Başlangıçtan Yirminci Yüzyılın İlk Yarısına Kadar İslâmî Yazımda Cihad Literatürü

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 393 - 444, 31.12.2021

Mehmet Çoban

https://doi.org/10.20486/imad.1010098

Öz

Cihadın mana, boyut ve uygulamasına bakıldığında genel olarak Allah yolunda can ve mal ile mücadele etmek şeklinde tanımı yapılabilir. Cihad, Kur’an ve sünnetin üzerinde önemle durduğu temel meselelerden biridir. Hem teorik hem de pratik bir mesele olan cihad konusu ile ilgili ilk dönemden günümüze kadar pek çok çalışma yapılmış olup zengin bir literatür oluşturulmuştur. Bu araştırmada, ilk asırlardan yirminci yüzyılın ilk yarısına kadar söz konusu alanla ilgili yazılan literatür ele alınacaktır. Mevcut akademik çalışmalarda genel olarak hadis ilmi özelinde Kitâbü’l-cihad edebiyatı ve belli dönemlerde yazılan cihad risaleleri incelenir. Bu çalışmada ise İslâm hükümlerinin mükellefler üzerindeki yansımasını konu edinen fıkıh ilminde cihad konusunun nasıl ele alındığı, fıkıh mezhepleri arasında bu yazım alanında hangi mezhebin daha ağırlıkta olduğu, cihad yazımının tarih boyunca hangi yüzyıllarda ve merkezlerde yoğunlaştığı hususları araştırılacaktır. Bununla birlikte yirminci yüzyılın ilk yarısına kadar risale ve kitap olarak kaleme alınan cihad literatürünün bir bütün olarak dökümü ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Cihad, Literatür, Fıkhî Mezhepler, İslâmî Yazım

Jihad Literature in Islamic Writing from the Beginning to the First Half of the Twentieth Century

Öz

Considering the meaning, dimension, and application of jihad it can be generally defined as struggling with life and property in the way of Allah. Jihad is one of the main issues that the Qur'an and Sunnah put emphasis on. Many studies have been conducted from the first period to the present day and rich literature has been created on the subject of jihad, which is both a theoretical and practical issue. In this research, the written literature on the field from the first centuries to the first half of the twentieth century will be discussed. In the current academic studies generally, Kitab al-jihad literature in the science of hadith and written jihad treatises in certain periods are examined. In this study, how the subject of jihad is handled in the science of fiqh, which deals with the reflection of Islamic provisions on taxpayers, which sect is more dominant in this writing area among the fiqh sects, in which centuries and centers the writing of jihad has been concentrated throughout history, etc. issues will be explored. In addition to this, a breakdown of the jihad literature, which was written as a treatise and book until the first half of the twentieth century, will be revealed as a whole.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Jihad, Literatüre, Fiqh Sects, Islamic Writing

