Türk Dış Politikasında Afrika Açılımı: Doğu Afrika'da TİKA'nın Faaliyetlerini Anlamak

Yıl 2024, Sayı: 14, 33 - 72, 17.07.2024

Seyyide Çuvalcı Köroğlu , Erol Kalkan

https://doi.org/10.53791/imgelem.1469358

Öz

Soğuk Savaş sonrası dönemde sistemde yaşanılan dönüşümler, Türkiye’nin de uluslararası sistemde kendini yeniden konumlandırmasına yol açmıştır. Türk dış politikasında yaşanılan değişimin önemli somut çıktılarından biri TİKA’nın (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı) inşa edilmesidir. Bu çalışmada Uluslararası İlişkiler literatüründe kendine göreceli olarak daha az yer bulan Doğu Afrika ülkelerinde TİKA’nın gerçekleştirmiş olduğu faaliyetler incelenmiştir. TİKA’nın güvenlik alanında işbirlikleri sağladığı Doğu Afrika ülkeleri: Eritre, Somali, Kenya, Güney Sudan, Ruanda, Tanzanya ve Madagaskar ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın veri kaynağını ve zaman aralığını, 2014 ve 2022 yılları arasında yayınlanan TİKA Faaliyet Raporları oluşturmaktadır. Çalışmanın temel sorunsalı TİKA’nın faaliyetlerinin hangi alanlarda yoğunluk gösterdiği ve güvenlik alanına hangi oranda dahil olduğunun değerlendirilmesidir. Bu çerçevede faaliyetler değerlendirildiğinde toplamda incelenen 115 faaliyetten %87,82’sinin yumuşak güç ağırlıklı ve %12.17’si sert güç alanında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Literatür ve TİKA’nın sert güç ve yumuşak güç alanında gerçekleştirdiği faaliyetler kaynak alınarak, akıllı güç perspektifinden faydalanılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Afrika, TİKA, Akıllı Güç, Yumuşak Güç, Sert Güç

Etik Beyan

Bu araştırma makalesinin verileri anket veya mülakat teknikleri kullanılarak elde edilmediğinden etik kurul izni gerekmemiştir.

Africa Initiative In Turkish Foreign Policy: TIKA's Activities In East Africa

Öz

The transformations experienced in the international system in the post-Cold War era led Turkey to reorganize its foreign ministry and foreign policy in line with the requirements risen from changes at the international system. One of the important concrete outcomes of the change in Turkish foreign policy is the construction of TIKA (Turkish Cooperation and Coordination Agency). In this study, the activities carried out by TIKA in East African countries, which have relatively less coverage in the International Relations literature, were examined. The East African countries with which TIKA cooperates in the field of security are limited to: Eritrea, Somalia, Kenya, South Sudan, Rwanda, Tanzania and Madagascar. The data source and time period of the study are TIKA Activity Reports published between 2014 and 2022. The main problem of the study is to evaluate in which areas TİKA's activities are concentrated and to what extent it is included in the security field. When the activities were evaluated within this framework, it was determined that 87.82% of the 115 activities examined in total were carried out in the field of soft power and 12.17% in the field of hard power. In the study, the concepts of hard power, soft power and smart power were utilized as a conceptual framework.

Anahtar Kelimeler

East Africa, TİKA, Hard Power, Soft Power, Smart Power

Etik Beyan

In this research article, ethics committee permission was not required as the data were not obtained using survey or interview techniques.

Kaynakça

• Agmon, M. (1986). Defending the Upper Gulf: Turkey’s Forgotten Partnership, Journal of Contemporary History, 21(1), 81-97.
• Alagöz, H. İ. (2013). Uluslararası İlişkilerde İnsani Diplomasinin Rolü: Türkiye-Somali Örneği, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arı, T. (1999). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, 3. Baskı, Alfa Yayınları.
• Ataöv, T. (1976). Afrika ve Biz, Vatan.
• Ateş, D. (2009). Uluslararası İlişkiler Disiplinin Oluşumu: İdealizm/Realizm Tartışması ve Disiplinin Özerkliği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 11-25.
• Aysu, K. (2022). Akıllı Güç Kavramı Çerçevesinde İran Dış Politika Araçları: Irak Örneğin (2003-2020), Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bacık, G., Afacan, I. (2013). Turkey Discovers Sub-Sahran Africa: The Critical Role of Agents in the Construction of Turkish Foreign-Policy Discourse, Turkish Studies, 14(3), 408-502.
• Baydemir, M. (2020). Türkiye’nin ‘Afrika Açılımı’: Yükseköğretimde Sahraaltı Afrikalı Öğrenci Hareketliliği (2013-2018), PESA İnternatinonal Journal of Social Studies, 6(1), 56-68.
• Bayır, Ö. E., Sönmezoğlu, F. (2014). Dış Politika Analizinde Temel Öğeler, Ö. E. Bayır ve F. Sönmezoğlu (Ed.), Dış Politika Karşılaştırmalı Bir Bakış içinde (5-44), İstanbul: Der Yayınları.
• Bayram, M., Tanış, C. (2018). Müstesna Bir Ortaklık: Türkiye Fildişi Sahili İlişkileri, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(19), 437-463.
• Bilgin, P., Eliş, B. (2008). Hard Power:Toward a More Realistic Power Analysis, Insight Turkey, 10(2), 5-20.
• Bolükbasi, S. (1993). The Johnson Letter Revisited, Middle Eastern Studies, 29(3), 505-525.
• Boztaş, A. (2011). Türkiye’nin Afrika ile İlişkilerinde Proaktif Politikalarının Teorik Analizi: Konstrüktivist Teori, Eleştirel Teori ve Uluslararası Toplum Teorisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 139-158.
• Çınar, A. (2019). Bir Yumuşak Güç Örneği Olarak Türkiye Somali İlişkileri, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Üniversitesi.