Ergenlerde Davranış Problemlerinin, Anne-Babadan ve Öğretmenlerden Algılanan Duygusal İstismar Açısından İncelenmesi

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 3, 1123 - 1137, 26.06.2011

Sinem Şimşek Fulya Cenkseven - Önder

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarına devam eden ergenlerde görülen davranış problemlerinin anne-baba ve öğretmenden algılanan duygusal istismar ile ilişkisini belirlemektir. Araştırma 247’si kız, 187’si erkek olmak üzere toplam 434 ergen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, “Anne-Baba Genç İlişkiler Ölçeği”, “Algılanan Öğretmen Davranışı Ölçeği” ve “Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda erkek ergenlerin kız ergenlere göre davranış problemlerini daha fazla sergiledikleri belirlenmiştir. Kız ergenlerin annelerinden algıladıkları duygusal istismar düzeyi, erkek ergenlerden daha yüksek bulunurken, erkek ergenler duygusal istismarı öğretmenlerinden kız ergenlere göre daha yüksek düzeyde algılamaktadırlar. Cinsiyet etkisi kontrol edildiğinde, öğretmenden ve anneden algılanan duygusal istismarın ergenlerde davranış problemlerini anlamlı düzeyde yordadığı belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Duygusal istismar, davranış problemleri, ergenlik

An Investigation the Behavioral Problems of Adolescents, Who Perceived Emotional Abuse from Parents and Teachers

Öz

The purpose of this study is to determine the interaction between the behavioral problems of
adolescents attending high school and their emotional abuse by the parents and teachers. The study has been
conducted on a total of 425 adolescents, of which 247 were females and 187 were males. “Parents Youth Relationship
Scale”, “The Perceived Teacher Behavior Inventory” and “The Conners’ Teacher Rating Scale” have been employed
within the study. The research revealed that the behavioral problems of boys are more common than the girls.
Compared to boys the emotional abuse from mothers is high among girls. On the other hand, boys perceive the
emotional abuse from teachers on a higher level than girls. Based on the regression analysis where gender was a
control variable, perceived emotional abuse from teachers and mothers had significant contribution to explanation of
behavioral problems

Anahtar Kelimeler

Emotional abuse, behavioral problems, adolescents.

