PRESENT TENSE MARKERS IN SOUTHWESTERN ANATOLIAN DIALECTS WITHIN THE FRAMEWORK OF FOCAL PARAMETER

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 328 - 346, 31.12.2022

Oğuz Kısa

https://doi.org/10.54282/inijoss.1140496

Öz

Abstract
The present tense has been described with various suffixes or words since the historical periods of Turkish, which can be followed. We can assume -I yor, -mAdA, -mAktA morphemes as grammatical time markers in Turkish; -mIş, DI for the past tense; -AcAk for the future tense and -Ar/Ir for the simple present tense. These morphemes and lexical items that indicate time are the basic structures in a sentence of a language. In linguistic time, we can have information about the moment of speech, the moment of the event, and the reference point as a reference. Structures known as time markers in Turkish indicate not only time but also grammatical aspects (view) and modality categories.
Dialects vary from standard language when it comes to present tense markers. The inventory of present tense suffixes determined by descriptive method from Southwestern Anatolian Dialects will be presented in this study and then the focal structures detected in the area researched will be discussed with a linguistic approach. What is meant by the focal parameter is that the process of occurrence of an event and the moment of speaking overlap at the moment of its realization. A morpheme may reflect a highly focused of low focused value in this process. The focal parameter is also related to the categories of manner of action and aspect. In our study, the category of manner of action will be excluded and the event in the sentence will be evaluated from the intraterminal “observation of an event in the process of start and end boundaries”, postterminal “observation of the event after the critical limit is exceeded” and terminal “the event is only observed if it reached the critical limit” perspectives, by taking into account the perspectives of aspects in the data.

Anahtar Kelimeler

Focal, Present Tense, Southwestern Anatolian Dialects, Aspect, Time

ODAKSILLIK PARAMETRESİ ÇERÇEVESİNDE GÜNEYBATI ANADOLU AĞIZLARINDA ŞİMDİKİ ZAMAN İŞARETLEYİCİLERİ

Öz

Öz
Türkçenin takip edilebilen tarihi dönemlerinden bu yana çeşitli eklerle veya kelimelerle şimdiki zaman anlatılmıştır. Türkçede dilbilgisel zaman işaretleyicileri için -I yor, -mAdA, -mAktA; geçmiş -mIş, DI; gelecek -AcAk ve geniş -Ar/Ir biçimbirimlerini sayabiliriz. Zaman anlatan bu biçimbirimler ve leksik ögeler bir dilin tümcesindeki temel yapılardandır. Dilsel zamanla bireyin içerisinde bulunduğu konuşma anına, olay anına ve referans olarak gönderim noktasına ilişkin bilgilere sahip olabiliriz. Türkçede zaman işaretleyicileri olarak bilinen yapılar sadece zamanı değil bunun yanında dilbilgisel görünüş (bakış) ve kiplik ulamlarını da işaretlemektedir.
Standart dilden farklı olarak ağızlar, şimdiki zaman işaretleyicileri bakımından çeşitlilik gösterir. Bu çalışmada, Güneybatı Anadolu Ağızlarından betimleyici yöntemle tespit edilen şimdiki zaman eklerinin envanteri tanıtılacak ve sonrasında araştırma bölgesi içinde tespit edilen ve odaksıllık gösteren yapılar dilbilimsel bir yaklaşımla ele alınacaktır. Odaksıllık parametresi ile anlatılmak istenen bir olayın oluş süreci ile konuşma anının gerçekleşme anı noktasında örtüşmesidir. Bu süreçte bir biçimbirim yüksek odaklı veya düşük odaklı bir değeri yansıtabilir. Odaksıllık parametresi beraberinde eylemdeki kılınış ve görünüş kategorileriyle de ilişkilidir. Çalışmamızda kılınış kategorisi hariç tutularak elde edilen verilerde görünüş perspektifleri de ele alınarak, tümcedeki olay intraterminal “başlangıç ve bitiş sınırları sürecinde bir olayın gözlemlenmesi”, postterminal “olayın kritik sınır aşıldıktan sonra gözlemlenmesi” ve terminal “olay sadece kritik sınıra ulaşırsa gözlemlenir” bakış açıları bakımından değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Odaksıllık, Şimdiki Zaman, Güneybatı Anadolu Ağızları, Görünüş, Zaman

Kaynakça

• Referans1 Demir, N. (2016). Türkçede Görünüş. Ankara: Grafiker Yay.
• Referans2 Reichenbach, H. (1947). “The Tenses of Verbs”, sec. 51 of Elements of Symbolic Logic (New York: The Macmillan Company, 1947), 287-98.