A Meta-Synthesis Study on the Glass Ceiling Factors in Türkiye

Yıl 2023, Sayı: 95, 22 - 37, 26.12.2023

Burcu Akdeniz , Nezire Derya Ergun Özler

https://doi.org/10.26650/imj.2023.95.1340191

Öz

For the past 100 years, Turkishwomen have had the opportunity to obtain an education and enter the labor force due to the democratic regime established in 1923. Despite some economic and social barriers, they have taken advantage of these opportunities and advanced in their careers to some extent. However, as with all women around the world, they face barriers in their career paths. This study aims to analyze the scientific research studies on the glass ceiling syndrome conducted in Türkiye to gain detailed insights into people’s perception of the glass ceiling and capture their perspectives on the factors that contribute to it. This is a meta-synthesis study aimed at conducting a systematic review of selected qualitative studies and integrating their findings. A systematic search was conducted across local academic databases, namely, Dergipark and Tubitak Ulakbim-Equal. MAXQDA2022 software was used to code and analyze the articles. The factors forming glass ceiling defined by the studies were renamed as 18 subthemes in total and classified under three themes: (1) personal factors, (2) sociocultural factors and (3) organizational factors. Although the role of motherhood and work life balance was found to be the most frequently referred factor, some current research revealed that not only women but also men experience this syndrome in Türkiye, despite the patriarchal culture of the country. The study’s limitations are noted, and the implications and future research directions are discussed.

JEL Classification : M1 , M12 , M14

Anahtar Kelimeler

Glass ceiling, Qualitative studies, Meta-synthesis, Factors forming glass ceiling, career barriers

