Ortaöğretim Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları ile Denetim Odağı Eğilimleri

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 4, 1765 - 1784, 01.12.2018

Gülşen Öztürk Yurtseven , Kevser Özaydınlık

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506857

Öz

Bu çalışmanın amacı
ortaöğretim öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini destekleme davranışları ile
denetim odağı eğilimlerini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu, 2014-2015
eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Muğla ilinde görev yapmakta olan 174 kadın,
212 erkek olmak üzere 386 ortaöğretim öğretmeninden oluşmaktadır. Verilerin
toplanmasında, Oğuz (2013a) tarafından geliştirilen Öğrenen Özerkliğini
Destekleme Ölçeği ve Rotter’ın (1966) Denetim Odağı Ölçeği kullanılmıştır.
Araştırmada veriler karşılaştırma teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Elde
edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin öğrenen özerkliğini destekleme
davranışlarını orta düzeyde sergiledikleri, kıdem arttıkça öğrenen özerkliğini
destekleme davranışlarının sergilenme düzeyinin arttığı, iç denetim odağına
sahip öğretmenlerin büyük bir çoğunluğunun 20 yıl ve üzeri görev yapan
öğretmenler ile teknik lise öğretmenlerinden oluştuğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenen özerkliğini destekleme, denetim odağı, ortaöğretim öğretmenleri

