HABERİN DÖNÜ(ŞÜ)MÜ: SOSYAL MEDYA GAZETECİLİĞİ PRATİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 70 - 87, 19.06.2020

Tuğçe Esin Pınarbaşı , Fatma Kübra Astam

Öz

Yeni iletişim teknolojilerinin kullanıcılara sağladığı etkileşim, hipermetinsellik ve multimedya biçimselliği farklı alanlarda dijital dönüşüm sürecini başlatmıştır. Bu özellikler geleneksel gazeteciliğin internet gazeteciliğine dönüşümüne de alan oluşturmuştur. Haber kuruluşları ve gazeteciler bir zorunluluk olarak gördükleri internette var olma sürecini ilk zamanlar gelenekseli aynı formatta dijitale taşıyarak gerçekleştirmiştir. Süreç içinde ise internet gazeteciliği yeniliklere paralel olarak kendisini sürekli olarak güncellemiştir. Habere internet aracılığıyla ulaşmak söz konusu olduğunda önceleri ilk akla gelen mecra internet siteleriydi. Sosyal medya platformlarının gelişimi ve kullanım oranlarının artması ile birlikte internet aracılığıyla habere ulaşım da çeşitlenmiştir Sosyal medya platformları geliştirilirken kendine özgü özelliklerden yola çıksa da zaman içerisinde benzer teknik olanaklar eklenmiş ve platformlar arası bağlantıda sağlanmıştır. Bu etkileşim ortamında haber ve gazetecilik pratiklerinde biçimsel olarak bir değişim dönüşüm süreci yaşanmıştır. Haber içerik olarak toplama, yazma ve yayınlama açısından gazetecilik pratik, teknik ve destek açısından yeniden şekillenmiş özünde ise haber verme amacı sabit kalmıştır. Bu bağlamda, çalışmada öncelikle internet gazeteciliği ile başlayan süreç yurttaş gazeteciliğini ve blog gazeteciliğini de kapsayarak sosyal medya gazeteciliğine temel oluşturan ortam incelenmiştir. Sosyal medya gazeteciliği ise genel bir değerlendirme yerine sosyal medya platformlarının kendine özgü özellikleri çerçevesinde haber ve habercilik açısından değerlendirilmiştir. Sosyal medya gazeteciliği Facebook, YouTube, Twitter, WhatsApp, Instagram ve TikTok olmak üzere altı kategoride gazetecilik pratikleri açısından literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda literatür taraması ışığında; sosyal medya gazeteciliğinin gerçekleştirildiği günümüzde gazetecilerden beklentilerin neler olduğu saptanmış, sosyal medya gazeteciliğinin avantajları ve dezavantajları sıralanmıştır. İnternet ve sosyal medya gazeteciliğine dair geniş bir çerçeve sunan çalışma bütünsel bir bakış açısı sergilenmesi ve alanda yeni bir platform olan TikTok’u habercilik bağlamında değerlendirmesi açısından alana katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya Gazeteciliği, Facebook, YouTube, Twitter, Instagram, TikTok

