DEMOKRATİKLEŞME YOLUNDA VESAYET DENETİMİ: DEVLET DENETLEME KURULU- KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 340 - 357, 31.12.2021

Yusuf Karakılçık , Bülent Bayrak

Öz

Dünyada yönetim bilimi, teorik ve pratik olarak gelişim göstermektedir. Beşeri bilimler içerisinde en hızlı değişim gösteren bilimlerden biri olan Yönetim Bilimi, devletlerin de kendilerini geliştirme ve güçlerini artırma adına takip ettikleri bir bilim dalı olmaktadır. Yönetimin bilim olarak gelişmesinin yanında uygulanabilir ölçekte pozitif katkı yapması, devletlerin, sistemin dışında kalmamaları açısından hayati önem taşımaktadır. Yönetim biliminde meydana gelen bu gelişmelerde bazı kavramlar, tetikleyici görevi görmekte ve bunlara işlerlik kazandıran devletler yarışta avantaj yakalamaktadırlar. Demokrasi ve özerklik, gelişen devletlerin önem verdiği bu kavramlardan ikisidir. Demokrasiyi özümsemiş devletlerin yerel düzeyde güçlü ve kendine güvenen bir yapıda olmaları tesadüf değildir. Elbette ki, yerel düzeyde güçlü olmak, merkezi düzeydeki idare ile sürekli bir sürtüşme içerisinde olmak değildir. İşte bu noktada, yönetsel olarak merkezi idare ile yerel idare arasındaki ilişkileri en etkili şekilde düzenleyen “idari vesayet” kavramı öne çıkmaktadır. Bu çalışma ile merkezde görevli olan Devlet Denetleme Kurulu ile Kamu Denetçiliği Kurumunun rolleri ve etkilerinin, mevzuat ve araştırmalar bağlamında ele alınarak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi sonrasında idari vesayet bağlamında karşılaştırılmaları amaçlanmaktadır. Böylece vesayet kavramıyla birlikte akla gelen iki kurumun, idari örgütler üzerindeki hukuki ve fiili vesayet uygulamaları karşılaştırılmaktadır. Çalışmada önce vesayet kavramı ve vesayet denetimi hakkında teorik ve pratiğe yönelik bilgiler verilmiş; sonrasında Devlet Denetleme Kurulu’nun ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun yapısal ve işlevsel karşılaştırmaları yapılarak bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, Özerklik, Vesayet denetimi, Devlet Denetleme Kurulu, Kamu Denetçiliği Kurumu

Teşekkür

Bu makaleyi yazım sürecinde bana manevi destek veren doktora programı arkadaşlarım Selin Akbay, Mehmet Ölmez ve Mehmet Seyda Ozan ile danışman hocam Prof. Yusuf Karakılçık'a teşekkürlerimi sunarım.

ADMINISTRATIVE TUTELAGE ON THE PATH TO DEMOCRATIZATION: STATE SUPERVISORY BOARD AND OMBUDSMAN INSTITUTION COMPARISON

Öz

Administration science in the world has developed in theory and practice. The Administration Science, which is one of the fastest changing sciences among the humanities, is a branch of science that states follow in order to improve themselves and increase their power. In addition to the development of administration as a science, it is vital for states to make a positive contribution to the applicable scale in order not to remain outside the system. Some concepts in these developments in management science, act as triggers and the states that provide them to operate gain an advantage in the race. Democracy and autonomy are two of these concepts that developing states attach importance to. It is no coincidence that the states that have adopted democracy have a strong and confident structure at the local level. Of course, being strong at the local level it is not about being in constant friction with the central level administration. At this point, the concept of administrative tutelage, which regulates the relations between central administration and local administration in the most effective way, comes to the for. With this work, it is aimed to compare the roles and effects of the State Supervisory Board and the Ombudsman Institution, which are in charge at the center, in the context of legislation and research and to compare them in the context of administrative tutelage after the Presidential Government System. Thus, the legal and actual tutelage practices of the two institutions that come to mind with the concept of tutelage on administrative organizations are compared. In the study, firstly, the theoretical and practical information about the tutelage concept and the tutelage supervision is given; Afterwards, structural and functional comparisons of the State Supervisory Board and the Ombudsman Institution were made and some evaluations were made.

