Sources of Hadiths on Egyptian Origin Papyruses Belong 2nd and 3rd Century AH

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 51, 30.06.2020

Hüseyin Akgün

https://doi.org/10.5281/zenodo.3876170

Öz

The authenticity of hadiths has been questioned especially with the influence of orientalism in the recent period. With this study, it has been tried to be proved that this negative approach is not correct by examining the hadith sources of Egyptian origin papyrus of the 2nd and 3rd centuries. In the examination, some conclusions have been reached by taking into consideration the first narrators of hadiths in papyruses and also narration ways from them. Some of the hadiths were recorded without directly using any narration word while other ones were recorded by narration words that signify to the hearing method in Egypt in related period. With reference to here, it was concluded that narratives in which narration words were not used were received from other written sources by copying. Moreover, it was observed that those papyruses in Egypt do not only consist of Egyptian origin narratives but also hadiths that were passed in different ways from regions or cities such as Iraq, Medina. On the other hand, for findings, narratives of narrators who corresponded to city or regions such as Medina, Kūfa were narrated by other narrators in the same or similar ways in their own regions. All of these display the sensitivity in narration and the harmony of these hadiths that belong to the Hijri 2nd centuries among regions. In addition to this, it is possible for us to say that there was a strong written hadith culture in the related period.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Egypt, Papyrus, Narration geography, Writing of Hadiths

Hicrî 2. ve 3. Yüzyıllara Ait Mısır Menşeli Papirüslerdeki Hadislerin Kaynakları

Öz

Hadislerin otantikliği özellikle son dönemde oryantalizmin de etkisiyle sorgulanır olmuştur. Bu çalışmayla hicrî 2. ve. 3. yüzyıllara ait Mısır menşeli papirüslerdeki hadis kaynaklarını incelemek suretiyle bu negatif yaklaşımın doğru olmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İncelemede papirüslerde yer alan hadislerin ilk râvileri ve onların hadisleri tahammül yolları da dikkate alınarak bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Buna göre söz konusu dönemde Mısır’da, hadislerin bir kısmının semâ/arz yoluna delalet eden rivâyet sîgalarıyla, diğer bazılarının ise doğrudan hiçbir rivâyet sîgası kullanılmadan nakledildiği tespit edilmiştir. Buradan hareketle rivâyet sîgası kullanılmayan rivâyetlerin başka yazılı kaynaklardan istinsah yoluyla alındığı kanaatine varılmıştır. Ayrıca Mısır’da bulunan bu papirüslerin sadece Mısır menşeli rivâyetlerden oluşmadığı, büyük oranda Irak, Medine vb. bölge veya şehirlerden buraya değişik yollarla intikal eden hadislerden de oluştuğu görülmüştür. Öte yandan Mısır’a intikal eden, Medine, Kûfe gibi diğer şehir veya bölgelere nispet edilen râvilerin bu rivâyetlerinin, yine kendi bölgelerinde başka râvilerce de aynı veya benzer şekillerde rivâyet edildiği tespit edilmiştir. Bütün bunlar hadisleri rivâyetteki hassasiyeti ve en azından hicrî ikinci yüzyıllara ait olan bu hadislerin bölgeler arası uyumunu göz önüne sermektedir. Ayrıca söz konusu dönemde güçlü bir yazılı hadis kültürünün olduğunu söylemek de mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Mısır, Papirüs, Rivâyet Coğrafyası, Hadislerin Yazılması