Kaynakça

• Âkâle, Âsım Mustafa, Yusuf Ahmed Beni Yasin. “Kitâbü’l-Cihâd li’s-Sülemî: Dîrâsâtün fî Mesâdirihi ve Menhecihi ve Rü’yetihi li’s-Sirâi’l-İslâmî-el-Frencî’l-Sâlîbî”. el-ʿUlumu’l-İnsâniye ve’l-İctimaʿiye 41/3 (2014), 929-945.
• Akpınar, Cemil. “Hanîf İbrahim Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/39-42. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Akpınar, Ömer Faruk. “İslam Edebiyatında Kitâbü’l-Cihâdların Muhteva Gelişimi”. Savaş ve Edebiyat. ed. Yılmaz Daşcıoğlu. 3/255-283. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Basımevi, 2016.
• Aynî, Ebû Muhammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn el-. Minḥatü’s-sülûk fî şerhi Tuḥfetü’l-Mülûk. thk. Ahmed ʿAbdurrezzak el-Kebîsî. 1 Cilt. Ḳaṭar: Vizâretü’l-Evkāf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1. Basım, 1428.
• Bağdatlı İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ʿârifîn esmâʾü’l-müʾellifîn ve âs̱ârü’l-muṣannifîn. thk. Avni Aktuç vd. 2 Cilt. İstanbul: MEB Yayınları, 1955.
• Bağdatlı İsmail Paşa. Îżâḥu’l-meknûn fi’ẕ-ẕeyli ʿalâ Keşfi’ẓ-ẓunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. thk. Şerefettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, ts.
• Bedir, Murtaza. Buhara Hukuk Okulu. İstanbul: İSAM Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Berzencî, Abdullâh Hasan el-. el-Menhecü’s-sedâd ilâ efdâli’l-cihâd. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli, 3680, 61a-74b.
• Birinci, Ali. “Kemahlı Şeyh İbrahim Hakkı’nın Serencamı”. Türk Yurdu 110 (1996), 3-7.
• Buhârî, Ebû ʿAbdullah Muhammed b. İsmâʿîl b. İbrâhîm el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Zuheyr b. Nâsır. b.y.: Dâru Tavk en-Necât, 1422.
• Bursalı Mehmed Tâhir. “Fezâîl-i Cihâd Hakkında Müellefât-ı Osmâniyye” 2-9/46-228 (Kanunisani 1328), 347-348.
• Bursalı Mehmed Tâhir. Osmanlı Müellifleri. ed. Fikri Yavuz - İsmail Özen. 3 Cilt. İstanbul: Meral Yayınevi, ts.
• Cemel, Suleymân b. ʿÖmer b. Mansûr. Ḥâşiyetu’l-Cemel ʿalâ Şerḥi’l-Menhec= Futûḥâtu’l-vehhâb bi-tavḍîhi Şerhi Menheci’t-ṭullâb. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd el-. eṣ-Ṣıḥâḥ fi’l-luġa. thk. Ahmed Abdulgafûr Attâr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm lil Melâyîn, 4. Basım, 1407.
• Cündî, Halîl b. İshâk b. Mûsâ el-. el-Muḫtaṣaru’l-Halil. thk. Ahmed Câd. 1 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1426.
• Cüveynî, İmâmu’l-Ḥaremeyn el-. Nihâyetu’l-maṭlab fî dirâyet’il-meẕheb. thk. ʿAbdūlʿaẓīm ed-Dīb. Suudi Arabistan: Dâru’l-Minhâc, 1. Basım, 1428.
• Çoban, Mehmet. İslâm Hukukunda Cihad Literatürü ve Bedreddin İbn Cemâa’nın Cihadla İlgili Eserlerinin Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Çolak, Orhan M. “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Siyasetnâmeler Bibliyografyası”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 1/2 (2003), 339-378.
• Çöllüoğlu, M. Sami. “Sinop Mebusu Hasan Fehmi Efendi, Cihat Hakkında Ehl-i İslâma, Asker-i İslâma Kürsi-i İslâm’dan Bir Hitap”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/1 (2014), 149-164.
• Demir, Muddessir. Mâverdî’nin el-Ahkâmü’s-Sultâniyye’si ile Cüveynî’nin el-Gıyâsî’sinin Siyâsî-Fıkhî Ahkâm Açısından Mukayesesi (İmâmet Konuları Örneği). Istanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Dursun, Davut. “Günümüz İslâm Dünyası”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/32-36. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ebû Ya’lâ el-Mağribî el-Beydâvî. et-Ta’lîkâtü’l-müstazrafe ala Risâleti’l-Mustatrafe. 11 Cilt. b.y.: y.y., ts. Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Fihrisü mahtûtâti dâri’l-kütübi’z-zâhiriyye. Riyad: Mektebetü Maârif, 2001.
• Elmalı, Hüseyin. “Oflu Mehmed Emin Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. EK-2/221. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Emanet, Celal. “Haçlı Seferlerinden Önceki Dönemde İslam’da Cihad Düşüncesi”. EKEV Akademi Dergisi 18/60 (Yaz 2014), 503-511.
• Ençakar, Orhan. Hanefi Mezhebî Nevâdir literatürü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed el-. Kitâbu’l-‘ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrâhîm el-Sâmirâî. 8 Cilt. b.y.: Mektebetü’l-Hilâl, ts.
• Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Hatîbüddehşe Ahmed b. Muhammed b. Alî el-. el-Miṣbâḥu’l-münîr fî ġarîbi’ş-şerḥi’l-kebîr li’r-Râfiʿî. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İlmiye, ts.
• Firûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed el-. el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ. thk. Mekteb Tahkiki’t-Turâs fi Müeseseti’r-Risâle. 1 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 1426.
• Fuâd Abdülbâkî, Muhammed. el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâẓi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. 1 Cilt. Kahire: Daru’l Kütübi’l Mısriyye, 1. Basım, 1364.
• Gölcük, Şerafettin. “Bâkıllânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/531-535. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâüddîn. “Ensar, Muhacir, Cihâd, Gazve ve Şehitler Hakkında”. çev. Ömer Faruk Habergetiren. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 2/4 (2013), 232-269.
• Habeşî, Abdullah Muhammed el-. Mesâdirü’l-fikri’l-İslâmî fi’l-Yemen. Beyrut: el-Mektebetü el-Asriyye, 1. Basım, 1408.
• Haddûrî, Macîd. İslâm Hukukunda Savaş ve Barış. çev. Fethi Gedikli. İstanbul: Ekin Yayınları, 2018.
• Hırakî, Ebü’l-Kâsım Ömer b. Hüseyn b. Abdillâh el-. Muḫtaṣaru’l-Ḫirâḳî. 1 Cilt. Mısır: Dâru’s-Sahâbe li’t-Turâs, 1413.
• Hüseynî, Muhammed b. İbrahim el-. Zührü’l-mücâhidîn fî âdâb cihâdeddin. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail, 61, 1a-54b.
• Işık, Mustafa. “İbn Huzeyme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/79-81. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1412.
• İbn Arafe, Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Arafe el-Vergammî et-Tûnisî. el-Muḫtaṣar fi’l-fıḳh. thk. Hâfız Abdurrahman Muhammed Hâyr. 10 Cilt. b.y.: Müesessetü Hâlf Ahmed el-Hâbtûr li’l- A‘mâli’l-Hayriyye, 1. Basım, 1435.
• İbn Bedrân, Muhammed b. Bedreddin b. Bulbân. Aḫṣaru’l-muḫtaṣarât fî’l-fıkh ʿalâ meẕhebi’l-imâm Aḥmed b. Ḥanbel. thk. Muhammed Nâsır el-ʿAcmî. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l-Beşaʾiri’l-İslamiyye, 1. Basım, 1416.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Daru’l-Maʿrife, 1379.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed ʿAlî b. Ahmed b. Saîd. el-Muḥallâ bi’l-âs̱âr fî şerḥi’l-Mücellâ bi’l-iḫtiṣâr. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, B. y., ts.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Muġnî. 10 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Kâhire, B. y., 1388.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Muḳniʿ fî fıḳhi’l-İmâm Ahmed. thk. Mahmud el-Arnavûd - Yasîn Mahmûd el-Hâtib. 1 Cilt. Cidde: Mektebetü’s-Sevâdî li’t-Tevzîʿ, 1. Basım, 1421. İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, 3. Basım, 1414.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muḳteṣıd. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, B. y., 1425.
• İbnü’l-İmâd, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed el-Hanbelî. Şeẕerâtü’ẕ-ẕeheb fî aḫbâri men ẕeheb. thk. Mahmûd el-Arnâvûd. 11 Cilt. Beyrut-Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1. Basım, 1406.
• İmamoğlu, Abdullah Taha. “I. Dünya Savaşı’na Bibliyografik Bir Katkı: Osmanlı’da Cihad Risâleleri”. 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı ve Mirası. ed. Halil Çetin - Lokman Erdemir. 1/151-179. Çanakkale, 2015.
• Kâdîhan, Ebü’l-Mehâsin Fahrüddîn Hasen b. Mansûr b. Mahmûd el-Özcendî el-Fergânî. Terhibü’l-ibâd ile’l-gâzvî ve’l-cihâd. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, 3481, 1a-45b.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî el-. eẕ-Ẕaḫîre. thk. Se’îd A’râb vd. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1. Basım, 1994.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-. Bedâʾiʿu’s-ṣanâʾiʿ fî tertibi’ş-şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2. Basım, 1406.
• Kâtip Çelebî, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşfü’ẓ-ẓunûn ʿan esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. 2 Cilt. Ankara: MEB Yayınları, 1941.
