Murat Ak. Şair ve Peygamber Naʻt Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi. İstanbul: KETEBE Yayınları / Publishing, 2018

Yıl 2019, Sayı: 52, 341 - 346, 31.12.2019

Oğuz Yılmaz

https://doi.org/10.29288/ilted.595788

Öz

Edebî türler bağlamında Hz. Peygamber;
doğumu (mevlid), mucizeleri (miʻrâciyye), fazileti
(fazîletnâme), risâleti (bi’setnâme), savaşları (gazavât), sözleri (kırk, yüz,
bin hadîs), fizikî ve ahlakî yönleriyle şemâili (şemâil, hilye),
isimleri-sıfatları (esmâ-i nebî, evsâf-ı nebî), nesebi (neseb-i şerîf), vefatı
(vefât-ı nebî) kısacası hayatının (siyer/sîre) tüm yönleri mensûr, manzûm,
manzûm-mensûr gibi tarzlarla çeşitli şekillerde ele alınmıştır. Bunların
dışında ilk dönem ürünlerinden itibaren Türk İslam Edebiyatında O’nu övmek
maksadıyla hemen her şair tarafından kaleme alınan naʻtların
nitelik ve nicelik itibariyle Hz. Peygamber ile ilgili edebî türler içerisinde
ayrı bir yeri bulunmaktadır. Bu türün özellikle nicelik bakımından ön plana
çıkmasında; Hz. Peygamber’e duyulan derin sevginin tezahür etmesinin yanı sıra
İslâmî telîf tertibinde kitaplara besmele ve hamdelenin yanı sıra salvele ile
başlanması, dîvân ya da mesnevîlere tevhîd ve münâcâttan sonra naʻt
ile devam edilmesi geleneği de etki etmiştir. Hatta edebî eser özelinde her
şair naʻt yazmaya çalıştığı gibi tertip ettikleri
eserlerini sadece naʻtlardan oluşturan (dîvân-ı nuʻût)
şairler de mevcuttur. Ayrıca farklı şairlerin gerek dinî gerekse de tasavvufî
biçim ve muhtevayla kaleme aldıkları naʻtların derlenerek naʻt
mecmualarının oluşturulduğu da görülmektedir. Tanıtmaya
ve değerlendirmeye temel alınan eserin de hareket merkezini bu mecmualarda yer
alan naʻtlar oluşturmaktadır.
Tasavvuf düşüncesindeki Hz. Peygamber telakkisinin/tasavvururun Türk İslam
toplumuna, kültürüne özelde ise naʻtlara
etkisinin ve kaynaklığının yansımasını hedef alan çalışma; varlık, bilgi ve
ahlak konuları ekseninde naʻt
yazarlarının, metinlerini oluştururken temellerine bu düşünceden neleri
koyduklarını ilmî veriler ışığında ve örnekler eşliğinde ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Edebî Türler, Hz. Peygamber ile İlgili Edebî Türler, Na't, Tasavvuf, Naʻt Mecmuaları

Murat Ak. Şair ve Peygamber Naʻt Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi. İstanbul: KETEBE Yayınları / Publishing, 2018

Öz

In the context of literary genres, the Prophet’s
birth, miracles, virtue, prophethood, words, physical and moral aspects, names,
adjectives, descendants, death, that is to say all aspects of his life were
dealt with in various forms in prosaic or poetical works. In addition to these
the na’ts, written by almost every poet in order to praise him in Turkish
Islamic literature since the early period, in terms of quality and quantity
have a special place among the literary genres of the Prophet. This genre is particularly
prominent in terms of quantity because the desire to show the deep love of the
Prophet and the beginning of Islamic books with the basmalah, praise and
salawat was effective in this. In addition, the tradition of initiating the
diwan or masnavi with tawhid and invocation and continuing with na’t was
influential in this. Almost every poet tried to write naat in the form of
literary work. In addition to this, some poets have created their works only
from na’ts (divan-i nuût). Moreover, it is seen that the na’t journals (mecmua)
were created by gathering the na’ts written by different poets in both
religious and mystical form and content. The center of action of this work,
which is based on promotion and evaluation, is the na’ts in these magazines. This
study aims to reveal the effect of the thought of the Prophet in Sufism on
Turkish Islamic society, culture and especially on na’ts. Besides, this study
examines in the light of scientific data and examples what the authors of na’t
put on the foundations of the work from this idea in the axis of existence,
knowledge and morality.

Anahtar Kelimeler

Turkish Islamic Literature, Sufism, Literary Genres Related to the Prophet, Naat Journals, Naat, Poem Praising the Prophet

Kaynakça

• Murat Ak. Şair ve Peygamber Na‘t Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi. İstanbul: KETEBE Yayınları / Publishing, 2018