Sürdürülebilir Gelişme odaklı Eğitim: Kuramsal Çerçeve, Tarihsel Gelişim ve Uygulamaya Dönük Öneriler

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 4, 1 - 11, 16.08.2017

Mustafa Öztürk

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342997

Cited By: 4

Öz

21. yüzyıl hedefleriyle birlikte ‘Nasıl bir dünya istiyoruz?’ sorusundan yola çıkarak, mevcut kuşağın ve gelecek kuşakların refahını garanti edebilecek sürdürülebilir gelişme gösteren toplumlar oluşturulması için küresel bir yol haritası belirlenmiştir. Bu hedeflere dair bilinç ve kararlılığın ancak eğitim yoluyla kazandırılabileceği düşünülerek, 2005–2014 yılları arasındaki dönem, Birleşmiş Milletler tarafından Sürdürebilir Gelişme odaklı Eğitim Dönemi olarak ilan edilmiştir. Sürdürebilir Gelişme odaklı Eğitim (SGE) yaklaşımı, öncelikle sürdürülebilir bir yaşam biçiminin nasıl etkin kılınabileceği konusunda bireylerin hassasiyet kazanmasını ve bilgi sahibi olmasını, bu yolla da uzun vadede toplumsal dönüşümlerin gerçekleşmesini hedeflemektedir. Konuya ilişkin bir derleme makalesi olan bu çalışmanın ilk kısmında, sürdürülebilir gelişme kavramının küresel bağlamdaki tanımı, kapsamı ve tarihsel gelişimi sunulmuş ve SGE girişiminin kavramsal çerçevesi ortaya konmuştur. Çalışmanın ikinci kısmında ise, yaklaşımın Türkiye’deki yansımalarının ne yönde olduğunu saptamak amacıyla, yürütülen eğitim programları ve uygulamalara ilişkin kaynaklar, akademik dergilerde yayınlanmış bilimsel çalışmalar ve lisansüstü programlarda yürütülmüş tezler taranarak konunun yerel resmi çizilmiş ve son olarak temel eğitime ve öğretmen eğitimine yönelik uygulama önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Gelişme, Sürdürülebilir Gelişme odaklı Eğitim, Sürdürülebilirlik Eğitimi