• Kavak, Özgür. “Fıkıh Literatüründe Cihad Hükümleri ve Modern Cihad Yorumları”. İç Tehdit ve Riskler Işığında İslam Dünyasının Geleceği. ed. Ahmet Emin Dağ. 221-269. İstanbul: İHH Yayınları, 2016.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Muʿcemü’l-müʾellifîn: Terâcimü muṣannifi’l-kütübi’l-ʿArabiyye. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetü Mesnâ, ts.
• Kızıltunç, Recai. “Arap Edebiyatında Türkçe Yazan Bir Şair: Emir Mencek Paşa el-Yusûfî”. İ. Ü. Şarkiyat Mecmuası 20 (Ocak 2012), 33-48.
• Koca, Ferhat. “İbnü’n-Nehhâs ed-Dımaşkî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/176-177. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Köse, Saffet. “İbn Batta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/358-359. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed el-. el-Muḫtaṣar. thk. Kamil Muhammed Uveyze. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 1. Basım, 1418.
• Küçük, Raşit. “Abdullah b. Mübârek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/122-124. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Küçük, Raşit. “İbn Ebû Âsım”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/422-423. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Maviş, Hakkı. “Mehmed Hâlis Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/490. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Melikü’l-Efdâl, Necmüddin Eyyûb b. Şazi b. Mervân. Kitâbü’l-cihâd fî sebîlî münşiʿil ibâd. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya, 2002, 1a-20b.
• Merġīnânî, Ebü’l-Ḥasen Burhânüddîn ʿAlî b. Ebî Bekr b. ʿAbdilcelîl el- - Yusuf, Tallal el-. el-Hidâye fî şerḥi Bidâyeti’l-Mübtedî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İḥyâʾi Türâs̱i’l-ʿArabi, ts.
• Merkezü’l-Melik Faysal. Hizânetü’t-turâs. 125 Cilt. Suudi Arabistan: y.y., ts.
• Mevsilî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn ʿAbdullāh b. Mahmûd b. Mevdûd el-. el-İḫtiyâr li taʿalili’l-Muḫtâr. 5 Cilt. Beyrut: Matbaʿatü’l-Ḥalebî, 1356.
• Munâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-. et-Tâvkîf ‘alâ muhîmâtî’t-te’ârîf. 1 Cilt. Kahire: Alemü’l-Kütüb, 1. Basım, 1410.
• Mutarrizî, Ebü’l-Feth Burhânüddîn Nâsır b. Abdisseyyid b. Alî el-. el-Muġrib fî tertîbi’l-Muʿrib. 1 Cilt. b.y.: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arebî, ts.
• Müzenî, Ebû İsmâʿîl b. Yaḥyâ İsmâîl el-. Muḫtaṣaru’l Müzenî. 1 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1410.
• Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kûb İshâk b. Muhammed b. İshâk en-. el-Fihrist. thk. İbrahim Ramazan. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l-Maʿrife, 2. Basım, 1417.
• Nesâî, Ebû ʿAbdirraḥmân Aḥmed b. Şuʿayb b. ʿAlî el-Ḫorâsânî en-. es-Sunenul’l-kubrâ. thk. Ḥasan ʿAbdulmunʿim eş-Şelebî. 12 Cilt. Beyrut: Müʾessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1421.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şerîf en-. Minhâcu’t-ṭâlibîn ve ʿumdetu’l-muttaḳīn fi’l-fiḳh. thk. Ḳāsım Aḥmed ʿAvvaḍ. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.
• Nûreddinzâde, Filipeli Mustafa Muslihuddîn. Fezâilü’l-cihâd. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya, 1987.
• Önal, Ramazan. Gazzîzâde Abdüllatîf Efendi’nin Fütuhâtu Kenzi’l-Kur’ân Adlı Fâtiha Sûresi Tefsîrinin Tahlili ve Değerlendirilmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Özaydın, Abdülkerim Özaydın. “İbn Kesîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/132-134. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Özcan, Tahsin. “Veliyyüddin Cârullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/38-40. Istanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Özel, Ahmet. “Ayıntâbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 245-246. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Özel, Ahmet. “Cihad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/27-31. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Özel, Ahmet. Dârülislâm-Dârülharb Harb İslâm Hukukunda Ülke Kavramı. İstanbul: İz Yayıncılık, 3. Basım, 2019.
• Özel, Ahmet. “Kirmâstî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/67-68. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebû’l-Ḳāsım Hüseyn b. Muhammed b. er-. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. thk. Ṣafvân ʿAdnan ed-Dâvûdî. Dımaşk: Daru’l-Kalem-Daru’ş-Şâmiyye, 1. Basım, 1412.
