Original and Modernist Approaches to Narrative Art: In the Example of the Qur'ān

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 497 - 521, 30.12.2020

Mustafa İbiş

https://doi.org/10.5281/zenodo.4399163

Öz

In this study, which deals with the original and modernist approaches of narrative art, firstly, the dictionary and term meaning of the word narrative is examined and then it is emphasized that it constitutes one of the miracle arts of the Qur’an. Here, the stages of narrative art and the meanings that it has gained, are explained within the original approach. The relationship of narrative art with the concepts of classical and modern periods determined the subject of this study. Concepts, which belong to a science, are the meanings that shape that science and add value to it. These terms are the keywords of the science to which they belong. Each concept is closely related to the cultural environment in which it develops. Because every culture stands with its own concepts. The narrative art, firstly, had constituted a concept within the field of Qur’anic sciences, but after that it constituted a concept related to cultural structure of the Arabic language. Although the art of narrative has been used since past times, it was first addressed as a term by scholars who were trying to reveal the rhetoric of the Qur’ān. In the following periods, it was handled within the subject of criticism for a long time. In the modern times, narrative art has been compared with linguistics terms. All these developments in the art of narrative made it important and necessary to examine such a subject.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Narrative, Intertextuality, Plagiarism, Quotation

İḳtiṣâṣ Sanatına Özgün ve Modernist Yaklaşımlar: Kur’an Örnekliğinde

Öz

İḳtiṣâṣ sanatına ait özgün ve modernist yaklaşımları konu edinen bu çalışmada, ilk olarak iḳtiṣâṣın lügat ve terim anlamı ele alınmış ve bunun Kur’an’ın mûciz sanatlarından birini teşkil ettiği vurgulanmıştır. Burada, tarihi süreçte özgün yaklaşımlar çerçevesinde iḳtiṣâṣın geçirdiği evreler ve kazandığı anlamlar açıklanmıştır. İḳtiṣâṣın klasik ve modern dönem kavramlarıyla olan ilişkisi bu çalışmanın konusunu belirlemiştir. Bir bilim dalına ait kavramlar o bilimi şekillendiren ve ona değer katan anlamlardır. Bu kavramlar, ait olduğu bilimin anahtar kelimeleridir. Her kavram içinde geliştiği kültürel çevresiyle yakından ilgilidir. Çünkü her kültür kendi kavramlarıyla ayaktadır. İḳtiṣâṣ, başta Kur’an ilimlerinin ve daha sonra Arap dilinin kültürel yapısını oluşturan bir kavramdır. İḳtiṣâṣ, geçmiş dönemlerden itibaren kullanılıyor olsa da terim anlamında ilk defa Kur’an’ın belâgatını ortaya çıkarma gayretinde olan âlimler tarafından ele alınmıştır. Sonraki dönemlerde ise uzun müddet tenkit konusu içinde ele alınmıştır. İḳtiṣâṣ, modern dönemle beraber metin dil bilimi terimleriyle karşılaştırılması yapılmıştır. İḳtiṣâṣ sanatının geçirdiği tüm bu gelişmeler böyle bir konunun incelenmesini önemli ve gerekli kılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgatı, İktisâs, Tenâss, Sirkât, İktibâs