Kaynakça

• Abbott, Nabia. Studies in Arabic literary Papyri II: Qur’anic commentary and tradition. Chicago: The University of Chicago, 1967. Açık Erişim: https://oi.uchicago.edu/sites/oi.uchicago.edu/files/uploads/shared/docs/oip76.pdf
• Abdullah b. Mübârek, Ebû Abdurrahman el-Mervezî. Kitâbu’l-cihâd. thk. Nezîh Hammâd. Tunus: Dâru Tûnisiyye, 1972.
• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Musannef. thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. thk. Vasiyyullah b. Muhammed Abbâs. Riyad: Dâru’l-Hânî, 2001.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Akgün, Hüseyin. “Ali b. Ma’bed el-Mısrî’ye (öl. 218/833) Nispet Edilen Bir Hadis El Yazmasının İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 45 (2018), 35-60. https://doi.org/10.17120/omuifd.463022
• Akgün, Hüseyin. “Analysis of a Papyrus Fragment Attributed to Dāwūd b. al-Ḥusayn al-Umawī (d. 135/752)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 47 (2019), 123-136. https://doi.org/10.17120/omuifd.616840
• Akgün, Hüseyin. “Bölgelerarası Rivâyet Farklılıkları Açısından Mısır’daki Hadis Kültürünün Tahlili (Yezîd b. Ebî Habîb’in (öl. 128) Rivâyetleri Özelinde)”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5 (2015), 7-29.
• Akgün, Hüseyin. Hadis Rivâyet Coğrafyası. İstanbul: İFAV, 2019.
• Ali b. Hucr, Ebu’l-Hasen es-Sa‘dî. Hadîsu Alî b. Hucr es-Sa‘dî an İsmâ’îl b. Ca‘fer el-Medenî. thk. Ömer b. Refûd b. Refîd es-Süfyânî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1998/1418.
• Aydınlı, Abdullah. “Sahîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/522-523. İstanbul: TDV Yayınları, 2008,
• A‘zamî, Muhammed Mustafa. Dirâsât fi’l-hadîsi’n-nebevî ve târihi tedvînihî. Beyrut: el-Meketbü’l-İslâmî, 1980.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn, es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. et-Târîhu’s-sağîr, thk. Mahmûd İbrahim Zâyed. Haleb: Dâru’l-Va’î, 1397/1977.
• Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi, Mich. Pap. D. 48. Erişim 25 Şubat 2020. https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-MICH-PAP-D-00048/1
• Cirit, Hasan, Leys b. Sa‘d ve Hadis Cüz’ü. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Dalgın, Nihat. “İbn Lehîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/158-159. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Ebû Hayseme, Züheyr b. Harb en-Nesâî. Kitâbu’l-ilm. thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1983.
• Ensârî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah b. el-Müsennâ. Hadîsu Muhammed b. Abdullah el-Ensârî. thk. Mes’ad b. Abdulhamid es-Sa‘denî. Riyad: Advâu’s-Selef, 1998.
• Ferrâ, Ebû Ya‘lâ Muhammed b. Huseyn. İbtâlü’t-te’vilât li-ahbâri’s-sıfât. thk. Muhammed b. Hamd el-Hamûd en-Necdî. Kuveyt: Dâru Îlâfi’d-Devliyye, ts.
• Fesevî, Ya‘kûb b. Süfyân. el-Ma‘rife ve’t-târîh, thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1981.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nîsâbûrî. Ma’rifetu ulûmi’l-hadîs. thk. Muazzam Huseyn, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1977.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî. el-Câmi‘ li ahlâki’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi’. thk. Mahmud et-Tahhân. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, ts.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. thk. Ebû Abdullah es-Sevrakî ve İbrahim Hamdî el-Medenî. Medine: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Zübeyr b. İsa. el-Müsned. thk. Habîburrahman el-A‘zamî. Dımaşk: Dâru’s-Sekâ, 1996.
• İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd vd. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Ebî Hayseme, Ebû Bekr Ahmed. et-Târîhu’l-kebîr (es-Sifru’s-sâlis). thk. Salâh b. Fethi Helel. Kahire: el-Fâruku’l-Hadîse, 2004.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yûsuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân el-Büstî. Kitâbu’s-Sikât. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmaniyye, 1973.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn ve’d-duafâ ve’l-metrûkîn. thk. Mahmûd İbrâhim Zâyed. Haleb: Dâru’l-Va’y, 1976.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• İbn Uyeyne, Ebû Muhammed Süfyân b. Uyeyne el-Kûfî el-Mekkî. Cüz’ü hadisi Süfyân b. Uyeyne. thk. Mes’ad b. Abdulhamid es-Sa‘denî. Tanta: Dâru’s-Sahâbe li’t-Türâs, 1992.
• İbn Uyeyne, Ebû Muhammed Süfyân b. Uyeyne el-Kûfî el-Mekkî. El-Cüz’ü’l-evveli min hadisi Süfyân b. Uyeyne rivâyeti Alî b. Harb et-Tâî, thk. Müflih b. Süleyman b. Felâh. Riyad: el-Meymân, 2009.
• İbn Vehb, Ebû Muhammed Abdullah b. Vehb el-Mısrî. Le Djami d’Ibn Wahb (el-Câmi‘ fi’l-hadîs). ed. J. David Weill. Kahire: Institut Français d’Archeologie Orientale, 1939.
• İbn Vehb, Ebû Muhammed Abdullah b. Vehb el-Mısrî. el-Müsned. thk. Ebû Abdullah Muhyiddîn b. Cemal el-Bekkârî. Dârü’t-Tevhîd li-İhyâi’t-Türâs, 2007.
• İbn Yûnus, Ebû Saîd Abdurrahman b. Ahmed b. Yûnus es-Sadefî. Târîhu İbn Yûnus es-Sadefî. thk. Abdülfettâh Fethî Abdülfettâh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Kâdî İyâz, Ebû’l-Fadl İyâz b. Mûsâ el-Yahsubî. Tertîbu’l-medârik ve takribü’l-mesâlik li-ma’rifeti a’lâmi mezhebi Mâlik. thk. Muhammet b. Tâvît et-Tancî vd. Muhammediye: Matbaatü Fedâle, 1965-1983.
• Kandemir, M. Yaşar. “Cüz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/147-148. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Kâsım b. Sellâm, Ebû Ubeyd, et-Tahûr. thk. Meşhûr Hasan Mahmûd Selmân. Cidde: Mektebetu’s-Sahâbe, 1994.