• Sağırlı, Abdurrahman. Keşfî Mehmet Çelebi Selim-name veya Bağ-ı Firdevs-i Guzat ve Ravza-i Ehl-i Cihad. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1993.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvenetü’l-kübrâ. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1. Basım, 1415.
• Sakkâr, Sâmî es-. “İbn Allân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/307-308. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Sandıkçı, S. Kemal. “Ebû Muhammed İbn Asâkir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/320-321. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Semerkandî, Ebûbekir Alâüddîn Muhammed b. Ahmed es-. Tuḥfetu’l-fuḳahā. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2. Basım, 1414.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eʾimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-. Şerḥu’s-siyeri’l-kebīr. 5 Cilt. b.y.: eş-Şeriketu’ş-Şarkiyye lil-İʿlānāt, ts.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl Şemsuʾl-eimme es-. el-Mebṣuṭ. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, B. y., 1414.
• Severcan, Şefaettin. Keşfi’nin Selimnâmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Şâfiʿî, Ebû ʿAbdullah Muḥammed b. İdrîs eş-. el-Üm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1410.
• Şahin, Kürşat Şamil. “Gazavâtnâmeler Üzerine Yapılan Çalışmalar Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”. Turkish Studies 7/2 (2012), 997-1022.
• Şeybânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. el-Hasen b. Ferkad eş-. es-Siyerü’s-Ṣağîr. thk. Mecîd Ḫaddûrî. 1 Cilt. Beyrut: ed-Dâru’l-Mütteḥide, 1. Basım, 1975.
• Şimşek, Selami. “Erzincan Mevlevîhânesi Son Postnişîni Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi’nin Dîvân’ında Mevlânâ ve Mevlevîlikle İlgili Düşünceleri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 8/20 (2007), 159-174.
• Şîrâzî, Cemâluddîn İbrâhim b. ʿAlî b. Yûsuf Ebû İshâk eş-. el-Muheẕẕeb fî fıḳhi’l-İmâm eş-Şâfiʿî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, ts.
• Tekindağ, M. C. Şehabeddin. “Selimnâmeler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 1 (Ekim 1970), 197-230.
• Tirmizî, Muḥammed b. ʿÎsâ b. S̱evre b. Mûsa b.ed-Ḍaḥḥâk et-. Sünen-i Tirmizî. thk. Aḥmed ̣Muḥammed Şâkir-Muḥammed Fuʾâd ʿAbdülbâḳî-İbrâhîm Utve ʿAvd. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mektebeti ve Maṭbaati Muṣtafa el-Bâbî el-Ḥalebî, 2. Basım, 1395.
• Türkmen (Çağman), Nihal. Ali Dede Bosnevi Hayatı, Eserleri ve Fezai’lü’l-Cihad Adlı Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Fevzi Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/506-509. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Üzüm, İlyas. “Hatibzâde Muhyiddin Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/463-464. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Varnalı Süleyman Vehbi Efendi. Ri̇sâle-i Fezâilü’l-Gâzî ve’ş-Şühedâ fî-Tafsîl-i Beyân-i Hasâi̇si̇’l-Gazâ. y.y.: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazma, 297.8, 1a-44b.
• Yaman, Ahmet. “Siyer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/316-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Yıldırım, Selahattin. “XIX. Yüzyıl Osmanlı Muhaddisleri ve Eserleri”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 13 (2004), 151-182.
• Yılmaz, Hakan. “Tarihten Sayfalar: Murâd Hüdâvendigâr Adına Yazılmış Bir Eser: Tuhfetü’l-Guzât fî Fezâ’ili’l-Cihâd”. Hakikat Dergisi 198 (Mart 2010).
• Yılmaz, Hayati. “Nûh b. Mustafa el-Konevî’nin er-Risâle fi’l-Fark Beyne’l-Hadîsi’l-Kudsî ve’l-Kur’ân ve’l-Hadîsi’n-Nebevî Adlı Risâlesi”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/1 (2003), 167-178.
• Yılmaz, Okan Kadir. İlk Tedvin Döneminde Hanefi Mezhebi Literatürünün Kayıp Eserleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Yurdaydın, Hüseyin Gazi. “Matrakçı Nasuh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/143-145. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuʿayb el-Arnavût. 25 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris ez-. el-Aʿlâm. 8 Cilt. b.y.: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.