Kaynakça

• Agyeman, J., Bullard R., & Evans, B. (2002). Exploring the nexus: Bringing together sustainability, environmental justice and equity. Space and Polity, 6(1), 70-90.
• Akpınar, P. (2011). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim konusunda ilköğretim okulu yöneticilerinin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C., & Yilmaz, A. (2006). A study on children’s environmental knowledge and attitudes: The effect of grade level and gender. International Research in Geographical and Environmental Education, 15, 210-223.
• AÜ-SBE [Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. (2015). Anabilim Dalları Tanıtım. [Online]: http://sosbilens.ankara.edu.tr/?p=926 adresinden 25.12.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Aydoğan, A. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma konusuyla ilgili kazanımların öğretimine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Berberoglu, G., ve Tosunoglu, C. (1995). Exploratory and confirmatory factor analyses of an environmental attitude scale (EAS) for Turkish university students. The Journal of Environmental Education, 26, 40-44.
• Bozlağan, R. (2002). Sürdürülebilir gelişme düşüncesine giriş. Çağdaş Yerel Yönetimler, 11(1), 56-72.
• Brundtland Report. (1987). Our Common Future: The World Commission on Environment and Development’s report. Oxford: Oxford University Press.
• Carson, R. (1962). Silent spring. Boston: Houghton Mifflin.
• Cengizoğlu, S. (2013). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim programının okul öncesi dönem çocuklarının insan-çevre ilişkisi algısına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çolak. C. (2012). İlköğretim-lise öğretmen ve öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ile biyolojik çeşitliliğe ilişkin görüşleri üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demirci, S. (2014). Sürdürülebilirlik çerçevesinde insan nüfus artışı ölçeğinin geliştirilmesi ve geçerliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DEÜ-EBE [Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. (2015). Anabilim Dalları Bilgi Paketi. [Online]: http://ebe.deu.edu.tr/?lang=1&menu_id=5 adresinden 25.12.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Ekins, P. (1995). Making development sustainable. In W. Sachs (Ed.), Global ecology: A new arena of political conflicts (pp. 91-103). London: Zed Books.
• Engin, H. (2010). Coğrafya eğitiminde sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilirlik eğitimi ve çevre eğitimi konularının kazandırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gardner, H. (2006). Five minds for the future. Boston: Harvard Business School Press.
• Gezer, Ş. F. (2010). Sürdürülebilirliğin hizmet-içi eğitimle okul öncesi öğretime entegre edilmesi: Dönüştürücü öğrenmeye yönelik bir çaba. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hargreaves, A. (2003). Teaching in the knowledge society. Education in the age of insecurity. NewYork: Teachers College Press.
• IISD [The International Institute for Sustainable Development]. (2012). Sustainable Timeline. Winnipeg Manitoba, Canada: IISD. [Online]: www.iisd.org adresinden 15.01.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim terimler sözlüğü (2. baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Korkmaz, A. (2014). Eko-okul programını uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarının sürdürülebilir gelişme için eğitim açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• McKeown, R. (2002). Progress has been made in education for sustainable development. Applied Environmental Education and Communication, 1, 21-23.
• OECD [Organisation for Economic Co-operation and Development]. (2008). Promoting sustainable consumption: Good practices in OECD Countries. Danvers, MA, USA: OECD.
• Ozaner, S. (2004). Kaçkarlarda Doğanın Dilini Öğrenme Sanatı. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Ekim.
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim. Eğitim ve Bilim 32(145), 23-39.
• Özlü, Ö. (2011). Uzaktan eğitim metoduyla sürdürülebilirlik eğitimi uygulamaları üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özsoy, S., Özsoy, G., & Kuruyer, H. G. (2011). Turkish pre-service primary school teachers' environmental attitudes: Effects of gender and grade level. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 12(2).
• Sağdıç, A. (2013). Türkiye’deki ilköğretim öğretmenlerine sürdürülebilir kalkınma eğitimi konusunda yakından bakış. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sims, L. & Falkenberg, T. (2013). Developing competencies for education for sustainable development: A case study of Canadian faculties of education. International Journal of Higher Education, 2(4), 1-14.
• Soussan, J. G. (1992). Sustainable development. In A.M. Mannion & S. R. Bowlby (Eds.), Environmental issues in the 1990s (pp. 21-36). Chichester: John Wiley and Sons.
• Sterling, S. (2014). At variance with reality: How to re-think our thinking. Journal of Sustainability Education, 6.
• Şahin, E. (2008). Sürdürülebilirliğe yönelik yeşil bir müfredat uygulaması için göstergelerin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şengül, M. (2001). Bir çevre yönetimi aracı olarak çevre için eğitim. Amma İdaresi Dergisi,34(4), 137-155.
• Tamkan, R. (2008). Türkiye’nin doğal zenginliklerinin sürdürülebilirliği ve ortaöğretim biyoloji öğretmenlerinde farkındalık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
• Thomas, I. (2009). Critical thinking, transformative learning, sustainable education, and problem-based learning in universities. Journal of Transformative Education, 7(3), 245-264.
• Thomas, I. & Nicita, J. (2002). Sustainability education and Australian universities. Environmental Education Research, 8(4), 475-492.
• Tuncer, G. Ertepinar H., Tekkaya C., & Sungur, S. (2005). Environmental attitudes of young people in Turkey: Effects of school type and gender. Environmental Education Research, 11, 215–233.
• Türer, B. (2010). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• UN [United Nations]. (1992). Report of the United Nations Conference on Environment and Development. [Online]: www.un.org/documents/ga/conf151/aconf15126-3.htm adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2000). United Nations Millennium Declaration. [Online]: www.un.org/millennium/declaration/ares552e.htm adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2001). UNESCO Universal Declaration on Cultural Diversity. [Online]: www.un-documents.net/udcd.htm adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2002). United Nations Decade of Education and Sustainable Development. [Online]: www.un-documents.net/a57r254.htm adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2012). Report of the United Nations Conference on Sustainable Development. New York: UN.
• UN [United Nations]. (2014). Report of the Open Working Group of the General Assembly on Sustainable Development Goals. [Online]: www.undocs.org/A/68/970 adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2015a). Transforming Our Wolrd: The 2030 Agenda for Sustainable Development. [Online]: www.undocs.org/A/70/L.1 adresinden 06.01.2016 tarihinde indirilmiştir.
• UN [United Nations]. (2015b). Framework Convention on Climate Change: Adoption of the Paris Agreement. [Online]: http://www.undocs.org/FCCC/CP/2015/L.9 adresinden 08.01.2016 tarihinde indirilmiştir.
• UNEP [United Nations Environment Programme]. (1972). Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment. [Online]: www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?documentid=97&articleid=1503 adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UNESCO [United Nations Educational Scientific and Cultural Organization]. (1978). Intergovernmental Conference on Environmental Education: Final Report. Paris: UNESCO
• UNESCO [United Nations Educational Scientific and Cultural Organization]. (2005). United Nations Decade of Education for Sustainable Development (2005–2014): International Implementation Scheme. Paris: UNESCO.
• UNESCO [United Nations Educational Scientific and Cultural Organization]. (2007). The UN Decade of Education for Sustainable Development (DESD 2005–2014): The first two years. Paris: UNESCO.
• UNESCO [United Nations Educational Scientific and Cultural Organization]. (2013). Making education a priority in the post-2015 development agenda: Report of the global thematic consultation on education in the post-2015 development agenda. Paris: UNESCO.
• UNESCO [United Nations Educational Scientific and Cultural Organization]. (2014). Education for sustainable Development (ESD). [Online]: www.unesco.org/new/en/education/themes/leading-the-international-agenda/education-for-sustainable-development/ adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• UNESCO-TMK [UNESCO Türkiye Milli KOmisyonu]. (2014). Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim. [Online]: www.unesco.org.tr/?page=3:70:2.turkce adresinden 01.02.2015 tarihinde indirilmiştir.
• Yilmaz, O., Boone, W. J. & Anderson, H. O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. International Journal of Science Education, 26, 1527-1546.