Transfer of Turkish Culture to Future Generations: The Example of TRT Çocuk Cartoons

Yıl 2024, Sayı: 12, 25 - 58, 20.07.2024

Hilal Taşkın , Tuğçe Boran

https://doi.org/10.54722/iletisimvediplomasi.1408003

Öz

The continuity of societies is ensured by individuals adopting common cultural values and transferring them through generations. While the language, lifestyle, traditions and customs adopted within the social structure constitute common cultural elements, intangible cultural heritage is also established by ensuring their continuity. Various activities are conducted to ensure the preservation of culture for future generations. Modern technology offers substantial convenience in the dissemination of culture through movies, television programmes, animations, and cartoons. Cartoons, in particular are frequently preferred as a means of conveying culture today. The study aims to identify the elements of Turkish culture in the selected cartoons using the purposive sampling approach, through the application of criterion sampling and document analysis methodologies. While the examinations were made within the framework of five questions in two basic categories, visual and audio elements, the sample was limited to examine three cartoon episodes published. In the cartoons, themes such as family, friendship, neighborliness and heroism are discussed. One of the important findings was that it was associated with culture by including historical characters, fairy tale heroes, lifestyles, food culture, cultural vocabulary and historical periods. On the other hand, it is observed that similar cultural motifs are used in cartoons, although they show different distributions in relation to the plot.

Anahtar Kelimeler

Culture, Turkish Culture, Transfer of Culture, TRT Çocuk, Cartoons

Türk Kültürünün Yeni Nesillere Aktarımı: TRT Çocuk Çizgi Filmleri Örneği

Öz

Toplumların devamlılığı, bireylerin ortak kültürel değerleri benimsemeleri ve nesiller boyu aktarımıyla sağlanmaktadır. Toplumsal yapı içerisinde benimsenen dil, yaşayış, gelenek ve görenekler ortak kültürel unsurları oluştururken, bunların devamlılığının sağlanabilmesiyle somut olmayan kültürel miras meydana gelmektedir. Kültürün, nesiller boyu varlığını sürdürebilmesi için pek çok faaliyet yürütülür. Günümüz teknolojisi, film, dizi, animasyon ve çizgi filmler yoluyla kültürün aktarımında önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Bunlardan özellikle çizgi filmler, günümüzde kültür taşıma aracı olarak sıkça tercih edilmektedir. Bu çalışmada; TRT Çocuk kanalında yayımlanmış/yayımlanmakta olan 10 çizgi film kültürel unsurlar bağlamında incelenmiştir. Amaçlı örneklem yöntemiyle seçilen çizgi filmlerdeki Türk kültürüne ait unsurlar, ölçüt örnekleme ve doküman analizi yöntemleriyle saptanmaya çalışılmıştır. İncelemeler görsel ve ses ögeleri şeklinde iki temel kategoride 5 soru çerçevesinde yapılmış, yayımlanan 3 çizgi film bölümünün incelenmesi hususunda örneklem sınırlandırılmıştır. Aile, arkadaşlık, komşuluk, kahramanlık gibi temaların işlendiği çizgi filmlerde; tarihsel karakterlere, masal kahramanlarına, yaşayış biçimlerine, yemek kültürüne, kültürel söz varlıklarına ve tarihsel dönemlere yer verilerek kültür ile ilişkilendirilmesi, çalışmadaki önemli saptamalardan olmuştur. Diğer yandan çizgi filmlerde olay örgüsüyle ilişkili olarak farklı dağılım göstermekle birlikte benzer kültürel motiflerin işlendiği izlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Türk Kültürü, Kültürün Aktarımı, TRT Çocuk, Çizgi Film