Kaynakça

• Adornato, A. (2017). Mobile And Social Media Journalism A Practical Guide. California: SAGE Publications.
• Allan, S. (2002). Reweaving the Internet: Online News of September 11’, In Barbie Zelizer and Stuart Allan (eds.) Journalism After September 11, (pp.119–140). New York: Routledge.
• Aral, E. (2019). Yeni Bir Haber Mecrası Olarak İnternet Gazeteciliği: Facebook ve Twitter Kullanımları Üzerine Bir Araştırma. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(2), 153-175.
• Arık, E. (2013). Yurttaş Gazeteciliğinin Günümüzdeki Görünümü: Twitter Gazeteciliği Örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36(2), 273-287.
• Balcı, Ş., Damlapınar Z., Pınarbaşı, T. E., Astam, F. K. (2016). Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması. The Journal of Academic Social Science Studies, 53(2), 111-126.
• Broersma, M. ve Graham, T. (2013). Twitter as a News Source: How Dutch And British Newspapers Used Tweets ın Their News Coverage, 2007-2011. Journalism Practice, 7(4), 446–464.
• Bruns, A. (2018). Gatewatching and News Curation: Journalism, Social Media, and the Public Sphere. New York: Peter Lang.
• Burgess, J. ve Hurcombe E. (2019) Digital Journalism as Symptom, Response, and Agent of Change in the Platformed Media Environment. Digital Journalism, 7(3), 359-367.
• Çaba, D. (2019). Sosyal Medya Çağında Gazetecilik ve İnovasyon: Twitter’da Gazetecilik Pratikleri Üzerine Bir Analiz. İlef Dergisi, 6(1), 95-120.
• Çaba, D. ve Alemdar Yeniçeri, M. (2018). Kişisel Markalama Bağlamında Gazetecilerin Twitter Kullanımı. 16th International Symposium Communication in the Millennium Bildiri Kitabı, 25-28 Nisan 2018, Eskişehir.
• Çetinkaya, A. (2016). Günümüz Medya Ekonomisi Çerçevesinde Çevrimiçi Gazetecilik ve Reklam İlişkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Çetinkaya, A. (2019). Çevrimiçi Gazetelerin Instagram Üzerinden Haber Paylaşımı. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(1), 1-28.
• Çoban, B. (2019). Sosyal Medya Kullanımı İle Değişen Mahremiyet Algısı: Youtube Üzerine Bir İnceleme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Demir, D. (2019). Kitlesel Fonlamalı Dijital Gazetecilik. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (12), 44-60.
• Gürcan, H. İ. (1998). Sanal Gazete ve Gazetecilik. Kurgu Dergisi, 15, (143-153).
• Heravi B. R. ve Harrower N. (2016). Twitter journalism in Ireland: sourcing and trust in the age of social media, Information. Communication & Society, 19 (9), 1194-1213.
• Hermida, Alfred. (2010). “Twittering The News. The Emergence Of Ambient Journalism.” Journalism Practice ,4 (3): 297-301.
• Kılıç, S. (2015). Türkiye’de Geleneksel Gazetecilik Anlayışına Alternatif Bir Yaklaşım: İnternet Gazeteciliği. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Anabilim Dalı Doktora Tezi, Antalya.
• Kıyan, Z. ve Törenli, N. (2018). Sosyal Medyanın Gazetecilikteki Rolü: Türkiye’deki Haber Kuruluşları Üzerine Bir İnceleme, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17 (1), 32-52.
• Kurt, H. (2014). Gazetecilik Pratiği ve Sosyal Medya.Gaziantep University Journal of Social Sciences , 13 (4):821-835.
• Kuyucu, M. (2014). Çevresel Haber Ortamı Olarak Twitter ve Twitter Gazeteciliği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2(3), 159-189.
• Lasorsa, D. L., Lewis, S. C., Holton, A. E. (2012). Normalizing Twitter: Journalism practice in an emerging communication space. Journalism Studies, 13(1), 19–36.
• Lister, M., Dovey, J., Giddens, S., Grant, I., Kelly, K. (2009). New Media: A Critical Introduction. New York: Routledge.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi. Selçuk İletişim, 11(2), 232-251.
• Nashmi, E. A., North, M., Bloom, T., Cleary, J. (2017). Promoting a global brand: A study of international news organisations’ YouTube channels. The Journal of International Communication, 23(2), 165–185.
