covering the Enes Kara Case. Technical violations are attributed to journalistic training, while ethical violations are explained by ideological approaches disrupting the ethical reasoning process. The findings suggest that newspapers, when covering the controversial topic of suicide, align with their advocated teo-political views

Anahtar Kelimeler

Media Ethics, Journalism Ethics, Applied Ethics, Suicide, Enes Kara, Journalists

Etik, Yetkinlik ve İdeoloji Arasında Gazetecilik: İntihar Haberlerindeki Teknik Hatalar ve Etik İhlaller Üzerine Bir Analiz

Öz

İntihar vakaları her zaman medyanın dikkatini çeker. Bu yüzden intihar vakaları, medyada her zaman kendine yer bulur. Bu araştırma, intihar vakalarının haberleştirilmesindeki teknik hataları ve etik ihlalleri incelemektedir. DSÖ’ye göre haberleştirmedeki teknik hatalar, taklitçi intiharları tetikleyebilir (Werther etkisi), buna karşın doğru haberleştirme intihar riskini önleyebilir (Papageno etkisi). Ayrıca etik ihlal içeren haberler, intiharın psiko-sosyal boyutlarının tam anlaşılmasını engelleyerek intiharın önlenmesine dair gerçekçi bir toplumsal bilincin oluşmasını geciktirir. Bu araştırmada, "Türkiye'de intihar vakalarının haberleştirilmesi, teknik yönergeler ve etik ilkelere uygun bir şekilde mi gerçekleşmektedir?” ve “Eğer haberleştirilmemişse gazetecileri teknik hatalara ve etik ihlallere zorlayan unsurlar nelerdir?” sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmacılara göre gazeteciler, yanlış oluşturulmuş etik normlar veya eksik teknik yönergeler yüzünden kötü intihar haberleri yapmazlar. İntihar haberlerindeki teknik hatalar, gazetecilik pratiklerindeki bilgi ve beceri eksikliği (acemilik) yüzünden, etik ihlaller ise gazetecilerin düşük ahlaki cesaretleri ya da zayıf etik uslamlama becerileri yüzünden ortaya çıkar. Bununla birlikte habercilik kurumsal bir meslektir ve gazeteciler sürekli olarak çalıştıkları gazetelerin teo-politik yapısının etkisi altındadır. Bu ideolojik etki, gazetecilerin kritik etik uslamlama becerilerini zayıflatan, ahlaki cesaretlerini kıran bir dizi sosyo-politik inhibitör yaratır: Bu hipotez, Enes Kara’nın intiharına dair haberler incelenerek test edilmiştir. Bunun için temelde içerik analizine dayanan üç aşamalı bir araştırma deseni oluşturulmuştur. İlk aşamada; ana akım gazeteler ile bu gazetelerdeki mezkur intihara dair ilk ve son haberler örneklem olarak seçilmiş; ikinci aşamada, örnek haberler DSÖ’nün intihar haberleri yönergesine göre analiz edilmiş; üçüncü aşamada ise aynı haberler, Işıklı ve Üzer tarafından formüle edilmiş olan “Medya İçerikleri Etik Analiz Kriterleri”ne göre analiz edilmiştir. İçerik analizi sonunda ana akım gazetelerin/gazetecilerin Enes Kara Vakasını haberleştirirken birçok teknik hata yaptıkları, birçok etik ilkeyi ihlal ettikleri tespit edilmiştir. Teknik ihlaller gazetecilik eğitimi ile, etik ihlaller ise etik uslamlama sürecini bozan ideolojik yaklaşımla açıklanmıştır. Bulgular, gazetelerin tartışmalı bir mevzu olan intihar vakasını haberleştirirken savundukları teo-politik görüşlere uygunluğu gözettikleri şeklinde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya Etiği, Gazetecilik Etiği, Uygulamalı Etik, İntihar, Enes Kara, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti

Kaynakça

• Abou Chahla, M. N., Khalil, M. I., Comai, S., Brundin, L., Erhardt, S., & Guillemin, G. J. (2023). Biological Factors Underpinning Suicidal Behaviour: An Update. Brain Sciences, 13(3), 505. https://doi.org/10.3390/brainsci13030505
• AÇSHB (Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı). (2022, 13 Ocak). "Elazığ'da İntihar Eden Enes Kara'nın İntiharından Önce Çektiği Videoyu İçeren Paylaşımların Yayından Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi İle İlgili Basın Açıklamamız." https://aile.gov.tr/basin-aciklamalari/elazig-da-intihar-eden-enes-kara-nin-intiharindan-once-cektigi-videoyu-iceren-paylasimlarin-yayindan-kaldirilmasi-ve-erisimin-engellenmesi-ile-ilgili-basin-aciklamamiz/
• Almagor, R. C. (2002). İfade, Medya ve Etik. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Artun, F., ve Işıklı, Ş. (2018). Uluslar üstü Bir Medya Teorisine Doğru. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 9(34), 119-139. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.4.009.x
• Ayçin, T. (2023). İntihar Olgusu ve Medya İlişkisi: Enes Kara İntiharının Haber Siteleri Üzerinden İncelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7(1), 58-83.
• Aydın, N. (2008). İnsan Hakları, Demokrasi ve Medya. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Bertrand, C. J. (2004). Medya Etiği. Ankara: Özkan Matbaacılık Ltd. Şti.
• Aydoğan, D. (2013). Türkiye’de dijital gazetecilik: Habertürk ve Hürriyet gazeteleri örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC 3 (3), 26-40.
• BBC Türkçe (2022a, 11 Ocak). "Enes Kara'nın İntiharının Ardından Cemaat Yurtları ve Ailesiyle İlgili Detaylar." https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59952350
• BBC Türkçe (2022b, 11 Ocak). “Enes Kara: Tıp öğrencisinin cemaat yurdunda intiharının ardından tepkiler" https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59952350
• BBC Türkçe (2022c, 14 Ocak). "Enes Kara: Türkiye'de Cemaat Evlerindeki Baskılara Dair Tartışma Yaratan İntihar." https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59990140
• BBC Türkçe (2022d, 14 Ocak). "Enes Kara: Türkiye'de Cemaat Evlerindeki Baskılara Dair Tartışma Yaratan İntihar." https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59990140
• BBC Türkçe (2022e, 14 Ocak). "Enes Kara'nın video mesajının paylaşılmasına erişim engeli getirildi" https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59990140 Birgün (2022a, 11 Ocak). Tıp öğrencisi Enes Kara, cemaat yurdundaki baskıları anlatıp yaşamına son verdi. https://www.birgun.net/haber/tip-ogrencisi-enes-kara-cemaat-yurdundaki-baskilari-anlatip-yasamina-son-verdi-372628
• Birgün (2022b, 12 Ocak). Enes Kara'nın arkadaşları cemaat evini ve Enes'i anlattı: "Birçok öğrenci cemaat yurtlarına mahkum." https://www.birgun.net/haber/enes-kara-nin-arkadaslari-cemaat-evini-ve-enes-i-anlatti-bircok-ogrenci-cemat-yurtlarina-mahkum-372782
• Birgün (2022c, 12 Ocak). KYK, Enes Kara için eyleme katılan öğrenciye soruşturma açtı. https://www.birgun.net/haber/kyk-enes-kara-icin-eyleme-katilan-ogrenciye-sorusturma-acti-400456
• Breit, A. R. (2021). Global Media Ethics and Human Rights: Roles, Responsibilities, and Rehumanizing Journalism. In S. J. Ward (Ed.), Handbook of Global Media Ethics (s. 581-601). Switzerland: Springer.
• Bronisch, T. (2015). Suicide. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition).
• Cumhuriyet Gazetesi (2022, 11 Ocak). Yine cemaat yurdu, yine ölüm https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/yine-cemaat-yurdu-yine-olum-1899185