Kaynakça

• Afza, S. R. & Newaz, M. K. (2008). Factors determining the presence of glass ceiling and influencing women career advancement in Bangladesh, BRAC University Journal, vol. V, no. 1: 85-92. google scholar
• Atan, E. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan kadın okul yöneticilerinin cam tavana ilişkin algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye. google scholar
• Aspfors, J. & Fransson, G. (2015). Research on mentor education for mentors of newly qualified teachers: a qualitative meta-synthesis, Teaching and Teacher Education, 48: 75-86. google scholar
• Bazzoli, A., & Probst, T. M. (2022). Vulnerable workers in insecure jobs: A critical meta-synthesis of qualitative findings, Applied Psychology, 1-21. google scholar
• Berkery, E., Morley, M. & Tiernan, S. (2013). Beyond gender role stereotypes and requisite managerial characteristics, Gender in Management: An International Journal, 28(5): 278-298. google scholar
• Brannigan, C., Galvin, R., Walsh, M. E., Loughnane, C., Morrissey, E. J., Macey, C., Delargy, M., ve Horgan, N. F. (2016). Barriers and facilitators associated with return to work after stroke: A qualitative meta-synthesis. Disability and Rehabilitation, Disability and Rehabilitation, 39 (3): 211-222. google scholar
• Bulut, D. & Kızıldağ, D. (2017). Cinsiyet ayrımcılığı ve kadın insan kaynakları yöneticilerinin kariyerleri üzerindeki etkileri, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(2): 81-102. google scholar
• Bulut, S. & Çelikten M. (2021). Türk eğitim sisteminde kadın okul yöneticiliği, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(40): 886-94. google scholar
• Büyükyaprak, F. (2015). Çalışan kadın personelin kariyer gelişimi engellerinden cam tavan sendromu: MEB merkez teşkilatı örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Ankara, Türkiye. google scholar
• Cech, E.A. & Blair-Loy, M. (2010). Perceiving glass ceilings? Meritocratic versus structural explanations of gender inequality among women in science and technology, Social Problems, 57(3): 371-397. google scholar
• Coffman, K.B., Exley, C.L. & Muriel Niederle, M. (2019). When gender discrimination is not about gender, Harvard Business School Working Paper, No.18-054, December 2017 (Revised January 2019). google scholar
• Cotter, D. A. & Hermsen, J. (2001). The glass ceiling effect, Social Forces, 80(2): 655-681. google scholar
• Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri, Eğitim ve Bilim, 39 (174): 33-38. google scholar
• Çetin, A. (2011). Kadın yöneticilerin cam tavan algısının cam tavana aşma stratejilerine etkisi: bursa ili tekstil sektöründe bir alan araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, Türkiye. google scholar
• Çoban, S. (2022). Gender and telework: work and family experiences of teleworking professional, middleclass, married women with children during the covid-19 pandemic in Turkey, Gender Work Organization. 2022; 29: 241-255. google scholar
• Davidson, M.J. & Cooper, C.L. (1992). Shattering the Glass Ceiling: The Woman Manager, Chapman, London. google scholar
• Demir, S. (2018). Akademide kadın: Farklı disiplinlerden kadınların akademideki yeri ve aile yaşamlarıyla etkileşimi, Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1):187-210. google scholar
• Dehaghani, M. V.; Cholmaghani, G. & Goli, M. (2013). Factors Causing the Glass Ceiling in Public Organizations, International Journal of Scientific Research in Knowledge (IJSRK), 1(5): 106-115. google scholar
• Derin, N. (2020). Glass ceiling syndrome with examples around the world and Turkey, Journal of Individual & Society, Year 10, Issue 2: 137-154. google scholar
• Dickerson, A. & Taylor, M.A. (2000). Self-limiting behavior in women, Group and Organization Management, 25(2): 191-210. google scholar
• Doğramacı, E. (1984). Status of Women in Turkey, Meteksan Co. Ltd. Ankara. google scholar
• Dreher, G. F. (2003). Breaking the glass ceiling: The effects of sex ratios and work-life programs on female leadership at the top, Human Relations, Volume 56(5), The Tavistock Institute, Sage Publications: 541-562. google scholar
• Erdoğan, E. & Acar, P. (2019). Cam tavan sendromu bağlamında kadın ve iş yaşamı: eğitim sektöründe nitel bir araştırma, International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(40): 2125-34. google scholar
• Finfgeld D.L. (2003). Meta-synthesis: The state of the art-so far. Qualitative Health Research, 13: 893-904. google scholar
