Özbek Kültüründe Teknolojik Dönüşüm: Sunday Filmi

Yıl 2024, Sayı: Özbekistan Özel Sayısı, 225 - 248, 26.10.2024

Yaşar Öztürk

https://doi.org/10.53791/imgelem.1507339

Öz

Günümüz toplumları teknolojik bir kültürle çepeçevre sarılmış durumdadır. Teknoloji sadece gündelik hayat pratikleri üzerinde etkiyle sınırlı kalmayıp yapıp ettiklerimizi şekillendiren bir güç haline dönüşmüştür. Bu çalışma; günlük yaşamda bireyin kimliğinin bir parçası haline gelen teknolojik etkileşimin getirdikleri Özbek kültürü bağlamında ele alınacaktır. Çalışmada bu kapsamda 2023 yılında gösterime giren Sunday filmi teknoloji severler ile teknofobiler bağlamında söylem analizi yapılacaktır. Sunday filminin seçilme sebebi ise gerek Özbek kültürünü yansıtması gerekse ileri yaşta olan bireylerin teknolojiye olan yaklaşımını yansıtması bakımından önemli görülmesidir. Yönetmenliğini üstlenen Şokir Holikov mütevazı bir hayat süren tipik bir Özbek çiftinin teknolojinin hayatlarına girmesiyle birlikte değişen hayat rutinlerini ele almaktadır. Çalışmanın kuramsal temelinde öncelik teknoloji severler ile teknofobi açıklanmıştır. Akabinde Özbek kültüründen bahsedilmiştir. Özbek kültürünün gündelik yaşam pratiklerine etkisi, ritüellerin ve rutinlerin yeni teknolojilerin kullanılmasıyla birlikte değişim ve dönüşümü sosyolojik film analizi yöntemiyle açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, Teknoseverler, Teknofobi, Özbek Kültürü, Sunday, Sosyolojik Analiz.

Technological Transformation in Uzbek Culture: “Sunday” Movie

Öz

Today's societies are surrounded by a technological culture. Technology has become a force that not only affects daily life practices but also shapes what we do. In this article, the effects of technological interaction, which has become a part of the identity of the individual in daily life, will be discussed in the context of Uzbek culture. In this context, the study will analyze the discourse of the movie Sunday, which was released in 2023, in the context of technology lovers and technophobes. The reason for the selection of the movie Sunday is that it is considered important both in terms of reflecting Uzbek culture and reflecting the approach of older individuals to technology. Directed by Shokir Holikov, Sunday is about a typical Uzbek couple living a modest life and their life routines changing with the introduction of technology into their lives. In the theoretical basis of the study, technology lovers and technophobia are explained first. Subsequently, Uzbek culture is mentioned. The impact of Uzbek culture on daily life practices, the change and transformation of rituals and routines with the use of new technologies are tried to be explained by sociological film analysis method.

Anahtar Kelimeler

Techonology, Technology Enthusiasts, Techophobia, Uzbek Culture. Sunday, Sociological Analysis.

Kaynakça

• Adams, L. L. (2000). What is Culture? Schemas and Spectacles in Uzbekistan, Anthropology of East Europe Review, 16(2), 94-106.
• Aksu, Z. U., Işıklı, Ş. (2019). Teknolojik Zehirlenme, Semptomları ve Teknolojik Düzen, Ş. Işıklı (Ed.), ISOPHOS Uluslararası Bilişim, Teknoloji ve Felsefe Dergisi içinde, İstanbul: Sophos Yayıncılık.
• Altay, D. (2005). Küresel Köyün Medyatik Mimari, N. Rigel (Ed.), Kadife Karanlık 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatanlar Kuramcılar içinde, İstanbul: Su Yayınları.
• Artut, S. (2014). Teknoloji-İnsan Birlikteliği, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atabek, O. (2021). Teknoloji Korkusu, Eğitim Bilimleri Alanında Uluslararası Araştırmalar VII, 115-138.
• Batuş, G. (2005). İnsan Aklının Kendi Yarattığı Teknolojiyle Dostluk Arayışı, N. Rigel (Ed.) Kadife Karanlık 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatanlar Kuramcılar içinde, İstanbul: Su Yayınları.
• Bauman, Z. (2012). Küreselleşme Toplumsal Sonuçları, A. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2012). Küreselleşme, A. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z., Lyon, D. (2013). Akışkan Gözetim, E. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çakır, M. (2017). Sosyal Medya ve Gösteri, Sosyal Medya Araştırmaları 1 içinde, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Çimen, Ü. (2020). Kötülüğün Terlemesi Tüm Yönleriyle Baudrillard, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Çötok, T. (2017). Teknoloji Toplumunda Kaygı, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 209-222.
• Demirci, U. (2023). Teknolojik Determinizm ve Dijital Liderlik, E. T. Demirel (Ed.), Teknolojik Determinizm Geleceğe Bakış ve Çok Boyutlu Analiz içinde, İstanbul: Nobel Yayınları.
• Diken, B., Laustsen Carsten, B. (2010). Filmlerle Sosyoloji, S. Ertekin (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji, M. Özcan (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Feenberg, A. (2010). Eleştirel Teknoloji Teorisi Genel Bir Bakış, G. Ruivenkamp, J. Jongerden, M. Öztürk (Ed.), Teknoloji ve Toplum, İstanbul: Kalkedon.