• Khoury, Raif Georges. Abd Allah Ibn Lahia (97-174 / 715-790): juge et grand maitde de l’ecole Egyptienne. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1986.
• Köse, Saffet. “İbn Vehb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/441-442. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Leys b. Sa‘d, Cüz’ fîhi meclis min fevâidi’l-Leys b. Sa‘d. thk. Muhammed b. Rızk b. Tarhûnî. Riyad: Âlemü’l-Kütüb, 1987.
• Malczycki, William Matthews. Literary Papyri From The University of Utah Arabic Papyrus and Paper Collection. Utah: The University of Utah, Department of History. Doktora Tezi, 2006.
• Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvaṭṭa’,.nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1406/1985.
• Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. Muvaṭṭaü’l-İmâm Mâlik rivâyeti Muhammed b. el-Hasen eş-Şeybânî. thk. Abdüvehhâb Abdüllatîf. Kahire: Vizâretü’l-Evkâf, 1994.
• Mizzî, Ebu’l-Haccâc Yusuf b. Abdurrahman. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Moğultay b. Kılıç. Ebû Abdillâh Alâüddîn, İkmâlu Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Ebû Abdurrahman Âdil b. Muhammed. Kahire: el-Fârûk el-Hadîse li’Tibâ‘a ve’n-Neşr, 2001.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, 1956.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Abülmun’im Şelebî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Sünenü’n-Nesâî. nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-Matbû‘âti’l-İslâmiyye, 1986.
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 04406. Erişim 29 Şubat 2020. http://data.onb.ac.at/rec/RZ00016015
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 04741. Erişim 21 Temmuz 2019. http://data.onbinac.at/rec/RZ00010837
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 10118. Erişim 29 Şubat 2020. http://data.onb.ac.at/rec/RZ00014832
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 10119. Erişim 29 Şubat 2020. http://data.onb.ac.at/rec/RZ00014833
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 10126. Erişim 15 Şubat 2020. http://data.onb.ac.at/rec/RZ00010899
• Österreichische Nationalbibliothek, “Papyrussamlung”, A. P. 10128. (Erişim 21 Aralık 2019). http://data.onb.ac.at/rec/RZ00010900
• Saîd b. Mansûr, Ebû Osman el-Horasânî. Sünenü Saîd b. Mansûr. thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. Hindistan: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1982.
• Samji, Karim. Studies in Arabic Literary Papyri. Utah: The University of Utah, Department of History. Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Schoeler, Gregor. “Sözlü Tora ve Hadis: Rivâyet, Yazım Yasağı, Redaksiyon”. çev. Hüseyin Akgün. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/1 (2008), 135-173.
• Sem‘ânî, Ebû Sa‘d Abdülkerim b. Muhammed el-Mervezî. Edebü’l-imlâ’ ve’l-istimlâ’. thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1981.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des Arabischen Schrifttums: Qur’anwissenchaften, hadith, geschichte, fiqh, dogmatik, mystik. Leiden: E.J. Brill, 1967.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-evsat. nşr. Târık b. Avdullah b. Muhammed ve Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.
• Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-kebîr. Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî (Târîhu’r-rusul ve’l-mulûk). thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim.Kahire: Dâru’l-Meârif, 1387/1967.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu meâni’l-âsâr. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 1994.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu Müşkili’l-âsar. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1415/1994.
• Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd. Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kâhire: Dâru Hicr, 1999.
• Tillier, Mathieu. “Une oeuvre inconnue de Wakīʿ b. al-Ǧarrāḥ (m. 197/812 ?) et sa transmission en Égypte au IIIe/IXe siècle”. Arabica 65 (2018), 675-700.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şakir vd. Kahire: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1398/1978.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. eş-Şemâilü’l-Muhammediyye ve’l-hasâilü’l-Mustafaviyye. thk. Seyyid b. Abbâs el-Celîmî. Mekke: el-Mektebetü’t-Ticâriyye, 1993.
• University of Columbia, A. P. 722. Erişim 15 Ocak 2020. http://papyri.info/apis/columbia.apis.p2065
• University of Utah, Marriott Kütüphanesi. A. P. 0365. Erişim 20 Şubat 2020. https://collections.lib.utah.edu/ark:/87278/s6k07hck/764889
• University of Utah, Marriott Kütüphanesi, A. P. 0443. Erişim 12 Şubat 2020. https://collections.lib.utah.edu/ark:/87278/s66w9q3s/764153
• University of Utah, Marriott Kütüphanesi. A. P. 0518. Erişim 20 Şubat 2020. https://collections.lib.utah.edu/ark:/87278/s6805fp7/765200
• University of Utah, Marriott Kütüphanesi, A. P. 0521. Erişim 6 Mart 2020. https://collections.lib.utah.edu/ark:/87278/s6vt255m/765210
• Yıldız, Nuray. Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn. Mîzanu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1963.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâti’l-meşâhîri ve’l-a’lâm. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2003.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn. Tezkiretü’l-huffâz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.