• Finfgeld-Connett, D. (2010). Generalizability and transferability of meta-synthesis research findings, Journal of Advanced Nursing, 66(2): 246-254. google scholar
• Flick, U. 2015. Introducing research methodology: A beginner’s guide to doing a research project. Analyzing Qualitative and Qualitative Data. London: SAGE Publications. google scholar
• Hartman, R.L. & Barber, E.G. (2020). Women in the workforce: The effect of gender on occupational self-efficacy, work engagement and career aspirations, Gender in Management, 35(1): 92-118. google scholar
• Hoşgör, H., Hoşgör, D. G. & Memiş, K. (2016). Sosyo-demografik özellikler ile cam tavan sendromu arasındaki ilişki ve farklılıkların incelenmesi: Sağlık çalışanları örneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35): 345-362. google scholar
• İmamoğlu- Akman, G. & Akman, Y. (2016). Kraliçe arı sendromu bağlamında kadın öğretmenlerin kadın yöneticilere ilişkin görüşleri, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3): 748- 763. google scholar
• İpçioğlu, İ., Eğilmez, Ö. & Şen, H. (2018). Cam tavan sendromu: İnsan kaynakları yöneticileri bağlamında bir araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25): 686-709. google scholar
• Karaca, A. (2007). Career barriers of female managers: an emprical study on glass ceiling sydrome, Master’s thesis, Selcuk University, Konya,Turkiye. google scholar
• Karakaya, Ş., & Reyhanoglu, M. (2020). Erkek egemen dünyada kadın yönetici olmak: Kadın yönetici çevresi üzerine bir araştırma, Journal of Politics, Economy and Management 3(1): 47-74. google scholar
• Karakuş- Umar, E. (2021). Türkiye’de çalışma hayatında kadın olmak: Cam uçurum kavramı, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, Sayı IV (2): 244-264. google scholar
• Kirişci, G. & Can, N. (2020). Eğitim yöneticilerinin cam tavan sendromuna ilişkin görüşleri, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2): 618-36. google scholar
• Kobal, H. Y. (2021). Kraliçe arı fenomeni bağlamında özel sektörde çalışan kadınlara yönelik nitel bir araştırma, Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 7(1): 53-78. google scholar
• Korkmaz, H. (2016). Yönetimde kadın ve cam tavan sendromu ve toplumsal cinsiyet. Alternatif Politika, 8 (Özel Sayı II): 95-112. google scholar
• Kök, Z. (2021). Relationship between women’s career barriers and their organizational commitment, Master’s thesis, Hasan Kalyoncu University,Gaziantep, Turkiye. google scholar
• Major, C. H., & Savin-Baden, M. (2010). An introduction to qualitative research synthesis: managing the information explosion in social science research. Routledge. google scholar
• Öktem, Ş., Kubat, G. ve Kızıltan B. (2018). Otel işletmelerinde kadın işgören davranışlarını etkileyen algılara ilişkin bir araştırma, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(2):197- 208. google scholar
• Özgen, O. & Ufuk, H. (2000), Socio-cultural and economic profiles of women entrepreneurs: The example of Ankara, KOSGEB, Raporu. google scholar
• Özkazanç-Pan, B. (2012). Postcolonial feminist research: challenges and complexities, Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal Vol. 31 No. 5/6: 573-591. google scholar
• Özertürk, M & Gül, İ. (2021). Eğitim çalışanı kadınların yönetici olmalarının önündeki cam tavan sendromuna yönelik görüşleri, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 51: 24-44. google scholar
• Öztürk, A. (2011). Kadın öğretim elemanlarının cam tavan sendromu üzerine bir araştırma: Ankara üniversitesi örneği. Master’s thesis, Gazi University, Ankara, Turkiye. google scholar
• Polat, S. & Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 4(1): 52-64. google scholar
• Powell, G.N. (1999). Reflections on the glass ceiling: Recent trends and future prospects. Powell, G.N. (Ed.), Handbook of Gender and Work, Sage, Thousand Oaks, CA: 325-345. google scholar
• Powell, G. N. & Butterfield, D. A. (2015). The glass ceiling: What have we learned 20 years on?, Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 2(4): 306-326. google scholar
• Profiroiu, A.G. & Nastaca, C.C. (2016). The gender ınfluence on leadership style practiced in the romanian government’s working apparatus (office), Administratie si Management Public, 27: 74-93. google scholar
• Reiss, C. (1983). Adequacy and equivalence in translation, Technical Papers for the Bible Translator, 34(3): 301- 308. google scholar
• Riger, S. & Galligan, P. (1980). Women in management: an exploration of competing paradigms, American Psychologist, 35: 902-910. google scholar