Kaynakça

• Adalı, N. (2007). 10-12 yaş grubu çocuk istismarı ebeveyn ve çocuk bilgilendirme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akdemir, D., & Çuhadaroğlu-Çetin, F. (2008). Çocuk ve ergen psikiyatrisi bölümüne başvuran ergenlerin klinik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(1), 5-13.
• Akduman, G. G., Ruban, C., Akduman, B., & Karakuş, T. (2005). Çocuk ve cinsel istismar. Adli Psikiyatri Dergisi, 3(1), 9-14.
• Akse, J., Hale III. W. W., Engels, R. C. M. E., Raaijmekers, Q. A. W., & Meeus, W. H. J. (2004). Personality, perceived parental rejection and problem behavior in adolescence. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 39, 980-988.
• Alantar, M. (1989). Pyschological maltreatment; on attempt its definition by experts and its assessment among a group of adolescents. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, O., & İşmen, A. E. (1996). Duygusal istismarın liseli ergenlerin kendini kabul seviyelerine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 127-134.
• Azizoğlu, M. (2009). Lise ergenlerinde duygusal istismarın başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (1991). Kolej ve Anadolu liselerine giriş sınavına hazırlanan öğrencilerin duygusal istismarı. E. Konanç, İ. Gürkaymak, & A. Egemen (ed.). Çocuk istismarı ve ihmali. Çocukların kötü muameleden korunması I. Ulusal Kongresi (s. 171-199). Ankara: Gözde Repo Ofset.
• Bayraktar, N. (1990). Defining subcategories of psychological maltreatment. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bekçi, B. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde aile içi çocuk istismarı ve öfke tetikleyicileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bilir, S., Arı, M., Dönmez, N. B., Atik, B., & San, P. (1991). Türkiye’nin 16 ilinde 4-12 yaşları arasındaki 50473 çocuğa fiziksel ceza verme sıklığı ve buna ilişkin problem durumlarının incelenmesi. Aile ve Toplum Dergisi, 1(1), 57-70.
• Bulut, I. (1996). Genç anne ve çocuk istismarı. Ankara: Bizim Büro Basımevi. Çağlarırmak, A. (2006). Yerleşik olan ve olmayan ailelerde çocuk istismarı yaygınlığının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çakar, Y. (1994). The construction of perceived teacher behavior inventory. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çeşmeci, M. (1995). Further reliability and validity study of the perception of psychological maltreatmant inventory for adolescents. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çimen-Sertbaş, N. (2006). İlköğretim öğrencilerinde davranış problemlerinin yordayan değişkenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dereboy, Ç., Şenol, S., Şener, Ş., & Dereboy, F. (2007). Conners kısa form öğretmen ve ana-baba değerlendirme ölçeklerinin geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(1), 48-58.
• Doyle, C. (1997). Emotional abuse of children issues for intervention. Child Abuse Review, 6(5), 330-342.
• Duncan, G. J., Brooks-Gunn, J., & Klebanov P. K. (1994). Economic deprivation and early childhood development. Child Development, 65(2), 296-318.
• Edelbrock, C., & Achenbach, T. M. (1984). The teacher version of the child behavior profile: I.boys aged 6-11. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 52(2), 207-217.
• Erkman, F. (1991). Çocukların duygusal ezimi. E. Konanç, İ. Gürkaymak, & A. Egemen (ed.). Çocuk istismarı ve ihmali. Çocukların Kötü muameleden korunması I. Ulusal Kongresi (s. 45-53). Ankara: Gözde Repo Ofset.
• Flisher, A. J., Kramer, R. A., Hoven, C. W., & Greenwald. S. (1997). Psychosocial characteristics of physically abused children and adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 36, 123–131.
• Garnefski, N., & Diekstra, R. F. W. (1997). Child sexual abuse and emotional and behavioral problems in adolescence: Gender differences. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 36(146), 323–329.
• Germain, R., & Sandoval, J. (2002). Child maltreatment. In J. Sandoval (Ed.), Handbook of crisis counseling intervention and prevention in the schools (2nd ed., pp. 137-161). New Jersey, NJ: Lawrence Erlbaum Inc.
• Gibb, B. E., Chelminski, I., & Zimmerman, M. (2006). Childhood emotional, physical and sexual abuse and diagnoses of depressive and anxiety disorders in adult psychiatric outpatients. Depression and Anxiety, 24(4), 256-263.
• Göde, O., Savi, F., & Savi, S. (2000). Eğitimin bütünlüğü içinde sporun duygusal istismara uğrayan ergenlerin benlik kavramlarına etkisi. Pamukkale Eğitim Dergisi, 7, 1-13.
• Gögayaz, S. (2001). Ergenlerde öğretmenlerine yönelik duygusal istismar algısının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hafızoğlu, Ş. (2007). The relationship among emotional intelligence, psychological adjustment and behavior problems during adolescence. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hegarty, K., Gunn, J., Chondros, P., & Small, R. (2004). Association between depression and abuse by partners of women attending general practice: Descriptive, cross sectional survey. BMJ, 328, 621-624.
• Kars, Ö. (1996). Çocuk istismarı: Nedenleri ve sonuçları, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Kayaalp, L. (2008). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu. İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi Etkinlikleri: Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi, 62, 147-152.
• Keskin, G., & Çam, O. (2009). Ergenlik ve bağlanma süreci: Ruh sağlığı açısından literatürün gözden geçirilmesi. New/Yeni Symposium Journal, 47(2), 52-59.
