A Qualitative Research on the Use of Stories in Value Teaching in Qur'an Courses for the Age Group 4-6

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 657 - 682, 30.12.2022

Mehmet Korkmaz , Hacer Çayan Yobaş

https://doi.org/10.51450/ilmiyat.1180356

Cited By: 2

Öz

Non- formal religious educational activities are carried out officially by the Presidency of Religious Affairs in Turkey. One of the non-formal religious educational institutions that the Presidency of Religious Affairs presents is the Qur’an Courses. These institutions present Islamic religious education for a great target group from children to adults. The topic of this research titled “Qur’an Courses for Age Group 4-6” was applied to the preschool children for the aim of giving them religious and values education in accordance with their intellectual levels, contents and methods since 2013-2014 academic years. The Turkish Muslims people showed a great interest in these institutions and the number of these courses increased rapidly within a few years. High demand for these courses and opening many new courses required employing a great amount of instructors in these courses. Thus, a great number of instructors were employed in a short time but this caused some problems in terms of qualities of instructors. It has been stated in some studies that the said instructors have deficiencies in areas such as planning, organizing and evaluating education. Because the great majority of those who participate in this research and work at those courses did not take pedagogical formation at the level of bachelor’s degree. In this study, the use of stories in values education of teachers working in Qur'an Courses between the ages of 4-6 was examined. The main purpose of the research is to reveal how the said teachers benefit from stories in value teaching and to develop suggestions on this subject. In this context, answers were sought to questions such as what they think about the importance of using stories in education, what they pay attention to when choosing stories, from which sources they get them, what methods, techniques and tools they use while using stories, and what kind of problems they encounter. A case study, one of the qualitative research methods, was used in this research, which aims to collect data from the instructors, who are the addressees and practitioners of the subject. Within the scope of the research carried out in 2021, 14 teachers were interviewed, the data obtained were analyzed by descriptive analysis method, certain themes and categories were created within the framework of the main and sub-problems of the research, and then these findings were reported by making use of the data of other researches in the field. Some of the results of the research are as follows: Instructors have a certain awareness of the importance of using stories in values education. In the story selection, they expressed opinions stating that they comply with certain criteria such as "principle of relevance to the student" It was stated that they generally obtained the stories they used in their lessons from (PRA) publications and instructional books. Although some instructors find insufficient the publications of the Presidency of Religious Affairs and they are search another sources. They also find stories from other sources such as various people, institutions and social media. The instructors stated that they were preparing for the lessons in which stories would be used, it was understood that this preparation was mostly in the form of browsing the textbook, looking at the slides, and finding pictures. Some of the teachers participating in the research stated that they included questions, nursery rhymes, riddles and songs in order to gather the attention of the students and prepare them for listening to stories. Some instructors also said that they did not have enough experiences about those matters. Those who participate in the research generally believe that the problems faced by them can be solved through qualitative seminars. They want that these seminars should be given by specialist people in their fields and these seminars should give priority to the practice and to develop their abilities. As it was understood from all those results, those who participate in the research are aware of their being insufficient in some fields and they need more in-service training to compensate their insufficiencies. If they are given more support at those matters, they can solve their problems and they may present more qualitative education to the pupils. It was also understood that Theology Faculties should also educate their students more effectively and in a more problem-centered way. Lastly, other studies can be conducted on the pre-school education competencies of 4-6 year old Qur'an course teachers. For example, their use of educational games and the use of drama method can be investigated. Finally, the results of this study can be tested by other studies.

Anahtar Kelimeler

Non-Formal Religious Education, Qur’an Courses for Age Group 4-6, Values Education, Use of Stories in Values Education.

04-06 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Değer Öğretiminde Hikâye Kullanımına İlişkin Nitel Bir Araştırma