• Shveitser, A. (1993). Chapter 6 equivalence and adequacy, translation as social action, Palma Zlateva ed., 1st edition, Routledge. google scholar
• Son, J. (2018). Back translation as a documentation tool, Translation & Interpreting Vol. 10 No. 2: 89-100. google scholar
• Staneva, A. A., Bogossian, F., ve Wittkowski, A. (2015). The experience of psychological distress, depression, and anxiety during pregnancy: A meta-synthesis of qualitative research. Midwifery, 31, 563-573. google scholar
• Staub, S. (2017). Türk iş dünyasında kadının liderlik tarzı ve kullandıkları liderlik dili, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 12(2): 207-219. google scholar
• Swanson, J. L., Daniels, K. K., & Tokar, D. M. (1996). Assessing perceptions of career-related barriers: The Career Barriers Inventory. Journal of Career Assessment, 4, 219-244. google scholar
• Swanson, J. L., & Tokar, D. M. (1991). Development and initial validation of the Career Barriers Inventory. Journal of Vocational Behavior, 39, 344-361 google scholar
• Tahtalıoğlu, H. & Özgür, H. (2020). Türkiye’nin yükseköğretim sektöründe akademisyenlerin idari görevleri açısından cam tavan algısı üzerine bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41: 166 - 190. google scholar
• Tanrısevdi, F.; Sarpkaya, P. & Sarpkaya, R. (2019). Eğitim örgütlerindeki kadın yöneticilerin cam tavan deneyimleri, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi (ENAD), 7(4): 1590-1617. google scholar
• Taşkın, E. & Çetin, A. (2012). Kadın yöneticilerin cam tavan algısının cam tavanı aşma stratejilerine etkisi: bursa örneği, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33: 19-34. google scholar
• Terzi, G. & Deniz, L. (2020). Türkiye’de cam tavan üzerine yapılan lisansüstü tezlere yönelik bir meta- değerlendirme, Kesit Akademi Dergisi, 6 (25): 423-452. google scholar
• Timulak, L. (2014). Qualitative meta-analysis. In The SAGE handbook of qualitative data analysis, ed. U. Flick, vol. 33, 481-95. London: SAGE Publications. google scholar
• Tüzel İşeri, E. & Çalık, T. (2019). Kadın okul yöneticilerinin karşılaştıkları kurumsal kariyer engelleri ve bunları aşmaya yönelik çözüm yolları, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3): 1470-1503. google scholar
• The Economist (2019). The glass ceiling index, https://www.economist.com/graphic-detail/2019/03/08/the-glass-ceiling-index, 22.09.2022. google scholar
• The Economist (2022). The glass ceiling index, https://www.economistgroup.com/group-news/the-economist/women-are-still-not-having-it-all-according-to-the-economists-2022-glass : 07.03.2023 google scholar
• Thorne S. (2022). Qualitative meta-synthesis. Nurse Author Ed.; 32(1):15-18. https://doi.org/10.1111/nae2.12036 google scholar
• Uçar, M. & Güven, S. (2020). İlkokul öğretmenlerinin kariyer engeli olarak cam tavana ilişkin görüşleri, Route Educational and Social Science Journal, 7(57): 215-28. google scholar
• UN Women Turkey (2019). Brochure on UN women’s work in Turkey. United Nations entity for gender equality and empowerment of women (Erişim tarihi: 22.09.2022) https://eca.unwomen.org/en/digital-library/publications/2019/08/un-women-turkey-brochure#view google scholar
• Walsh, D. & Downe, S. (2005). Meta-synthesis method for qualitative research: A literatüre review, Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211. google scholar
• Wirth, L. (2001). Breaking through the glass ceiling: Women in management. Ceneva: International Labour Office. google scholar
• WEF- World Economic Forum (2022). Global gender gap Report 2022 Insight Report, chrome-extension: //efaidnbmnnnibpcajpcglclefind-mkaj/https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2022.pdf, Erişim Tarihi: 22.09.2022 google scholar
• Yavuz, E & Uzun, A. (2019). Türkiye’de 2000-2018 yılları arasında cam tavan kavramı ile ilgili çalışmaların incelenmesi ve yorumlanması, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Journal, 7/16: 697 - 718. google scholar
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Genişletilmiş 9. Baskı, Seçkin, Ankara. google scholar
• Yılmaz, T. (2013). Kadın ve erkek eğitim yöneticilerinin cam tavan sendromuna ilişkin algıları: İstanbul ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye. google scholar
• Zeybek, E. (2010). Kariyer engelleri ve cam tavan: Ankara’da faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye. google scholar
• Zimmer, L. (2006). Qualitative meta-synthesis: a question of dialoguing with texts, Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311-318. google scholar