• Kılınç, H. (1999). The partial norm study of the perception of psychological maltreatment inventory for adolescent. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuntsi, J., Oosterlaan, J., & Stevenson, J. (2001). Psychological mechanisms in hyperactivity: I responce inhibition deficit, working memory impairment, delay aversion, or something else? Journal of Clinical Psychology and Psychiatry, 42(2), 199-210.
• Lansford, J. E., Kenneth, A. D., Pettit, G. S., Bates, J. E., Crozier, J., & Kaplow, J. (2002). A 12-year prospective study of the long term effects of early child physical maltreatment on psychological, behavior and academic problems in adolescence. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 156, 824-830.
• Lavigne, J. V., Gibbons, R. D., Christoffel, K. K., Arend, R., & Rosenbaum, D. (1996). Prevalance rates and corralates of psyhiatric disorders among preschool children. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 35, 204-214.
• Liu, R. T., Alloy, L. B., Abramson, L. Y., Lacoviello, B. M., & Whitehouse, W. G. (2009). Emotional maltreatment and depression: Prospective prediction of depressive episodes. Depression and Anxiety, 26(2), 174-181.
• Lynch, M. (1991). Çocuk istismarı ve ihmali. E. Konanç, İ. Gürkaymak, & A. Egemen (ed.). Çocuk istismarı ve ihmali. Çocukların Kötü muameleden korunması I. Ulusal Kongresi (s. 1-9). Ankara: Gözde Repo Ofset.
• Mathews, C. A., Kaur, N., & Stein, M. B. (2007). Childhood trauma and obsessive- compulsive symptoms. Depression and Anxiety, 26(2), 174-181.
• McGee, R. A., Wolfe, D. A., & Wilson, S. K. (1997). Multiple maltreatment experiences and adolescent behavior problems: Adolescents perspectives. Development and Psychopahology, 9(1), 131-149.
• Muşlu, Ö. (2005). Dikkat eksikliği ve hiperaktiviteli çocuklarda beslenme durumunun ve diyet çinkosunun davranışa etkisinin saptanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Der Yayınları.
• Rohner, R. P., Khaleque, A., & Cournoyer, D. E. (2009). Introduction to parental acceptance-rejection theory, methods, evidence, and implications. Retrieved May 3, 2009 from http://www.cspar.uconn.edu/INTRODUCTION%20TO%20PARENTAL%20ACCEPTANCE% 203242011.pdf
• Runyan, D., Corrine, W., & Ikeda, R. (2002). Child abuse and neglect by parents and other caregivers. In. E.G. Krug, L.L. Dahlberg, & J.A. Mercy (eds.), World report on violence and health (pp. 59-86), Geneva: World Health Organization.
• Shields, A. M., Cicchetti, D., & Ryan, R. M. (1994). The development of emotional and behavioral self-regulation and social competence among maltreated school-age children. Development and Psychopathology, 6, 57-75.
• Siyez, D. M. (2003). Duygusal istismara maruz kalan ve kalmayan ergenlerin benlik algıları ile depresyon ve kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Slade, E. P., & Wissow, L. S. (2007). The influence of childhood maltreatment on adolescents academic performance. Economics of Education Review, 26, 604-614.
• Suchman, N. E., Rounsville, B., DeCoste, C., & Luthor, S. (2007). Parental control, parental warmth, and psychosocial adjustment in a sample of substance-abusing mothers and their school-aged and adolescent children. Journal of Substance Abuse Treatment, 32(1), 1-10.
• Skuse, D. H. (1989). Emotional abuse and neglect. BMJ, 298, 1692-1694. Şener, S., Dereboy , C., Dereboy, I. F., & Sertcan, Y. (1995). Conners öğretmen derecelendirme ölçeği
• Türkçe uyarlaması-1. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2, 131-141.
• Taner, Y., & Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35(2), 82-86.
• Topbaş, M. (2004). İnsanlığın büyük ayıbı; Çocuk istismarı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3, 7680.
• Tosuntaş-Karakuş, F. (2006). Ergenlerde algılanan duygusal istismar ile sosyal beceri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Ünal, F. (2008). Ailede çocuk istismarı ve ihmali. T.S.A. Dergisi, 1, 9-18.
• Vardar, B. (1994). The validity and reliability of the perception of psychological maltreatment inventory for adolescents. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Veloz, Y. C. (2005). Play behaviors and social skills among maltreated foster children. Yayınlanmış doktora tezi, ETD Collection for Fordham University. Retrieved April 22, 2009 from http://fordham.bepress.com/dissertations/AAI3169398
• Yalçın, S. (2007). Ergenlerde algılanan duygusal istismar ile uyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaşar, F. (2009). İlköğretime devam eden öğrencilerin anne-çocuk ilişkisini kabul ve reddedici algılama düzeyinin annenin evlilik doyumu ve evlilik uyumu düzeyiyle ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yavuzer, H. (1999). Çocuk ve suç (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, S. (2006). Validity, reability and partial norm study of the Turkish teacher’s acceptancerejection/control questionnaire child short form. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım- Ekmekçi, A. (2008). Congruence of parent and child perceptions of parental acceptancerejection. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız-Arabacı, S. (2007). İlköğretim II. kademe çocuklara yönelik istismarın ve ihmalin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yılmaz-Irmak, T. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, G, İşiten, N, Ertan, Ü., & Öner, A. (2003). Bir çocuk istismarı vakası. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 46(4), 295-298.
• Yörükoğlu, A. (1989). Gençlik çağı (6.Basım). İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.