DEĞİŞEN DÜNYA DÜZENİNE BAĞLI OLARAK DEĞİŞEN ULUSLARARASI GÜVENLİK ALGISI

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 177 - 204, 11.07.2020

Bedri Şahin

Öz

Güvenlik kavramının tanımı, devletlerin ya da toplulukların kendi birliklerini ve bağımsızlıklarını koruma becerisi şeklinde yapılmaktadır. Güvenlik olgusunu küresel bağlamda değerlendiren yaklaşımlar ise ulusaldan ziyade uluslararası güvenlikle sorumlulukların mevcut olduğuna vurgu yapmaktadır. Ama güvenliğin bir devletin kendi varlığını koruması ve sürdürmesi ile doğrudan ilişkili olduğunu da unutmamak gerekmektedir. Uluslararası güvenlik kavramına tarihsel perspektiften bakıldığı zaman güvenliğin geçmişten bugüne devamlı biri değişim ve dönüşüm içinde olduğu görülecektir. Uluslararası sistemin yapısında ortaya çıkan değişimler toplumların ve devletlerin yapılarında etkili olmakta ve buna bağlı olarak da değişen toplum ve devlet yapıları da uluslararası sistemde değişikliklere neden olmaktadır. Bu etkileşim ve değişim hem uluslararası sistem hem de devlet boyutunda güvenlik anlayışını dönüştürmektedir. Uluslararası güvenlik, uluslararası sistemdeki bütün aktörlerin algılamalarına paralel olarak ortaya koydukları davranışlarla bölgesel ve küresel kuruluşlar vasıtasıyla oluşturulan ve sürdürülen evrensel prensipler çerçevesinde üzerinde durulan bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Soğuk Savaş döneminde sürekli olarak askeri güçle ilişkili olarak ele alınan tehdit algılamaları, Soğuk Savaş’tan sonraki dönemde küreselleşmenin etkileriyle birlikte çeşitlilik kazanmış; kavram, bu bağlamda genişlemiş ve derinleşmiştir. 11 Eylül’de yaşanan terör olayları, güvenlik kavramının kapsamını örgütlü suç şebekeleri, küresel terör, uyuşturucu, insan ve silah ticareti, dinsel ve etnik kökenli çatışmalar, artan kitle imha silahları ve yasadışı göç gibi tehditlerle iyice genişletmiştir. Bu tarihten sonra “terörle mücadele” konusu, uluslararası ilişkiler gündeminin merkezine yerleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, Uluslararası Güvenlik, Algı