Kaynakça

• Abbâsî, Muhammed Zübeyr. “Tefâvut beyne’l-iḳtiṣaṣi’l-Ḳur’ânî ve muṣṭalaḥi’t-tenâṣṣ”. ed-Dirâsâtü’l-İslâmiyye. 52/2 (2017), 197-230.
• Abbâsî, Muhammed Zübeyr. et-Tenâṣṣ: Mefhûmuhu ve ḫaṭaru taṭbîḳihi ‘ale’l-Ḳur’âni’l-Kerîm. İslamabad: Uluslararası İslam Üniversitesi, Arap Dili Fakültesi, Doktora Tezi, 1436/2014.
• Annânî, Muhammed Zekeriyyâ vd. Muḥammed Muṣṭafâ Heddâra: Buḥûs̱ ve Dirâsât. Riyad: Mektebetü ‘Übeykân 1424/2003.
• Askerî, Ebû Hilâl. Kitâbü’ṣ-Ṣınâʿateyn. thk. Alî Muhammed el-Bicâvî ve Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-‘Arabiyye, 1371/1952.
• Azâvî, Nimet. en-Naḳdu’l-luğavî ‘inde’l-‘Arab ḥattâ nihâyeti’l-ḳarni’s-sâbi‘i’l-hicrî. Bağdat: Dârü’l-Hürriyye, 1978.
• Bedevî, Ahmed. Usesu’n-naḳdi’l-edebî ‘inde’l-‘Arab. Mısır: Dâru Nahda, 1996.
• Buhayrî, Saîd Hasan. ‘İlmu’l-luġati’n-naṣṣ: el-Mefâhîm ve’l-itticâhât. Beyrut: eş-Şeriketu’l-‘Alemiyyetu Luncmân, 1997.
• Durmuş, İsmail. “İntihal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/347-350. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Durmuş, İsmail. “Kartâcennî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/518-519. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ebû Mûsâ, Muhammed. Mürâca‘ât fî uṣûli’d-dersi’l-belâġî. Kahire: Mektebetu Vehbe, 2. Basım, 1429/2008.
• Ebüssuûd Efendi, Ebüssuûd Muhammed el-‘İmâdî. Tefsîrü Ebi’s-Suʿûd el-müsemmâ İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm ilâ mezâya’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhya’i’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2015.
• Hâtimî, Ebû Ali Muhammed. Ḥilyetü’l-müḥâḍara fî ṣınâ‘ati’ş-şi‘r. thk. Ca‘fer el-Kettânî. 2 Cilt. Irak: Dârü’r-Raşîd, 1979.
• Heddâra, Muhammed Mustafâ. Müşkiletü’s-sirḳât fi’n-naḳdi’l-‘Arabî: Dirâse taḥlîliyye müḳârane. Mısır: Mektebetü’l-Encülû, 1958.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Âşûr. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 2008.
• İbn Ebî İsba‘, Zekiyyüddîn Abdülazîm. Bedîʿu’l-Ḳurʾân. thk. Hifnî Muhammed Şeref. Kahire: Nahda Mısr li’t-Taba‘a ve’n-Neşr, 1377/1957.
• İbn Ebî İsba‘, Zekiyyüddîn Abdülazîm. Taḥrîrü’t-taḥbîr fî ṣınâʿati’ş-şiʿr ve’n-nes̱r ve beyâni iʿcâzi’l-Ḳurʾân. thk. Hifnî Muhammed Şeref. Kahire: el-Meclisü’l-a‘lâ li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1383/1963.
• İbn Fâris, Ebü’l-Huseyn Ahmed İbn Fâris. eṣ-Ṣâḥibî. thk. Seyyid Ahmed Sakr. Kahire: Matba‘atü ‘Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şurkâh, 1977.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muhammed İbn Haldûn. Muḳaddimetü İbn Ḫaldûn. thk. Abdullâh Muhammed ed-Dervîş. 2 Cilt. Dımeşk: Mektebetü’l-Hidâye-Dârü’l-Belhî, 1425/2004.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 2010.
• İbn Reşîk, Hasan el-Kayrevânî. el-‘Umde fî meḥâsini’ş-şi‘r ve âdâbihi ve naḳdih. thk. Muhammed Abdülhamîd. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1981.
• İbn Tabâtabâ, Ebü’l-Hasan Muhammed. ʿİyârü’ş-şiʿr. thk. Abdülazîz el-Mâni‘. Kahire: Matba‘atü’l-Hancî, 2010.
• Kartâcennî, Ebü’l-Hasen Henîüddîn Hâzim. Minhâcü’l-büleġā. thk. Muhammed el-Habîb İbn el-Hôcâ. Beyrut: Dârü’l-Ġarbi’l-İslâmî, 3. Basım, 1986.
• Kattân, Mennâ‘. Mebâḥis̱ fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Kahire: Mektebetu Vehbe, 2000.
• Kâzım, Sûzân. Cuhûdu İbn Ebî İṣba‘ el-Mıṣrî en-naḳdiyye ve’l-belâġiyye. Bağdat: Bağdat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• Levşen, Nûr el-Hüdâ. “et-Tenâṣṣ beyne’t-türâs̱ ve’l-mu‘âṣara”. Mecelletü Câmi‘atü Ümmükurâ 26 (1424/2003), 1019-1034.
• Matlûb, Ahmed. Mu‘cemü’l-muṣṭalaḥâti’l-belâġiyye ve teṭavvuruhâ. 3 Cilt. Beyrut: ed-Dârü’l-‘Arabiyye li’l-Mevsû‘ât, 1427/2006.
• Miftâh, Muhammed. Teḥlîlu’l-ḫiṭâbi’ş-şi‘rî. Beyrut: el-Merkezü’s-Sekâfi’l-‘Arabî-Dârü’l-Beyzâ, 3. Basım, 1992.
• Mîrtâc, Fevziye. et-Taḥlîlu’n-naṣṣî fi’t-Tefâsîri’l-Ḳur’âniyyeti’l-beyâniyyeti ve’l-mevḍû‘iyye: Dirâsetun taḥlîliyyetun fî ḍav’i menheci naḥvi’n-naṣṣ. İslamabad: Uluslararası İslam Üniversitesi, Arap Dili Fakültesi, Doktora Tezi, 2013.
• Mirtâz, Abdülmelik. “Fikretü’s-sirḳâti’l-edebiyye ve’n-neẓariyyeti’t-tenâṣṣ”. Mecelletü ‘Alâmâtü’n-Nakz 1/1 (Mayıs 1991), 1-87.
• Özdoğan, Mehmet Akif. “Klâsik Arap Şiirinde İntihâl Olgusu”. Kahramanmaraş Sütçü İmam İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (Aralık 2005), 65-106.
• Rabî‘î, Hâmid b. Sâlih. Meḳâyîsü’l-belâġa beyne’l-üdebâ ve’l-‘ulemâ. Mekke: Ma‘hadü’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, 1416/1996.
• Râzî, Fahruddîn. Nihâyetü’l-îcâz fî dirâyeti’l-i‘câz. thk. Bekrî Emîn. Beyrut: Dârü’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1985.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Mustafâ Şeyh Mustafâ. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1429/2008.
• Şûşû, Yâsir b. Süleymân. “Beyne’l-aṣale ve’l-mu‘aṣara”. Mecelletü ‘Ulûmu’l-Luğât ve Âdâbihâ 8 (Mayıs 1433/2012), 179-2009.
• Teftâzânî, Sa‘düddîn. el-Muṭavvel fî şerḥi telḫîṣi’l-miftâḥ. thk. Abdülhamîd Hendâvî. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1422/2001.
• Tüccar, Zülfikar. “Hâtimî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/474-476. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Yûnus, Hamûd. en-Naḳd ‘inde İbn Ebî İṣba‘ el-Mıṣrî. Şam: Hey’etü’l-‘Amme es-Suriye, 2010.
• Zerkeşi, Bedrüddîn. el-Burhân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü Dâru’t-Türâs, 2008.