Kaynakça

• Açıkgöz, K. (1998). Etkili öğrenme ve öğretme. Kanyılmaz matbaası, İzmir. Alkın-Şahin, S., Tunca, N., & Oğuz, A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini ve eleştirel düşünmeyi destekleme davranışları. Route Educational and Social Science Journal, 2(1), 161-178. Assor, A., Kaplan, H., & Roth, G. (2002). Choice is good, but relevance is excellent: autonomy enhancing and suppressing teacher behaviours predicting students’ engagement in schoolwork. British Journal of Educational Psychology, 72, 261-278. Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma; Yöntem, teknik ve ilkeler. 11. Baskı, Ankara:Pegem Yayıncılık. Balçıkanlı, C. (2008). İngilizcenin yabancı dil olarak öğretildiği sınıflarda öğrenen özerkliğini arttırmak. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 277-284. Benson, P. (1997). Philosophy and politics of autonomy. In P. Benson & P. Voller (Eds.). Autonomy and Independence in Language Learning. (pp. 18-34). London: Pearson Education Limited. Benson, P. (2001). Teaching and researching autonomy in language learning, Essex: Pearson Education Ltd. Benson, P. (2005). (Auto)biography and learner diversity, learners’ stories: difference and diversity in language learning. In P. Benson & D. Nunan (Eds.), (pp. 4-21). Cambridge: Cambridge University Press. Benson, P., & Voller, P. (1997). Autonomy and independence in languag learning, London: Longman Press. Bilgin, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin çeşitli değişkenlere ve denetim odağına göre problem çözme beceri algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Buluş, M. (2011). Öğretmen adaylarında bireysel farklılıklar perspektifinden amaç yönelimleri, denetim odağı ve akademik başarı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 529-546. Burger, J.M. (2006). Kişilik, (İ.D. E.Sarıoğlu Çev). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2015). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Chiu, H. L. W. (2012). Supporting the development of autonomous learning skills in reading and writing in an independent language learning centre. Studies in Self-Access Learning Journal, 3(3), 266-290. Crabbe, D. (1999). Defining the field. In S. Cotterall & D. Crabbe (Eds.), Learner autonomy in language learning: defining the field and effecting change (pp. 1-40). Peter Lang. Çakar, M. (1997). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile denetim odağı düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul. Dağ, İ. (1990). Kontrol odağı, stresle basa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme ilişkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Dağ, İ. (1991). Rotter iç-dış kontrol odağı ölçeği: (ridkoö)'nin üniversite öğrencileri için güvenilirliği ve geçerliliği. Psikoloji Dergisi. 7(26), 10-16. Dam, L., Eriksson, R. , Little, D., Milliander, J., & Trebbi, T. (1990). Towards a definition of autonomy. In t.trebbi (eds.), third nordic workshop on developing autonomous learning in FL classroom. Bergen: University of Bergen. http:// www.warick.ac.uk/go/dahla/archive/trebbi_1990. Dam, L. (1995). Learner autonomy: From theory to classroom practice. Dublin: Authentik. Deci, E.L. & Ryan, R.M. (1987). The support of autonomy and the control of behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53(6), 1024-1037. DOI: 10.1037/0022-3514.53.6.1024. Deniz, M. E., Traş, Z., & Aydoğan, D. (2009). Akademik erteleme ve denetim odağının duygusal zekâ yeteneklerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 607-632. DeVellis, R.F.( 2003). Scale development: theory and applications. (Second Edition). California, USA: Sage Publications Ltd. Dilmaç, B., Hamarta, E., & Arslan, C. (2009). Üniversite öğrencilerinin sürekli kaygı ve denetim odaklarının bağlanma stilleri açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 127-159. Dinçyürek, S., Çağlar, M., & Birol, C. (2010). Atılganlık ve denetim odağı düzeyi: gelecek nesillere etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 142-150. Dönmez, A. (1985). Denetim odağı ( locus of control). A. Ü. Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(1). Durna, U., & Şentürk, F.K. (2012). Üniversite öğrencilerinin denetim odaklarını çeşitli değişkenler yardımıyla tespit etmeye yönelik bir çalışma. ZKU Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 37-48. Ertürk, Z. B. S. (2012). Ankara ili genel lise öğretmenlerinin örgütsel güven algıları ve denetim odağı ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Gardner, D. C., & Warren, S. A. (1978). Careers and disabilities: a career education approach. Connecticut: Greylock Publishers. Gujjar, A. A., & Aijar, R. (2014). A study to investigate the relationship between locus of control and academic achievement of students. i-manager’s Journal on Educational Psychology, 8(1), 1-9. Güvenç, H. (2011). Sınıf öğretmenlerinin özerklik destekleri ve mesleki öz-yeterlik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 99-116. Güvenç, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve denetim odakları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 64-80. Hellriegel, D., & Slocum, J.W. (2008). Organizational behavior.(Thirteenth Edition). Mason: South-Western, Cengage Learning. Hiriyappa, B. (2009). Organizational behavior. New Delhi: New Age İnternational (P) Limited Publishers. Holec, H. (1981). Autonomy in foreign language learning. Oxford: Pergamon. Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. 24. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Acun-Kapıkıran, N. (2007). İlköğretim birinci kademe öğretmenlerinde denetim odağının yordayıcısı olarak öz-yetkinliklerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (34), 50-56. Little, D. (1995). Learning as dialogue: the dependence of learner autonomy on teacher autonomy. System, 23(2), 175-181. Little, D. (1997). Responding authentically to authentic texts: a problem for self-access language learning. In Benson, P. & Voller, P. (Eds.), Autonomy and lndependence in Language Learning, (pp. 245-236). London: Longman. Little, D. (1999). Developing learner autonomy in the foreign language classroom: a social-ınteractive view of learning and three fundamental pedagogical principles. Revista Canaria de Estudios Ingleses, 38, 77-88. Loosemore, M., & Lam, A.S.Y. (2004). The locus of control: a determinant of opportunistic behaviour in construction health and safety. Construction Management and Economics, 22(4), 385-394. MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4 ve 5. sınıflar). TTKB, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi. Nunan, D. (1997). Designing and adapting materials to encourage leamer autonomy. Benson, P. & Voller, P. (Eds.), Autonomy and lndependence in Language Learning, (pp. 192-203). London: Longman. Ocak, G., & Yamaç, A. (2011). Öğrenme stratejileri, denetim odağı ve akademik başarı arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 467-486. Oğuz, A., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. Hatipoğlu, S. (2014). Öğretmenlerin eğitim inançları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies TURK-JE, 1(1), 22-51. Oğuz, A. (2013a). Öğrenen özerkliğini destekleme ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2177-2194. Oğuz, A. (2013b). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1273-1297. Olpak, Z. Y., & Korucu, A. T. (2014). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları ile denetim odakları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 4(2), 77-91. Özkal, N., & Demirkol, A. Y. (2014). Öğrenen özerkliğinin desteklenmesinin gerekliliğine ve sergilenmesine ilişkin öğretmen görüşleri. NWSA-Education Sciences, 9(3), 293-310. Ramos, R. C., (2006). Considerations on the role of teacher autonomy. Colombian Applied Linguistics Journal, 8, 183-202. Reeve, j., Bolt, E., & Cai, Y. (1999). Autonomy supportive teachers: how they teach and motivate students. Journal of Educational Psychology, 91, 537-548. Reinders, H., & Balcikanli, C. (2011). Learning to foster autonomy: the role of teacher education materials. Studies in Self-Access Learning Journal, 2(1), 15-25. Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for ınternal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28. Saracaloğlu, A.S. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile denetim odaklarının incelenmesi: sınıf öğretmenliği bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. İlköğretim Online, 10(2), 468-478. Stefenau, C.R., Perencevich, C.K., DiCintio, M., & Turner, C.J. (2004). Supporting autonomy in the classroom:ways teachers encourage student decision making and ownership. Educational Psychologist, 39(2), 97-110. DOI:10.1207/s15326985ep3902_2 Su, Y. L., & Reeve, J., 2011. A meta-analysis of the effectiveness of ıntervention programs designed to support autonomy, Educational Psychology Review, 23(1), 159–188. Sürgen, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin denetim odağı eğilimleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Şahbaz, Ü., Yörük, M., & Özcan, O. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının disiplin anlayışları ile iç-dış denetim odakları arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 64-74. Şara, P. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme ve ders çalışma stratejileri, problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz eylül Üniversitesi, İzmir. Şekerli, H. (2013). Öğretmenlerde çalışan sessizliği, iş doyumu ve denetim odağı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.). Boston: Pearson, Tabak A., Erkuş, A., & Meydan, C.H. (2010). Denetim odağı ve yenilikçi birey davranışı arasındaki ilişkiler: belirsizliğe tolerans ve risk almanın aracılık etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1) 159-176. Taboada, A., Kidd, K. J., & Tonks, M. S. (2010). English language learners' perceptions of autonomy support in a literacy classroom. Mid-South Educational Research Association, 17(2), 39-53. Temel, F., & Aksoy, A. (1998). Anaokulu öğretmenlerinin denetim odağı ile ahlaki yargıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 137. Terzi, A.R. (2011). Denetim odağı ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 36(162), 3-15. Tılfarlıoğlu, F. Y., & Çiftçi. F. Ş. (2011). Supporting self-efficacy and learner autonomy in relation to academic success in efl classrooms (a case study). Theory and Practice in Language Studies, 1(10), 1284-1294. Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. Paü Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 1-8. Wang, P. (2011). Constructivism and learner autonomy in foreign language teaching and learning: to what extent does theory ınform practice? Theory and Practice in Language Studies, 1(3), 273-277. Wulf, G., Chiviacowsky, S., & Drews, R. (2015). External focus and autonomy support: two ımportant factors in motor learning have additive benefits. Human Movement Science, 40, 176–184. Ürün. M. F., Demir, C., & Akar, H. (2014). A study on elt high school teachers’ practices to foster learner autonomy. Journal of Language Teaching and Research, 5(4), 825-836. Yağışan, N., Sünbül, A. M., & Yücalan, Ö.B. (2007). Eğitim fakültesi güzel sanatlar ve diğer bölüm öğrencilerinin benlik imgesi ve denetim odaklarının karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(22), 243-262. Yeşilyaprak, B. (1990). Denetim odağının belirleyicileri ve değişime ilişkin araştırmalar: Bir eleştirel değerlendirme. Psikoloji Dergisi. 7(25), 41-52. Yeşilyaprak, B. (2005). Gelisim ve öğrenme psikolojisi. 9. Baskı. Pegem Yayıncılık. Ankara.
• Ziegler, N. A. (2014). Fostering self-regulated learning through the European language portfolio: an embedded mixed methods study. The Modern Language Journal, 98(4), 921–936.