Anahtar Kelimeler

Democracy, Autonomy, Tutelage Supervision, State Supervisory Board, Ombudsman Institution

Kaynakça

• Ambroz, M. (2005). The Mediating Role of the Ombudsman in the Protection of Human Rights. International Journal of Social Welfare, 145-153.
• Bayraktar, S. U. (2007). Turkish Municipalities: Reconsidering Local Democracy Beyond Administrative Autonomy. European Journal of Turkish Studies, 1-29.
• Boztepe, M. (2014). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Yerel Yönetimlerin Meclis Kararları Üzerinde Vesayet Denetimi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(10), 94-110.
• Candan, H. & Kaya, T. (2016). 6360 Sayılı Kanun’un Öncesi ve Sonrası ile İdari Vesayet Yetkisinin Değerlendirilmesi. 4th International Symposium on Development of KOP Region. (s. 434-44)
• Çağlayan, R. (2017). İdare Hukuku Dersleri. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Erdem, A. Y., (2016). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Devlet Denetleme Kurulu. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(2), 1-24.
• Ergil, D. (2018). Başkanlık Sistemi ve Türkiye. M. Aktaş ve B. Coşkun (Ed.), Başkanlık Sistemi içinde (21-50 ss.). Ankara: Liberte Yayınevi
• Eryılmaz, B. (2018). Kamu Yönetimi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Gözler, K. (2018). Mahalli İdareler Hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Gözler, K., Kaplan, G. (2014). İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayıncılık.
• Günday, M. (1997). İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Gündüz, F. E. (2015). Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Vesayet. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(33), 63-89.
• Kara, H. & Karakılçık, Y. (2016). 5018 Sayılı Kanun Kapsamında Yerel Yönetimlerin Denetimi: Getirdiği Yenilikler, Uygulamalar ve Karşılaşılan Eksiklikler. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), 727-738.
• Karakılçık, Y. (2016). Yerel Yönetimler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kaya, M. O. (2013). Vesayet Demokrasisi ve Türkiye Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 491-538.
• Keleş, R. & Özgül, C. G. (2017). Belediye Organlarına “Kayyım” Atamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2), 299-313.
• Kesgin, B. (2014). Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Koç, F. & Baharçiçek, A. (2018). Yerel Yönetimlerin Özerkliğinin İdari Vesayet Boyutuyla İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 85, 674-707.
• Mitchell, J. & Doane, D. (1999). An Ombudsman for Humanitarian Assistance?. Disasters, 115-124.
• Onat, O. (2015). İdareyi Denetleyen İki Anayasal Kuruma İlişkin Kısa Bir Değerlendirme: Devlet Denetleme Kurulu – Kamu Denetçiliği Kurumu. Ombudsman Akademik, 2, 121-141.
• Önen, S. M. & Eken, İ. (2016). Yerel Yönetimler Üzerinde Uygulanan İdari Vesayet Yetkisinin İrdelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 216-234.
• Özer, M. A. (2013). Yerel Yönetimler Reformunda Reform: 6360 Sayılı Kanun’un Düşündürdükleri. Yerel Politikalar, 3, 97-126.
• Özer, M. A. & Önen, S. M. (2017). 200 Soruda Yönetim / Kamu Yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Saygın, E. & Yamak, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İdari Denetim: Kamu ‘Denetişim’Modeli. Denetişim Dergisi, 17, 5-18.
• Sobacı, Z. & Nargeleçekenler, M. (2011). Avrupa’da Ulusal Düzeydeki Ombudsman Kurumlarının Formal Bağımsızlık Seviyelerinin Değerlendirilmesi: Karşılaştırmalı Perspektif. B. Parlak (Ed.), Kamu Yönetiminde Yeni Vizyonlar içinde (378-381 ss.). İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
• Soybay, S. (1984). Devlet Denetleme Kurulu’nun Konumu ve İşlevi. İdare Hukuku ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1-3), 215-224.
• Turan, H. (2016). Centrisit Administrative Structure and Administrative Tutelage Audit on Local Governmet Bodies. International Journal of Trade, Economics and Finance, 7(1), 13-17.