• Noguera V. ve Jose M. (2013). “How Open Are Journalists On Twitter? Trends Towards The End-User Journalism.” Communication & Society, 26 (1): 93-114.
• Özyal, B., Erdoğan Tosun, G. (2017) “Dijital Gazeteciliğin Gelişen Bir Formu Olarak Mobil Gazetecilik”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Dergisi, 28 (2), 60-81.
• Pavlik, J. V. (2013). Yeni Medya ve Gazetecilik (Çev. Müge Demir ve Berrin Kalsın). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Pierre, D., M., Lindgren, M., Budinski, M. A. (2019) The Role Of Journalism On Youtube: Audience Engagement With ‘Superbug’ Reporting. Media and Communication, 7(1), 235–247.
• Rosen, J. (2008). A most useful definition of citizen journalism. http://archive.pressthink.org/2008/07/14/a_most_useful_d.html, Erişim Tarihi: 02.02.2020. Ross, R. and S.C. Cormier. (2010). Handbook for citizen journalists. Denver, CO: National Association of Citizen Journalists (NACJ).
• Stassen, W. (2010). Your news in 140 characters: exploring the role of social media in journalism. Global Media Journal African Edition, 4(1), 116-131.
• Tokgöz, O. (2000). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Yayınevi.
• Uzunoğlu, S. (2015). Periscope, Youtube Derken: Siyasal Gazeteciliğin Yeni İmkanları. Mesele, 24-25.
• Uzunyol, Z. İ. (2013). Sosyal Medya ve Değişen Gazetecilik: Haber Kaynağı ve Haber Mecrası Olarak Twitter. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ünal, R. (2018). Medya Ekolojisinde Yeni Hikâye Anlatım Biçimi Olarak Instagram: Bbc News ve Cnntürk Örneği. E- Kurgu, 26(3), 403-421.
• Yüksel, E. ve Gürcan, H. İ. (2005). Haber Toplama ve Yazma. Konya: Tablet Yayınları.
• https://www.washingtonpost.com/technology/2019/10/17/zuckerberg-standing-voice-free expression/, Erişim Tarihi: 06.02.2020
• https://www.twipemobile.com/, https://mediatrend.mediamarkt.com.tr/tiktok-nedir-nasil-kullanilir/, Erişim Tarihi: 12.02.2020.
• https://blog.chartbeat.com/2018/10/19/facebook-outage-reader-trends/, Erişim Tarihi: 09.02.2020
• 01/Newman_Journalism_and_Media_Predictions_2020_Final.pdf , Erişim Tarihi: 04.02.2020
• https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2020-, Erişim Tarihi: 09.02.2020
• https://www.tiktok.com/@washingtonpost/video/6743978077652618502, Erişim Tarihi: 12.02.2020.
• https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/tik-tokun-en-cok-kullanildigi-ulkeler-belli-oldu-turkiye-kacinci-sirada,gdn58vfok0y50JRoR8ZLeQ/XXHzOKAlzUihZAOok66ryA , Erişim Tarihi: 12.02.2020.
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47589711 , Erişim Tarihi: 01.03.2020
• https://www.cnnturk.com/teknoloji/facebook-turkiye-dijital-gazetecilik-egitimi-basladi , Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://www.haberler.com/facebook-yerel-haberciligi-desteklemek-icin-300-11645360-haberi/, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://teyit.org/facebook-yanlis-bilgiye-karsi-uyari-sistemini-instagrama-genisletiyor/, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://sosyalmedya.co/facebook-yeni-algoritmasiyla-tiklama-haberciligi-tuzaginin-sonunu-getirebilir/, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://www.cnnturk.com/sosyal-medya/youtubea-para-kazandiran-canli-yayin-ozelligi-geliyor, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://bigumigu.com/haber/instagram-habercilikte-yeni-bir-donem-baslatacak-sxsw-2014/, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://journo.com.tr/guardian-instagram, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://ceotudent.com/whatsapp-nasil-ortaya-cikti, Erişim Tarihi: 13.02.2020.
• https://journo.com.tr/facebook-haberler , Erişim Tarihi: 12.03.2020.
• https://wearesocial.com/digital-2020, Erişim Tarihi: 15.02.2020.
• https://www.tiktok.com/about?lang=tr, Erişim Tarihi: 14.02.2020.