POPULATION CHARACTERISTICS OF ERZURUM PROVINCE ACCORDING TO THE 1927 POPULATION CENSUS

Yıl 2023, , 369 - 384, 31.12.2023

Handan Haykır

https://doi.org/10.54282/inijoss.1362714

Öz

In the Ottoman period, the first population census in a modern sense was conducted in 1831 with the aim of determining the number of soldiers and collecting taxes. This census only recorded the male population and aimed to address various tax inequalities and determine the number of Muslim men eligible for military service. In 1844, a census was conducted that included the female population.
The last population census in the Ottoman Empire was conducted in 1914, revealing a total population of 18,520,016, with 15,044,846 Muslims and 3,475,170 non-Muslims. Erzurum Vilayet, consisting of the sancaks of Erzurum, Erzincan, and Beyazıt, accounted for 4.4% of the total population.
Subsequent to wars, territorial losses, and migrations, significant demographic changes occurred, rendering the existing population data obsolete. With the establishment of the Republic, there arose a need to ascertain the country's population potential for planning and policymaking purposes. To this end, a directive was issued on April 25, 1926, through decree number 3517, leading to the establishment of the General Directorate of Statistics under the Prime Ministry. On June 2, 1926, a bill was presented to the parliament with the objective of determining the size and characteristics of the country's population. Following deliberations, the bill was accepted and passed into law. After completing the necessary preparations, the general population census took place on October 28, 1927, yielding essential information about various aspects of the country, including its social, cultural, and economic dimensions.
In summary, this study provided information about the administrative structure of Erzurum Vilayet and the demographic characteristics throughout its historical development. It analyzed statistical results from the 1927 population census, shedding light on Erzurum Vilayet's population size, gender and age distribution, education levels, occupational profiles, ethnic composition, language usage, religious affiliations, marital status, and health status. These findings contribute to a comprehensive understanding of the region's demographics during that era.
Keywords: Erzurum, population, 1927 population census, demographics.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, population, 1927 population census, demographics

1927 NÜFUS SAYIMINA GÖRE ERZURUM VİLAYETİ’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ

Öz

Osmanlı döneminde modern anlamda ilk nüfus sayımı, asker sayısını belirleme ve vergi toplama işlerini düzenleme amacıyla 1831 yılında yapılmıştır. Sadece erkek nüfusun tespitinin yapıldığı sayımda çeşitli sebeplerden dolayı yaşanan vergi eşitsizliklerinin giderilmesi ve askerlik yapacak Müslümanların sayısının belirlenmesi amaçlanmıştır. 1844 yılında yapılan nüfus sayımına kadın nüfus da dâhil edilmiştir.
Osmanlı’da son nüfus sayımı 1914 yılında yapılmıştır. Bu sayıma göre Osmanlı Devleti’ndeki toplam nüfus 18.520.016’dır. Bunun 15.044.846’sı Müslüman nüfus, 3.475.170’i gayrimüslim nüfustan oluşmaktadır. Erzurum, Erzincan ve Beyazıt sancaklarından oluşan Erzurum Vilayeti’nin nüfus oranı ise genel nüfusun % 4.4’ünü oluşturmaktadır. Nüfusun 673.297’si Müslüman, 142.135’i gayrimüslim olmak üzere toplamı 815.432 kişidir.
Yaşanan savaşlar sonucu gerçekleşen toprak kayıpları ve göçler, ülkenin demografik yapısında önemli değişikliklere sebep olmuş ve mevcut nüfus hakkında ki bilgiler geçerliliğini yitirmişti. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte var olan nüfus potansiyelinin bilinmesi ve değerlendirilmesi amacıyla yeniden bir nüfus sayımına ihtiyaç duyulmuştur. Bunun için öncelikle 25 Nisan 1926’da 3517 sayılı kararname ile bir talimatname çıkarılmış ve Başvekalete bağlı İstatistik Umum Müdürlüğü kurulmuştur. 2 Haziran 1926'da ülke nüfusunun sayısını ve nüfusun özelliklerini belirlemek amacıyla, hükümet tarafından meclise sunulan kanun teklifi kabûl edilerek kanunlaşmıştır. Gerekli hazırlıkların tamamlanmasının ardından, 28 Ekim 1927 yılında genel nüfus sayımı yapılmış, ülkenin sosyal, kültürel, ekonomik vb. birçok alanında önemli bilgilere ulaşılmıştır.
Bu çalışmamızda Erzurum vilayetinin idari yapısı ve tarihsel süreç içerisindeki nüfus özellikleri hakkında bilgiler verilecek, 1927 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Erzurum vilayetinin nüfusu, cinsiyet ve yaş dağılımı, eğitim düzeyi, çalıştığı iş kolları, etnik yapısı, dili ve inançları, medeni halleri, sağlık durumları ile ilgili istatistiki sonuçlar incelenerek değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, nüfus, 1927 yılı nüfus sayımı, demografik yapı

Kaynakça

• TCBİUM, 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül I, Ankara 1929.
• TCBİUM, 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül-II, Ankara 1929.
• TCBİUM, 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül III, Ankara 1929.
• Akyüz, Jülide; "Göç Yolları'nda Kafkaslardan Anadolu'ya Göç Hareketleri" Bilig, S.46, s. 37-56.
• Demirtaş M. (2011). “Osmanlı’ya Gelen Kırım ve Kafkasya Göçmenlerinin Sorunları”, Bilig, S. 57, s. 17-44.
• Haykır, H. (2019). “1927 Nüfus Sayımına Göre Balıkesir İlinin Nüfus Özellikleri”, Ergün Öz Akçora Armağanı, C. 2, Hiper Yayın, İstanbul, s. 487-504.
• Haykır, H. (2018). "1927 Nüfus Sayımına Göre Kocaeli Vilayetinin Nüfus Özellikleri", Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-V, Kocaeli/Türkiye.
• Küçük, C. (1977). “Tanzimat Devrinde Erzurum’un Nüfus Durumu”, Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 7-8, İstanbul, s. 185-224.
• Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914, İstanbul.
• Özgezer, Y. (2006). “Tanzimat Öncesi Erzurum Şehrinin Demografik Yapısı (1251/1835 Tarihli Nüfus Yoklama Defterine Göre), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 29, Erzurum, s. 239-266.
• Komisyon; “Erzurum”, Yurt Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul, 1982, s. 2678-2813.
• Komisyon, “Erzurum”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 11, İstanbul, 1995, s. 321-338.
• Şaşmaz, M. (2008). Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), C. VI, Ankara, 2014.