Öz

Türkiye'de yaygın din eğitimi faaliyetleri resmi olarak Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın yaygın din eğitimi hizmeti verdiği kurumlarından biri de Kuran Kurslarıdır. Bu çalışmada 4-6 yaş Kur'an Kurslarında görev yapan öğreticilerin değer eğitiminde hikâyelerden yararlanma durumları incelenmiştir. Bu bağlamda araştırmanın temel amacı, söz konusu öğreticilerin değer öğretiminde hikâyelerden nasıl yararlandıklarını ortaya koymak ve bu konuda öneriler geliştirmektir. Bu bağlamda onların eğitimde hikâye kullanımının önemi hakkında ne düşündükleri, öyküleri seçerken nelere dikkat ettikleri, bunları hangi kaynaklardan aldıkları, öyküleri kullanırken hangi yöntem, teknik ve araçlardan yararlandıkları, ne tür sorunlarla karşılaştıkları gibi sorulara yanıt aranmıştır. Son yıllarda 4-6 yaş Kur’an kursları ile ilgili bazı araştırmalar yapılmışsa da bunlar yeterli değildir. Bahsi geçen kurslarla ilgili olarak, daha spesifik konularda, derinlemesine araştırmalara da ihtiyaç vardır. Konunun muhatabı ve uygulayıcısı olan öğreticilerden veri toplamayı amaçlayan bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması kullanılmıştır. 2021 yılında gerçekleştirilen araştırma kapsamında 14 öğretici ile mülakat gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Sonra bunlar araştırmanın ana ve alt problemleri çerçevesinde belirli temalar ve kategoriler altında düzenlenerek alandaki benzer araştırmaların verilerinden de yararlanılarak çalışmanın temel ve alt problemleri esas alınarak raporlaştırılmıştır. Araştırmanın sonuçlarından bazıları şunlardır: öğreticiler değerler eğitiminde hikâye kullanımının önemi konusunda belirli bir farkındalığa sahiptir. Onlardan bir kısmı hikâye seçiminde göz önünde bulundurulması gereken ilkeleri bilmektedir ve “öğrenciyle görelik” gibi ilkelere uyduklarını ifade etmiştir. Bununla birlikte, sözü edilen konuda olumlu görüş belirtmeyen öğreticiler de olmuştur. Araştırmaya katılan öğreticiler derslerinde kullandıkları hikâyeleri genellikle Diyanet İşleri Başkanlığının (DİB) yayınlarından ve öğretici kitaplarından temin ettiklerini belirtmiştir. Bazı öğreticiler de Diyanet İşleri Başkanlığı yayınlarını yetersiz buldukları için başka kaynaklara yöneldiklerini söylemiştir. Bu bağlamda onlar çeşitli kişiler, kurumlar ve sosyal medya gibi diğer kaynaklardan da hikâyeler bulduklarını ifade etmiştir. Elbette bulunan bu hikâyelerin çocukların seviyesine uygun olması, olumsuz örtük mesajlar içermemesi, programın amaçları ve felsefesi ile ne oranda örtüştürülebildiği de araştırılmaya muhtaçtır. Araştırmaya katılan öğreticiler hikâyelerin kullanılacağı derslere hazırlanarak geldiklerini belirtmişler, ne var ki bu hazırlığın daha çok ders kitabına göz atma, geçen yılın slaytlarına bakma, resim bulma vb. şeklinde olduğu anlaşılmıştır. Araştırmaya katılan öğreticilerin bir kısmı ise öğrencilerin dikkatini çekmek ve onları hikâye dinlemeye hazırlamak için sorulara, tekerlemelere, bilmecelere ve şarkılara yer verdiklerini belirtmişlerdir. Öte yandan söz konusu hikâyeleri alışıla gelen geleneksel takrir yöntemine göre anlatan öğreticiler olduğu gibi, bu hikayeleri kuklalarla, resimlerle, müzikle canlandıran, öğrencilerine drama yaptıran öğreticilerin olduğu da anlaşılmıştır. Araştırmaya katılan öğreticilerden bazıları okul öncesi eğitim süreçleri ve özelikle de eğitsel oyunlarla eğitim, drama ve hikâye vb. malzemelerden yararlanma gibi konularda önemli eksikliklerinin olduğunu ifade etmişler, kendilerine bu konularda seminer verilmesin talep etmişlerdir. Bu çerçevede onlar kendilerine verilecek seminerlerin alanında uzman kişiler tarafından verilmesini ve bu seminerlerde uygulama becerisine ve yeteneklerini geliştirmeye öncelik verilmesini istemektedirler. Tüm bu sonuçlardan da anlaşılacağı üzere araştırmaya katılan bazı öğreticiler, bazı alanlarda yetersiz olduklarının farkındadırlar, değer eğitiminde hikâyelerden yararlanma da bunlardan biridir. Onlar bu eksikliklerini gidermek için daha fazla hizmet içi eğitime ihtiyaç duymaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Yaygın Din Eğitimi, 4-6 yaş Kur’an Kursu, Değer Eğitimi, Hikâye ile Öğretim.

