Öğretmen Adaylarının Empatik ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 2, 3 - 14, 26.06.2010

Öznur Ekinci Birsel Aybek

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının eleştirel düşünme ve empatik eğilimleri bağımlı değişkenleri ile okudukları program, sınıf düzeyleri, cinsiyetleri, anne ve baba eğitim düzeyleri, algıladıkları sosyo-ekonomik düzey bağımsız değişkenleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesinde okuyan öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmaya random yoluyla seçilen 671 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada Kökdemir (2003) tarafından geliştirilen “California Eleştirel Düşünme Eğilimi” (CCTDI) ile Dökmen (1988) tarafından geliştirilen “Empatik Eğilim Ölçeği” (EEÖ) kullanılmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından öğretmen adaylarının; okudukları program, sınıf düzeyi, cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi, algıladıkları sosyo-ekonomik düzeyine ilişkin sorulardan oluşan bir “Kişisel Bilgi Formu” hazırlanmış ve uygulanmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ile empatik eğilimi arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri program, cinsiyet, sınıf düzeyi, algıladıkları sosyo-ekonomik düzey, anne eğitim düzeyleri, baba eğitim düzeylerine göre eleştirel düşünme eğilimlerinin farklılaşmadığı bulunmuştur. Empatik eğilim ile araştırmadaki bütün bağımsız değişkenler arasındaki fark ise anlamlıdır

Anahtar Kelimeler

Düşünme, eleştirel düşünme, eleştirel düşünme eğilimi, empati, empatik eğilim

Analysis of The Empathy and The Critical Thinking Disposition of The Teacher Candidates

Öz

In this research, it is examined that whether there is a statistically significant difference between the
teacher candidates’ critical thinking dispositions and instead of empathy inclinations (dependent variables), and their
curriculums, grades, genders, parental education levels, and perceived socio-economic status (independent variables) or
not. The faculty of education students from Çukurova University constituted the universe of this study. Totally, 671
teacher candidates, who were all selected randomly, participated in the research. In the research, California Critical
Thinking Disposition Inventory (CCTDI) which was designed by Kökdemir and Empathy Education Scale (EEO)
which was invented by Dökmen were used. Furthermore, an “Individual Information Form” which consists of
questions regarding the teacher candidates’ curriculums, grades, genders, parental education levels and perceived
socio-economic status was prepared and applied by the researcher. As a result of this study, a low level of significant
and positive relation between the teacher candidates’ critical thinking dispositions and empathy inclinations was found.
It was detected that teacher candidate’s critical thinking disposition was not affected by their curriculums, grades,
genders, parental education levels, and perceived socio-economic status. The difference between empathy inclination
and all of the independent variables was statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Thinking, critical thinking, critical thinking disposition, empathy, empathy disposition

Kaynakça

• Akar, C. (2007). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Beyer, B. (1991). Teaching thinking skills: a handbook for elementary school teachers. Boston, USA, Allyn and Bacon, 1991.
• Cüceloğlu, D. (1994). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çetin, C.N. (2008). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin empatik beceri düzeylerinin ana baba tutumları ve özsaygı ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çilenti, K. (1988). Eğitim teknolojisi ve öğretim (3.baskı). Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Demirel, Özcan (2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme öğretme sanatı (6.baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Dil (Coşkun), S. (2001). Hacettepe üniversitesi hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri. Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dökmen, Üstün (2005). İletişim çatışmaları ve empati. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 21 (1-2), 155-190.
• Duru, E. (2002).Öğretmen adaylarında empatik eğilim düzeyinin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2 (12), 21-35.
• Erçoban, S. (2003). İlköğretim ikinci kademesindeki branş öğretmenlerinin empatik eğilim düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Ergül, H. F. (1995). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin benlik algı düzeyleri ile empatik eğilim ve empatik beceri düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Facione, N. C. ve Facione, P. A. (1996). Externalizing the critical thinking inknowledge development and clinical judgment. Nursing Outlook, 44,129-136.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Karakaya, D. A. (2001). Akdeniz üniversitesi’ndeki hemşirelik öğrencilerin empati becerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Mete, S., E. Gerçek (2005). Pdö yöntemiyle eğitim gören hemşirelik öğrencilerinin empatik eğilim ve becerilerinin incelenmesi. ÇÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2).
• Öztürk, N. (2006). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Profetto-McGrath J. (2003). The relationship of critical thinking skills and critical thinking dispositions of baccalaureate nursing students. Journal of Advanced Nursing, 43(6), 569-577.
• Rehber, E. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine göre çatışma çözme davranışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tokyürek, T. (2001). Öğretmen tutumlarının öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Tümkaya, S., B. Aybek (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 387-402.
• Vural, M. (2005). İlköğretim okulu ders programları ve öğretim klavuzları. Yakutiye Yayıncılık: Erzurum.
• Yıldırım, A. (2001). Boşanma ile eşlerin empatik eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.