Kaynakça

• Alicenap Taş, Ç. (2015). Kültürel mirasın çizgi film senaryolarının kullanılması. Türklük Bilimi Araştırmaları, 37, 11-26.
• Aslan, E. (2021). Animasyon (çizgi film) tarihine kültür aktarımı açısından bir bakış. Folklor-Edebiyat Dergisi, 4, 1059-1074.
• Aslan, O., & Yılar, Ö. (2019). Halk bilimi unsurlarının gelecek kuşaklara aktarımında çizgi filmlerin rolü: Rafadan Tayfa örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 646-669.
• Ay, A. (2022). Mutant Ninja Kaplumbağalar’ın göstergebilimsel analizi. Akademik İncelemeler Dergisi,2, 285 - 310.
• Bauman, Z. (1998). Sosyolojik düşünmek. İstanbul: Açılım Kitap.
• Campbell, J. (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Durdu Zor, S. (2017). Yörük çizgi filmi Maysa ve Bulut’un giysi özelliklerinin incelenmesi. ulakbilge, 18, 1987-2000.
• Dursun, Z., & Yurt, S. (2017). Popüler kültür karşısında yerelliğin sunumu. EKEV Akademi Dergisi, 29, 117-129.
• Ekici, M. (2004). Halk bilgisi derleme ve inceleme yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Erdem, G. (2020). Maysa ve Bulut örneğinde yemek kültürü inşası. The Journal of Eurosian Language Education and Researches, 4(1), 82-99.
• İşler, E. K. (2013). Kültürel ekme kuramı bağlamında Türkiye üretimi çizgi filmler ve çocuk bilincinin inşası. Communication and Diplomacy, 2, 65-80.
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi filmlerde küresel ve yerel kültürün inşası: Caillou ve Pepee örneği. Karadeniz, (32), 125-144.
• Kamacıoğlu, B. (2017). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Hayao Miyazaki çizgi filmler. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1-18.
• Karaduman, E., & Gökgöz, G. (2017). TRT yerli çocuk programlarında çocukluğun inşası: Eğitim, toplumsallaşma. Politik Özne Biçimleri, 2(4), 376-397.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve Bulut isimli animasyon çizgi filmin kültürel ögeler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(13), 134-149.
• Kıran, A., & Kıran, Z. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Mengü, G. (2002). Dil, kültür ve düşünce ilişkisine antropolojik bir bakış. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 14, 67-80.
• Oğuz, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve uygulamalı halk bilimi. Ankara: Akçağ.
• Özdal, A. (2023). Kültürel unsurların elektronik ortamda aktarımına bir örnek olarak Aybek çizgi filmi. Sosyal Bilimler Dergisi Sobider (64): 223-236.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Pekşen Akça, R., & Baran, G. (2018). Çizgi filmlerin Türk kültürüne ait özellikler açısından incelenmesi: Pepee örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 215-224.
• Propp, V. (2001). Masalın biçimbilimi. İstanbul: Kuram Yayınları.
• Propp, V. (2018). Masalın biçimbilimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Selanik Ay, T., & Korkmaz, Ç. (2017). Sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve kültürel ögeler bağlamında “Küçük Hezarfen” çizgi filmi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 49-62.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 9, 649-669.
• Tozduman Yaralı, K., & Avcı, N. (2017). Bir çizgi filmin popüler kültür açısından incelenmesi: Rafadan Tayfa. e-GİFDER, 5(1), 449-470.
• TRT Çocuk (2024). Retrieved from https://www.trtcocuk.net.tr/
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• Uçan, B. (2018).Türk çizgi filmlerinde kültürel kodlamalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 1134-1144.
• UNESCO.(1982). Mexico city declaration on cultural policies. Retrieved from https://culturalrights.net/descargas/drets_culturals401.pdf.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. (2023). UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri. Retrieved from https://www.unesco.org.tr/Pages/ 126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%-C3%BCrel-Miras-Listeleri.
• Üzer, M., & Çetin, Ş. (2018). Küçük Hezarfen çizgi filminde yer alan millî kültür unsurlarının incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3, 2049-2079 .
• Yılmaz, İ. (2017). TRT Çocuk-çocukla çocuklaşmak. TRTakaDeMİ, 2(4), 584-597.