İlköğretim Okulları İçin Tavsiye Edilen 100 Temel Eserde Vurgulanan Değerler

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 33, 05.01.2015

Abdurrahman Kılıç , Osman Aktan

Öz

Bu araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği "100 Temel Eser” listesinde belirtilen yerli ve yabancı kitaplarda yer alan değerler incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini, Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği “ 100 Temel Eser” okuma kitapları serisi; çalışma grubunu ise, 100 temel eser serisindeki kitapların sayfa sayılarına göre gruplandırılması sonucu, bu eserler arasından maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi seçilen on iki (12) yerli yazarlı ve dokuz (9) yabancı yazarlı olmak üzere toplam yirmi bir (21) kitap oluşturmaktadır. Çalışma grubunu oluşturan yerli ve yabancı yazarlı kitaplarda değer ifade eden kelime, kelime grupları ve cümleler incelenmiş ve yapılan analizler sonucunda, incelenen yerli ve yabancı yazarlı kitaplarda yer alan değerler tespit edilmiştir. İncelenen yerli ve yabancı yazarlı kitaplarda en fazla bulunan değerler, sevgi, yardımseverlik, saygı, estetik, dostluk, acıma, cesaret, ümit, merhamet ve başarılı olma değerleri, en az bulunan değerler ise emaneti korumak, feragat, istişare, görgülü olmak, sağlıklı olmaya önem verme, tutumluluk, yeniliklere açıklık, ahlaklı olma, doğa sevgisi, eşitlik, hoşgörü, milli birlik şuuru, ölçülülük, sadelik ve zarafet değerleri olmuştur. Bu çalışmada eserler belirli kriterlere göre seçilerek incelendiği için mevcut çalışma sonuçları, incelenmeyen diğer kitaplarda yer alan değerlerin dışında tutularak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Değer, Değerler Eğitimi, 100 Temel Eser, İlkokul