• Cumhuriyet Gazetesi. (2023, 11 Ocak). Tarikat karanlığı: Enes Kara 1 yıl önce canına kıydı. https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/tarikat-karanligi-enes-kara-1-yil-once-canina-kiydi-2020282
• Deuze, M. (2005). What is journalism?. Journalism, Vol. 6(4): 442–464.
• Domaradzki, J. (2021). The Werther Effect, the Papageno Effect or No Effect?. International Journal of Environmental Research and Public Health, s. 1-20.
• Durkheim, E. (2013). İntihar. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Encabo, M. N. (2014). Gazetecilik Etiği ve Demokrasi. S. İrvan içinde, Medya Kültür Siyaset (s. 347-361). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Gazete Duvar. (2022, 15 Ocak). Enes Karanın Annesi: Evladını Kaybeden Aile Muamelesi Görmeliydik https://www.gazeteduvar.com.tr/enes-karanin-annesi-evladini-kaybeden-aile-muamelesi-gormeliydik-haber-1549252
• Greenstein, L. (2018). Why Suicide Reporting Guidelines Matter. National Alliance on Mental Illness. https://www.nami.org/Blogs/NAMI-Blog/June-2018/Why-Suicide-Reporting-Guidelines-Matter
• Herman, E. S., & Chomsky, N. (2012). Rızanın İmalatı Kitle Medyasının Ekonomi Politiği. İstanbul: BGST Yayınları.
• Hürriyet Gazetesi (2022b, 13 Ocak). Son dakika: Enes Kara'nın ölümü, MHP lideri Bahçeli: "Gençlerimizi sahipsiz bırakamayız." https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-enes-karanin-olumu-mhp-lideri-bahceli-genclerimizi-sahipsiz-birakamayiz-41984357
• Hürriyet Gazetesi. (2022a, 12 Ocak). Enesi çok geç duyduk. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/enesi-cok-gec-duyduk-41979920
• Işıklı, Ş., & Aslan, A. (2023). Türkiye’deki Gazeteciliğin Etik Kodları: Bulanık Mantıksal Bir Analiz. Abstract Book of ISCT-PHD: International Symposium on Communication and Technolgy wiht Philosophical Dimensions. (2023, Jan 14-15). İstanbul: Kedidedi Yayıncılık.
• Işıklı, Ş., & Üzer, B. (2023). Medya Etiğine Dair Tartışmalar: The Post Filminin Medya Etiği Kriterleri Açısından Analizi. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 14(54), 249-273. https://doi.org/10.5824/ajite.2023.03.005.x
• Lonsdale, C. (2021). A New Perspective on Ethical Reporting About Suicide. S. J. A.Ward (Dü.) içinde, Handook of Global Media Ethics (s. 123-137). Switzerland: Springer.
• Louw, P. E. (2005). The Media and Political Process. SAGE Publications.
• Milliyet Gazetesi. (2022a, 12 Ocak). Son dakika: AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik'ten Enes Kara açıklaması. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/son-dakika-ak-parti-sozcusu-omer-celikten-enes-kara-aciklamasi-6678890
• Milliyet Gazetesi. (2022b, 13 Ocak). Tarikat ve cemaatler sosyolojik bir realite. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/tarikat-ve-cemaatler-sosyolojik-bir-realite-6683804
• Özkan, A. (2006). Stratejik Rapor: Küreselleşme Sürecinin Medya ve Kültür Üzerindeki Etkileri. Ankara: TASAM.
• Palabıyıkoğlu, R. (1994). İntihar Davranışı ve Kitle İletişim Araçları. Kriz Dergisi, 2(2), 277-284.
• Phillips, Julie A. (2015). Suicide, Sociology of, Editor(s): James D. Wright, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), Elsevier, s.682-688. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.32156-0.
• Phillips, P. D. (1974). The Influence of Suggestıon on Suicide: Substantive and Theoretical Implications Of The Werther Effect. American Sociological Review, 39, 340-354.
• Reuters Institute. (2022). Digital News Report 2022. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2022