Kaynakça

• KAYNAKÇA Adams, T. K. (1999). “The New Mercenaries and the Privatization of Conflict”, Parameters, 29 (2), 103-116.
• Altıntaş, N. (1998). “Soğuk Savaşın Yaşayan Mirası Tehdit Değerlendirmesi”. KKK BTY Bülteni, (3).
• Arıboğan, Deniz Ü. (2007). Uluslararası İlişkiler Düşüncesi: Tarihsel Gelişim, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
• Aron, R., Mahoney, D.J. ve Brian, C. A. (1966). Peace and War: A Theory of International Relations, Translated from the French by Richard Howard and Annette Baker Fox, New York: Doubleday & Company.
• Aydın, A. H. (1996). Polis Meslek Hukuku, Ankara: Doğuş Matbaası.
• Aydın, A.H. (2008). Toplumsal Güvenlik ve Yerel Siyaset, İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Baylis, J. (2008). “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”. Uluslararası İlişkiler, 5 (18), 69-85.
• Birleşmiş Milletler. Birleşmiş Milletler Antlaşması ve Uluslararası Adalet Divanı Statüsü. http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/adalet_divani.pdf Erişim Tarihi: 26.01.2020.
• Bjork, K. and Jones, R. (2005). “Overcoming Dilemmas Created by the 21st Century Mercenaries: Conceptualising the Use of Private Security Companies in Iraq”. Third World Quarterly, 26 (4-5), 777-796
• Brauch, H.G. (2008). “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5 (18), 1-47.
• Buzan, B. and Hansen, L. (2009). The Evolution of International Security Studies, Cambridge: Cambridge University Press.
• Buzan, B., Wæver, O. and Wilde, J.de (1998). Security: A New Framework for Analysis, London: Lynne Rienner Publishing.
• Cerrah, İ. (2006). “İç Güvenlik Sektöründe ‘Zihinsel Modernizasyon’ ve Demokratik Gözetim” (ss. 1-20), İnsan Hakları Bağlamında Mülki İdare Amirlerinin Kolluk Denetim ve Gözetimi Projesi-Seminer Notları, Kızılcahamam.
• Cizre, Ü. (2006). Giriş Ya Da “İtaat” Kültürü Yerine Bilimsel “İtiraf” ve “İtiraz”. Ümit Cizre (Ed.). ALMANAK: Türkiye 2005 Güvenlik Sektörü ve Demokratik Gözetim içinde (8-11). İstanbul: DCAF-TESEV Güvenlik Sektörü Çalışmaları Dizisi Özel Yayın, TESEV Yayınları.
• Çaşın, M. H. (1993). Çağdaş Dünyada Uluslararası Güvenlik Stratejileri ve Silahsızlanma, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Çiçekçi, C. (2012). Uluslararası Güvenlik Çalışmaları, İstanbul: Kriter Yayınevi,
• Dedeoğlu, B. (2003). Uluslararası Güvenlik ve Strateji, İstanbul: Derin Yayınları.
• Denk, N. (2000). XXI. Yüzyıla Girerken Türkiye’nin Jeopolitik Durumu ve Jeostratejik Öneminin Yeniden Belirlenmesi, İstanbul: Hak Yay.
• Dinçer, C. (2009). “Kolluk Kuvvetlerinin Zor Kullanma Yetkisi”. Türk İdare Dergisi, (462), 37-67.
• Eralp, A. (2005). “Sistemˮ, Atilla Eralp (Der.). Devlet ve ötesi: Uluslararası ilişkilerde temel kavramlar içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ergül, E. (2008). Küresel Köyde Suç ve Adalet, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Erhan, Ç. (2002). “Uluslararası Güvenlik Sorunları ve Türkiye”, Refet Yinanç ve Hakan Taşdemir (Der.). Soğuk Savaş sonrası ABD’nin güvenlik algılamaları içinde. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Evans, G. and Newnham, J. (1998). The Penguin Dictionary of International Relations, London: Penguin Books.
• Genelkurmay (2003). “Küreselleşme ve Uluslararası Güvenlik”, İstanbul 29-30 Mayıs 2003 Birinci Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Green D. C. (2000). Classics in the History of Psychology. Maslow,A.H. (1943), “A Theory of Human Motivation” Published in Psychological Review, http://psychclassics.yorku.ca/Maslow/motivation.htm Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• Habermas. J. (2008). Küreselleşme ve Milli Devletlerin Akıbetleri, Medeni Beyaztaş (Çev.) İstanbul: Bakış Yayınları.
• Harp Akademileri Kom. (2002). Geçmişte ve 21. Yüzyılda Savaşlar ve Stratejiler, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Herz, J. H. (1962). International Politics in the Atomic Age, New York: Columbia University Press.
• Jones, W.R. (1999). Security, Strategy and Critical Theory, London: Boulder, Lynne Rienner,
• Locke, J. (1982). Second Treatise of Government, Richard Cox (Der.). Illinois: Harlan Davidson Inc.
• Machiavelli, N. (1952). The Prince, London.: Oxford University Press.
• Mütercimler, E. (2001). “Değişen Güvenlik Kavramı ve Küresel Stratejiler”. M5 Savunma ve Strateji Dergisi, (18).
• Öke, M. K. (2001). Küresel Toplum, Ankara: Asam Yayınları.
• Singer, P. W. (2003). Corporate Warriors, Ithaca, New York: Cornell University Press.
• Sönmezoğlu, F. (2002). Uluslararası İlişkilere Giriş, İstanbul: Der Yayınları.
• Sullivan, Michael P. (1989). Power In Contemporary International Politics, Columbia: University of South Carolina Press.
• Tanrısever, O. F. (2005). “Güvenlik”, Atilla Eralp (Der.). Devlet ve ötesi, uluslararası ilişkilerde temel kavramlar içinde (ss.107-123). İstanbul: İletişim Yayınları.
• TDK. (2020). Güncel Türkçe Sözlük; https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi: 27.01.2020.
• Ülman, B. (2000). Türkiye’nin Yeni Güvenlik Algılamaları ve Bölücülük”, Gencer Özcan, Şule Kut (Der.). En Uzun On Yıl, İstanbul: Büke Yayınları.
• Waltz, K. (2000). “Structural Realism After The Cold War”, International Security, 25 (1), 5-41.
• Weaver, O. (1995). “Securitization and Desecuritization”, Ronnie D. Lipschutz (Der.). On Security in, New York: Columbia University Press,
• Whyte, D. (2003). “Lethal Regulation: State-Corporate Crime and the United Kingdom Government’s New Mercenaries”. Journal of Law and Society, 30 (4), 575-600.
• William, H., Wright, M. ve Evans, T. (1996). Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Teorisi Üzerine Bir Deneme, Ankara: Siyasal Kitabevi,
• Yalçınkaya, H. (2008). Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, Ankara, İmge Yayınları.
• Yalçınkaya, H. (2008). Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Yorulmaz, M. (2013). “Bölgeselleşen Güvenlik Anlayışında Yeni Açılımlar ve Türkiye’nin Güvenlik Algısında Yaşanan Değişimler”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 288-297.
• Yorulmaz, M. (2014). “Değişen’ Uluslararası Güvenlik Algılamaları Bağlamında Türkiye-Yunanistan İlişkilerinde ‘Değişmeyen’ Güvenlik Paradoksu”. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 103-135.
• Yurdusev, A. N. (2009). “Uluslararası İlişkiler Öncesiˮ, Atilla Eralp (Der.). Devlet, sistem ve kimlik: uluslararası ilişkilerde temel yaklaşımlar içinde (ss.15-56). İstanbul: İletişim Yayınları.
• 6/1645 Sayılı MGK Gen. Sekr. Yönt., m. 3/a