Kaynakça

• Acur, Elif. Öğretici Görüşleri Bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur'an Kurslarındaki Değerler Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aydın, Mehmet Zeki–Gürler Akyol, Şebnem. Okulda Değerler Eğitimi, Yöntemler- Etkinlikler- Kaynaklar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014.
• Bayka, Hatice. Öğretici ve Veli Görüşleri Açısından Kur'an Kursları Öğretim Programı (4-6 Yaş Grubu)’nın Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Cihandede, Zeynep Nezahat. Okul Öncesi Din ve Ahlak Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• DİB. Diyanet İşleri Başkanlığı. Kur'an Kursları Öğretim Programı (4-6 Yaş Grubu). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2021.
• DİB. Diyanet İşleri Başkanlığı. Diyanet İşleri Başkanlığı Personel Yeterlikleri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• DİB. Diyanet İşleri Başkanlığı. 2021 Faaliyet Raporu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2022.
• Diler, Ramazan. “4-6 Yaş Kur’ân Kursu Öğreticilerine Göre Mahremiyet Eğitimi ve Önemi (Nitel Bir Analiz) Eskiyeni,41 (Eylül 2020), 623-652. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.734877
• Dinçer, Betül. Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı 4-6 Yaş Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Mevcut Durum ve Beklentilerin Saptanması. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Işıkoğlu Erdoğan, Nesrin – Akay, Belkıs. "Okul Öncesi Eğitimde Hikâye Okuma ve Öğretmen Sorularının İncelenmesi". Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (2015), 34-46.
• Kara, Büşra. Okul Öncesi Dönemi (4-6 Yaş Grubu) Çocuklarının Din Eğitiminde Görev Alan Eğitimcilerin/Din Görevlilerinin Pedagojik Yeterlilikleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2019.
• Karaca, Ayşe Sevde. Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’ân Kursu Öğrencilerine Uygulanan Değerler Eğitiminin Öğretici Görüşleri Açısından İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kasapoğlu, Hülya. "Okulda Değer Eğitimi ve Hikâyeler", Millî Eğitim, 198 Bahar (2013), 97-109.
• Kaya, Mevlüt– Taşkın, Osman. "Okulda Değerler Eğitimi". Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. M. Köylü. 131-157. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
• Korkmaz, Mehmet. Kur'an Kursu Öğreticilerinin Eğitim-Öğretim Yeterlikleri. Ankara: Türkiye Dinayet Vakfı Yayınları, 2012.
• Korkmaz, Mehmet. Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Korkmaz, Mehmet. "4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim-Öğretim Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma". İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 53 (2020), 237-261.
• MEB, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Okul Öncesi Eğitim Programı, Ankara, 2013.
• Okumuşlar, Muhittin. "Din Eğitiminde Etkin Bir Yöntem Olarak Hikâye". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,21 / 21 (Ekim 2006), 237-252.
• Oruç, Cemil. Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Santrock, John W. "İlk Çocuklukta Fiziksel ve Bilişsel Gelişim". çev. Tülin Şener Kılınç. Yaşam Boyu Gelişim Gelişim Psikolojisi. ed. Galip Yüksel. 208-240. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2019.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1990.
• Sönmez, Veysel. Program Geliştirmede Öğretmen Elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
• Tosun, Cemal – Çapcıoğlu, Fatma. "4-6 yaş Kur’an Kursları Öğretim Programının Dini Gelişim Kuramları Çerçevesinde İncelenmesi". Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi5/5 (2016), 705-720.
• Turan, Fethi – Ulutaş, İlkay. "Okul Öncesi Eğitim Kurumlarındaki Resimli Öykü Kitaplarının Özellikleri ile Öğretmenlerin Bu Kitapları Kullanma Durumlarının İncelenmesi". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2/1 (2016), 21-45.
• Yağcı, Samet. Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı 4 – 6 Yaş Grubu Kur’an Kursları (İzmir İli Örneği). İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Yıkmış Salman Meral. "Nitel Araştırmalarda E-görüşme Tekniği" Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22/1 (Haziran 2020), 183-197.
• Yıldırım, Ali– Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Yurtseven, Lütfiye– Kurt, Gökçe. "Okul Öncesi Eğitimin ve Annelerin Hikâye Kitabı Okumasının Çocukların Sosyal Beceri Gelişimi İle İlişkisi". CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37/2(2013), 99-119.