MODERNİTE, GÖZETİM VE DÜZEN RETORİĞİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 13, 409 - 438, 31.12.2023

Ömer Aytaç

https://doi.org/10.53791/imgelem.1357321

Öz

Bu çalışmada, gözetimin salt güvenlik ve özgürlük sarmalında anlaşılması gereken bir realite olmadığı özel ve kamusal yaşamın en ince ayrıntılarına nüfuz edebilen, onu dönüştürebilen ve yeni bir düzen retoriği üreterek toplumsallığı yeniden üreten bir realite olduğu gerçeğine dikkat çekilmektedir. Gözetim pratikleri işlevleri ve taşıdıkları misyonlar itibariyle bir yandan modernliği ikame edici, düzen/kontrol kurucu bir fonksiyon icra etmekte, öte yandan modern gündelik yaşam ve bireysel/grupsal hayata dönük kısıtlamaları ile birörnek tasarımlar için temel kurucu bir rolü de yerine getirmektedir. Bu yazıda, ana hatlarıyla gözetimin düzenleyici ve yeniden inşa edici bir disipliner aygıt olarak taşıdığı öneme dikkat çekilmektedir. Modernliğin düzen retoriğinin, gözetim aygıtları üzerinden ikame edilişine dair bazı tespitlerde bulunulmakta, gündelik yaşam alanlarının denetlenmesi aracılığıyla oluşturulan bir örnek tasarımlara işaret edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

gözetim, modernite, panoptikon, gündelik hayat, toplumsal düzen

Etik Beyan

çalışmanın etik sorumluluğunu yazar üstlenmektedir.

Proje Numarası

YOK

THE RHETORIC OF MODERNITY, SURVEILLANCE AND ORDER: THE DISCIPLINE OF EVERYDAY LIFE AND THE ETHOS OF SUPERVISION

Öz

In this study, attention is drawn to the fact that surveillance is not a reality that should be understood solely in the spiral of security and freedom, but is a reality that can penetrate the finest details of private and public life, transform it, and reproduce sociality by producing a new rhetoric of order. Surveillance practices, in terms of their functions and missions, on the one hand, perform a function that replaces modernity and establishes order/control, and on the other hand, they also fulfill a foundational role for uniform designs with their restrictions on modern daily life and individual/group life. In this article, attention is drawn to the importance of surveillance as a regulatory and reconstructive disciplinary device. Some observations are made regarding the substitution of the order rhetoric of modernity through surveillance devices, and exemplary designs created through the supervision of daily living spaces are pointed out.

Anahtar Kelimeler

surveillance, modernity, panopticon, daily life, social order

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Abanoz, B. (2018). Kamusal Alanda Kameralı Gözetlemenin Suçun Önlenmesindeki Etkisi ve Elde Edilen Delillerin Hukuka Uygunluğu Sorunu, İstanbul Ceza Hukuku ve Kriminoloji Arşivi, İstanbul: Onikilevha Yayıncılık.
• Aytaç, Ö. (2021). Gözetim Pratikleri ve Kentsel Alanın Panoptik Denetimi, Şehir ve Medeniyet Dergisi, 7(15), 231-255.
• Baştürk, E. (2016). Panoptikon’dan Post Panoptikon’a Gözetimin Soy Kütüğü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi- Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bauman, Z. (1999). Küreselleşme, A. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2016). Özgürlük, K. Eren (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, P. Siral (Çev.), İstanbul: Habitus Kitap.
• Bauman, Z., Lyon, D. (2013). Akışkan Gözetim, E. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Bentham, J. (2016). Panoptikon ya da Gözetim Evi, Z. Özarslan (Çev.), Panoptikon Gözün İktidarı (iç), Ed.B. Çoban-Z.Özarslan, İstanbul: Su Yayınları.