Kaynakça

• Akarsu, B. (1994).Felsefe Terimleri Sözlüğü. (5. Baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim Yönetimi ve Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi,Cilt I,Sayı 1, s: 7-17.
• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının (Değerlerinin) İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinde Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Değerler ve Eğitimi Uluslar Arası Sempozyumu 26-28 Kasım, (673-695), İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Akyüz, Y. (2004). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Aktan, O.(2012).100 Temel Eserde Yer Alan Değerlerle Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Değerlerin Uyumu. Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Alkan, C. (2001) Türk Milli Eğitim Sisteminin 2000’li yıllarda Yeniden Yapılanmasının Temel
• Esasları Eğitimde Yansımalar VI.H.H. Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi Ankara (397- 398).
• Ateş, F.(2014).İlkokul Ve Ortaokul Öğretmenlerinin Değerler Eğitimi Ve Uygulamalarına Yönelik Görüşleri Üzerine Nitel Bir Çalışma. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Avcı, N.(2007). Toplumsal Değerler ve Gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, İstanbul: EDAM. C. 1; 3 (121–144).
• Bağcı, E.(2013).Çocuk edebiyatı ürünleriyle çocuklar için yazılmış eserlerin değerler eğitimi bağlamında karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Bacanlı, H. (2002). Psikolojik Kavram Analizleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A.F ve Yanpar Y.T. (2010). İlköğretim Öğretmenlerinin “Değer” KavramınaYükledikleri Anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education) 39: 81- 90.
• Baysal, N.(2013). Ortaokul sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimi uygulamalarının öğretmenler yönüyle değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Belet, Ş. D. ve Deveci, H. (2008). Türkçe Ders Kitaplarının Değerler Bakımından İncelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs 2008.
• Bolay, S.H. (1996). Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bolay, S. H. (2004). Eğitim, Din ve Değer. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Online), URL: http://www.sosbil.gazi.edu.tr/ edergi/makaleler.php adresinden 10.06.2010 tarihinde alınmıştır.
• Bulut, S. (2011). Atasözlerinin Değerler Eğitimindeki Yeri. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Büyüköztürk, Ş vd. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (3.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelikpazu, E. ve Esra, A. (2011) Turkish Studies- International Periodical For The Languages. Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring 2011, p. 413-424, Turkey
• Dewey, J. (1995). Eğitimde Ahlak İlkeleri. (F. Oğuzkan, Çev.) Ankara: Şafak Matbaası.
• Dilmaç, B., Bozgeyikli, H. ve Çıkılı,Y. (2008). Öğretmen Adaylarının Değer Algılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 16, 69-91.
• Doğan, N. (1993).İlk ve Orta Dereceli Okul Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918). Ankara: Bağlam Yayınları.
• Doğan, İ. (2004). Modern Toplumda Vatandaşlık Demokrasi ve İnsan Hakları İnsan Haklarının Kültürel Temelleri. Ankara: PagemA Yayıncılık.
• Erdem, A. R. (2007). An Important Factor of Culture of Education Faculties: Values (A Case Study of the Education Faculty of PAU) . Eurasian Journal of Educational Research, 26, 95–108.
• Gibbs, L., Earley, E. (1994). Using Children's Literatureto Develop Core Values. Phi Delta Kappa Fastback (Whole No. 362).
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerine Yönelik Çocuk Kitaplarının, İçerik, Resimleme ve Fiziksel Özellikleri Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36, 160.
• Gör, F.(2013).İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programında merhamet değeri. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi. Hollanda: Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları.
• Güzel, D.(2013). 3. sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Izgar, G.(2013). İlköğretim okulu 8. sınıf öğrencilerine uygulanan değerler eğitimi programının demokratik tutum ve davranışlarına etkisi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• İnan Kılıç, A. (2009). Yüz Temel Eserde Dini Ve Ahlaki Değerler. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Kahle, Lynn R. (1985). Social Values in the Eighties: A Special Issue. Psychologyand Marketing, 2 (Winter), 231-237.
• Kalaça, H.(2013). Türk atasözleriyle değerler eğitimi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaltsounis, T. (1987). Teaching Social Studies in the Elementary School The Basics for Citizenship. (Second Edition). New Jersey: Merrill, Prentice-Hall.
• Kılıç, A. (2011). Sosyal Bilgiler Programındaki Değerlerin Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Etkinliklerde Yer Alma Düzeyleri. Değerler Eğitimi Sempozyumu, Eskişehir. URL: http://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri adresinden 11/02/ 2014 tarihinde indirilmiştir.
• Kinnier, R.T.,Kernes, J.L. ve Dautheribes, T.M. (2000). A shortlist of universal moral values. Counseling and Values. October 1, 1-20. CK American Counseling Association
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün Romanlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Köylü, M. (2004). Küresel Bağlamda Değerler Eğitimine Duyulan İhtiyaç. Değerler ve Eğitimi Uluslar Arası Sempozyumu, 26-28 Kasım, (287-311).İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• M.E.B. (2005). İlköğretim Okullarında Okutulacak 100 Temel Eser Konulu Genelge.2005/70, 08.09.2010. (URL:www.meb.gov.tr/mevzuat adresinden 18/03/2014tarihinde alınmıştır.)
• M.E.B. (2009). İlköğretim 1. 2. Ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu. Ankara: M.E.B Yayınları.
• M.E.B. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4.-5. Sınıf Programı Öğretim Programı Ve Kılavuzu. Ankara: M.E.B Yayınları.
• M.E.B. (2009). İlköğretim Türkçe Öğretim Programı Ve Kılavuzu (1-5.Sınıflar). Ankara: M.E.B Yayınları.
• M.E.B. (2010). İlköğretim Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı Ve Kılavuzu. Ankara: M.E.B Yayınları.
• MEB (2011).Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Sayı : 28054,14 Eylül 2011,
• Ohio State Department of Education. (1990). Character education in Ohio: Sample strategies, (Guides-Non Classroom Use 055- Test Evaluation Instruments).ERIC Document Reproduction Service No. ED350 196.
• Oktay, A. S. (2007). İslam Düşüncesinde Ahlaki Değerler ve Bunların Global Ahlaka Etkileri. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu. (Edt. Kaymakcan, R. ve diğerleri). İstanbul: DEM Yayınları; 131–144.
• Özden, Y. (2008). Eğitimde Dönüşüm Yeni Değer ve Oluşumlar. Ankara: PegemYayıncılık.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi. İstanbul:
• EDAM. C. 1; 3 (217–239).
• Özkan, R. (2010). Türk Eğitim Sisteminde Himayeci Değerler: İlköğretim Ders Kitapları Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7:1, ss.1124-1140.
• Ravlin, E.C. ve Meglino, B.M. (1987). Effects of values on perception and decision making: A study of alternative work values measures. Journal of Applied Psychology, 72, 666-673.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: FreePress.
• Sezer, Ö. (2005). İlköğretim 1. Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Değerlerin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Schwartz, S. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advance sandempirical tests in 20 countries. In Advances In Experimental Social Psychology (M. P. Zanna, Ed.; 25,1-65), San Diego: Academic Press.
• Söyleşi.(2005). Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Necat Birinci ile 100 Temel Eser Listeleri Üzerine. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Yıl 6, Sayı 69, Kasım 2005.
• T.D.K. (2010). Güncel Türkçe Sözlük. http:www.tdk.org adresinden 23.02.2010 tarihinde alınmıştır.
• Tezcan, M. (1974). Türklerle İlgili Sterotipler (Kalıp Yargılar) ve Türk Değerleri Üzerine Bir Deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayımları.
• Turan, İ. (2010). Bazı Batı Ve Türk Çocuk Klasiklerinde Dini Ve Ahlaki Değerler. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, ss. 171‐194.
• Varış, F. (1988). Eğitimde Program Geliştirme "Teori ve Teknikler". Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, No:157.
• Varol, Ç. (2013). Sosyal bilgiler derslerindeki değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yazıcı, M.(2013). Değerler Eğitimine Gönüllü Katılan Öğretmenlerin Profili ve Görüşleri. The
• Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), International Journal of Social Science, Volum 6 Issue 2, p.995-1023, February 2013.
• Yazıcı, M.(2013).Toplumsal Değişim Ve Sosyal Değerler. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/8 Summer 2013, p. 1489-1501, Ankara.
• Yel, S. ve Soner, A. (2009). Sosyal Bilgilerde Değerlerin Öğretimi. (Editör: Mustafa Safran). Anakara: PegemA Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri. (6.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2009). Values education experiences of Turkish class teachers: Aphenomenological approach. Eurasian Journal of Educational Research, 35,165
• Yılmaz, O.(2013).Fatih Erdoğan'ın eserlerinin eğitsel değerler açısından incelenmesi. Doktora tezi,
• Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.