Okul Öncesi Öğretmenlerinde Tükenmişlik Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 2, 807 - 815, 26.06.2010

Berrin Akman , Necdet Taşkın , Zeynep Özden Figen Çörtü

Öz

Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelendiği bu araştırmada; öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet, medeni durum, öğretmenliği kendileri için uygun bir iş olarak görüp görmeme, şimdiye kadar görev yapılan okul sayısı, çalışma saatleri, görev yapılan bölge değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’nin değişik illerinde görev yapan 395 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve “Maslach Tükenmişlik Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde yüzde, frekans, t-testi, ki-kare ve Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda bazı değişkenlere bağlı olarak, öğretmenlerin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutlarında değişen ağırlıklarla tükenmişlik yaşadıkları bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, okul öncesi, öğretmenler

A Study on Preschool Teachers' Burnout

Öz

This study intends to find out the exhaustion level of teachers working at preschool education
institutions according to the variables of gender, marital status, whether they regard preschool teaching as an
appropriate occupation for themselves, the number of schools they worked so far, working hours and the region
in which they work. The sample of the study consists of 395 preschool teachers working in various provinces of
Turkey. The data collection tools of the study are “Personal Information Form” designed by the researchers and
“Maslach Burnout Inventory” developed by Maslach and Jackson (1981). Percentage, frequency, t-test, chisquare
and Pearson correlation test were used for the statistical analysis of the data. The study demonstrates that
preschool teachers experience varying degrees of burnout in the dimensions of emotional exhaustion,
depersonalization and reduced personal accomplishment based on certain variables.

Anahtar Kelimeler

burnout, preschool, teachers

Kaynakça

• Baysal A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. İzmir DEÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi.
• Celep, C., Sarıdede, U., & Beytekin, F., (2005). Eğitim örgütlerinde örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı ve tükenmişlik arasındaki ilişki, XIV. ulusal eğitim bilimleri kongresi, 28– 30 Eylül, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Çimen, S., (2007). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik seviyeleri ile öz yeterlik algıları. Kocaeli Üniversitesi, yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi. Ankara Üniversitesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
• Dolunay, A.B (2002). Genel liseler ve teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 55 (1).
• Friedman, I. A. (1991). High and low burnout school: School culture aspects of teacher burnout. Journal of Educational Research, 84(6), 325-33.
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karsılaştırması). İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1(1), 152–166.
• Güneri, Y., & Özdemir, Y., (2003). Sınıf yönetiminde özyeterliğin, medeni durumun, cinsiyetin ve öğretmenlik deneyiminin öğretmen tükenmişliğindeki rolü, VII. ulusal psikolojik danışma ve rehberlik kongresi bildiri özetleri, 09–11 Temmuz, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Hale-Jinks, C. (2006). Tackling teacher turnover in child care: understanding causes and consequences, http://www.findarticles.com adresinden alınmıştır. solutions. Childhood Education. 06.11.2007 tarihinde
• Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D. & Bekman, S. (2001). Long-term effects of early intervention : Turkish low- income mothers and children. Applied Developmental Psychology.
• Kaytaz, M. (2005). Türkiye’de okul öncesi eğitiminin fayda maliyet analizi, İstanbul: AÇEV Yayınları.
• Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü. & Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu” araştırması. İlköğretim Online, 2(1), 2-9.
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2007). Eğitim fakültesi öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri. Eğitim Araştırmaları Dergisi. 7(28), 101-112.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981), The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behavior, 2, 99–113.
• Maslach, C., & Leiter, M. P. (1997). The truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Maslach, C., Schaufeli, W.B. & Leiter, M.P. (2001). Job burnout, Annual. Review. Psychology,. 52, 397-422.
• Maslach, C., Jackson, S. E. & Leiter, M. P. (1996). Maslach burnout ınventory manual, Third Edition. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Monfries, M. & Hazel, G. (1995). Teacher Stress: Cognitive implications for teacher "burnout". Paper presented in the annual meeting of the Australian Association for Research in Education, Hobart, Australia. 29.06.2009 tarihinde alınmıştır.
• http://www.aare.edu.au/95pap/monfm95162.txt adresinden
• Oktay, A. (2000). Yaşamın sihirli yılları. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Schaufeli, W. B., & Enzmann, D. (1998). The burnout companion to study & practice: a critical analysis. London: Taylor & Francis.
• Sucuoğlu, B. & Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikologlar Dergisi. 10 (36).
• Tuğrul, B. & Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2 (12).
• Wrıght, T. A., & Bonett, D. G., (1997). The contribution of burnout to work performance, Journal of Organizational Behavior, 18, 491-49.