• Ryan, M. (2001). Journalistic Ethics, Objectivity, Existential Journalism, Standpoint Epistemology, and Public Journalism. Journal of Mass Media Ethics, 16(1), 3–22.
• Sabah Gazetesi. (2022, 13 Ocak). Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'ndan Enes Kara videosu açıklaması. https://www.sabah.com.tr/gundem/2022/01/13/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligindan-enes-kara-videosu-aciklamasi
• Sabah Gazetesi. (2022a, 11 Ocak). Elazığ'da hayatını kaybeden tıp öğrencisi için arkadaşları anma töreni düzenledi. https://www.sabah.com.tr/elazig/2022/01/11/elazigda-hayatini-kaybeden-tip-ogrencisi-icin-arkadaslari-anma-toreni-duzenledi
• Samaritans. (2022). Samaritans Annual Report and Accounts. https://media.samaritans.org/documents/Samaritans_Annual_Report_and_Accounts_2223_aTAk3fP.pdf
• Schmidtke, A., & Schaller, S. (2002). What do we Know about Media Effects on Imitation of Suicidal Behaviour. D. Leo, A. Schmidtke, R. Diekstra (Dü.) içinde, Suicide Prevention A Holistic Approach (s. 121-139). Kluwer Academic Publishers.
• Shoemaker P J ve S D Reese (2002). İdeolojinin Medya İçeriği Üzerindeki Etkileri. Süleyman İrvan (der), Medya Kültür Siyaset, Ankara: Alp Yayınları, ss.127-178.
• Siyez, D. M. (2005). Ergenlik Döneminde İntiharın Önlenmesi: Bir Gözden Geçirme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(2), 92-101.
• Ward, S. J. (2021). What Is Global Media Ethics?. S. J. Ward içinde, Handbook of Global Media Ethics (s. 5-21).
• Sözcü Gazetesi. (2022, 11 Ocak). Aile baskısıyla cemaat yurdunda kalan tıp öğrencisi Enes Kara canına kıydı. https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/aile-baskisiyla-cemaat-yurdunda-kalan-tip-ogrencisi-enes-kara-canina-kiydi-6880930/
• Sözcü Gazetesi. (2022, 15 Ocak). Enes Kara dosyasının kapatılmasına CHP'den tepki https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/enes-kara-dosyasinin-kapatilmasina-chpden-tepki-7046901/
• TGC (Türkiye Gazeteciler Cemiyeti). (2019). Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi. https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi/bildirge.html
• Tokgöz, Oya. (2019). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ward, S. J. (2021). What Is Global Media Ethics?, S. J. Ward içinde, Handbook of Global Media Ethics. Springer.
• WHO (World Health Organization). (2023). Preventing suicide: a resource for media professionals - Updates 2023. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/372691/9789240076846-eng.pdf?sequence=1
• Yeni Akit Gazetesi (2022a, 11 Ocak). Siz hiç alkol alıp intihar edenler için alkolü suçlayan laikçi gördünüz mü? Cemaat değil içki yasaklansın! https://www.yeniakit.com.tr/haber/siz-hic-alkol-alip-intihar-edenler-icin-alkolu-suclayan-laikci-gordunuz-mu-cemaat-degil-icki-yasaklansin-1616208.html
• Yeni Akit Gazetesi (2022b, 21 Mayıs). Enes Kara'nın intiharının perde arkası aylar sonra aralandı! İşte ateist arkadaşı ile tüyler ürperten WhatsApp yazışmaları... https://www.yeniakit.com.tr/haber/enes-karanin-intiharinin-perde-arkasi-aylar-sonra-aralandi-iste-ateist-arkadasi-ile-tuyler-urperten-whatsapp-yazismalari-1657954.html
• Yeniçağ Gazetesi (2022, 11 Ocak). Gazeteci Mustafa Hoş duyurdu. Enes Kara'nın intiharını cemaat baskısı başlığı ile veren gazetenin tehdit edildiği iddia edildi. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/gazeteci-mustafa-hos-duyurdu-firat-universitesi-tip-fakultesi-ogrencisi-enes-karanin-intiharini-cemaat-baskisi-basligi-ile-veren-gazetenin-tehdit-edildigi-iddia-edildi-499337h.htm