Öz
Öz
Yaşın
ilerlemesi ile birlikte artan kronik hastalıkların görülme sıklığı, sıklıkla
çoklu ilaç kullanımına neden olmaktadır. Ayrıca ileri yaş döneminde kalp,
renal, karaciğer gibi yaşamsal organ ve sistemlerin fonksiyonlarında azalma
durumu, ilaçların farmakokinetik ve farmakodinamik süreçlerini de etkileyerek,
verilen yanıtları da etkiler. Yaşla birlikte değişen metabolik süreçler,
istenmeyen ilaç etkilerinin ve ilaç-ilaç, ilaç-besin etkileşimlerinin
kolaylıkla ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Yaşlılarda sıklıkla görülen
kronik hastalıklara bağlı olarak, sıklıkla kardiovasküler, anti-inflamatuar ve
diüretik ilaçların bir arada kullanımı planlanmaktadır. İlaçların güvenli bir
şekilde vücuttan atılımı ve istenmeyen etkilerinin kontrol altına alınması
yaşamsal öneme sahiptir. Bu nedenle hemşireler, özellikle yaşlı bireyin sağlık
öyküsü ve kullandığı tüm ilaçları ayrıntılı olarak tanılamalı, ilaçların
uygulanmasını ilaç-ilaç, ilaç-besin etkileşimlerine neden olmayacak ve hastanın
kullandığı ilaçların atılımında önemli bir sistem olan üriner sisteme zararı
minimuma indirecek şekilde planlamalıdır. Özellikle üriner sistem bozukluğu
olan yaşlı bireylerde, nefrotoksik etkisi olan ilaçların kullanımından mümkün
olduğunca kaçınılmalı ve daha güvenli ilaç seçimi durumunu hekimle paylaşılması
önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Yaşlılık, Polifarmasi, İlaç Kullanımı, Yan Etki, Hemşirelik
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- • Acaroğlu, R. (2018). Hemşirelik Tanısı. Acaroğlu, R. ve Kaya, H. (Ed.). içinde, Hemşirelik Tanıları Tanımlar ve Sınıflandırma 2015–2017 (s. 21-31), İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri.
- • Aydoğan Ü, Onara T, Nerkiza P. Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler. GeroFam Dergisi, 2011, 2(3); 1-12.
- • Büyükyılmaz, F. (2018). NANDA-I Taksonomisine Giriş. Acaroğlu, R. ve Kaya, H. (Ed.). içinde, Hemşirelik Tanıları Tanımlar ve Sınıflandırma 2015–2017 (s. 52-60), İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri.
- • Colloca G, Santoro M, Gambassi G. Age-related Physiologic Changes and Perioperative Management of Elderly Patients. Surgical Oncology, 2010, 19(3); 124-130.
- • Cusack BJ. Pharmacokinetics in Older Persons. The American Journal of Geriatric Pharmacotherapy, 2004, 2(4); 274-302.
- • Çivi S, Tanrıkulu M Z. Yaşlılarda Bağımlılık ve Fiziksel Yetersizlik Düzeyleri ile Kronik Hastalıkların Prevelansını Saptamaya Yönelik Epidemiyolojik Çalışma. Geriatri, 2000, 3; 85-90.
- • Dedeli Ö, Kaptan SG. (2016). Yaşlılıkta İlaç Kullanımı. İçinde, Kaptan G, Ed. Geriatriye Çok Yönlü Bakış, (s. 93-103), İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
- • Dişcigil G, Tekinç N, Anadol Z, Bozkaya-Oklay A. Toplum İçinde Yaşayan ve Bakımevinde Kalan Yaşlılarda Polifarmasi. Türk Geriatri Dergisi, 2006, 9( 3); 117-121.
- • Erenmemişoğlu A. Yaşlılarda İlaç Kullanımını Etkileyen Farmakokinetik Değişiklikler. Turkish Journal of Geriatrics, 2006, Özel Sayı; 29-32
- .• Harirforoosh S. Asghar W. Jamali F. Adverse effects of nonsteroidal anti inflammatory drugs: an update of gastrointestinal, cardiovascular and renal complications. Journal of Pharmaceutical Sciences, 2013, 16(5); 821 – 847
- .• Hosseini SR. Zabihi A. Amiri SR. Bijani A. Polypharmacy Among the Elderly. Journal of Midlife Health, 2018, 9(2); 97-103.
- • İl, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2007-2017. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 Erişim Tarihi: 10 Eylül 2018.• İyigün E. Taştan S. (2015). Abrams'ın klinik ilaç tedavisi hemşireler için akılcı ilaç uygulamaları. İstanbul: Akademisyen Kitabevi.
- • Kaya H. Turan N. Çulha N. Özdemir Aydın G. Yaşlı Bireylerde İlaç Yönetiminde Hemşirenin Rolü. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren, 2018, 4(2); 120-126.
- • Kesioğlu P, Bilgiç N, Pıçakçıefe M. Uçku R. İzmir Çamdibi-1 Nolu Sağlık Ocağı Bölgesi Yaşlılarında Yetersizlik Ve Kronik Hastalık Prevelansı. Geriatri, 2003, 6;27-30.
- • Kırılmaz, B. Yaşlılarda Kardiyovasküler İlaçların Etkileşimi Ve Yan Etkileri. Turkish Journal of Geriatrics, 2010, Özel Sayı 2; 107 – 113
- .• Kitiş Y. Terzi H. Beers Kriterleri: Yaşlı Bireylerde Uygunsuz İlaç Kullanımın Önlenmesinde Bir Rehber. Turkiye Klinikleri Dergisi, 2016, 8(2);162-75.
- • Lehne R A. (2013). Pharmacology for Nursing Care. içinde, Basic Principles of Pharmacology (p. 25-74), 8 th Edition. Canada: SaundersElseiver.
- • Mamun K, Lien CTC, Goh-Tan CYE. Polypharmacy and İnappropriate Medication Use in Singapore Nursing Homes. ANNALS Academy of Medicine Singapore, 2004, 33;49-52.
- • Miller KE, Zylstra RG, Standridge JB. The Geriatric Patient: a Systematic Approach To Maintaining Health. American Family Physician, 2000, 61; 1089- 1104.
Öz
Yaşın
ilerlemesi ile birlikte artan kronik hastalıkların görülme sıklığı, sıklıkla
çoklu ilaç kullanımına neden olmaktadır. Ayrıca ileri yaş döneminde kalp,
renal, karaciğer gibi yaşamsal organ ve sistemlerin fonksiyonlarında azalma
durumu, ilaçların farmakokinetik ve farmakodinamik süreçlerini de etkileyerek,
verilen yanıtları da etkiler. Yaşla birlikte değişen metabolik süreçler,
istenmeyen ilaç etkilerinin ve ilaç-ilaç, ilaç-besin etkileşimlerinin
kolaylıkla ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Yaşlılarda sıklıkla görülen
kronik hastalıklara bağlı olarak, sıklıkla kardiovasküler, anti-inflamatuar ve
diüretik ilaçların bir arada kullanımı planlanmaktadır. İlaçların güvenli bir
şekilde vücuttan atılımı ve istenmeyen etkilerinin kontrol altına alınması
yaşamsal öneme sahiptir. Bu nedenle hemşireler, özellikle yaşlı bireyin sağlık
öyküsü ve kullandığı tüm ilaçları ayrıntılı olarak tanılamalı, ilaçların
uygulanmasını ilaç-ilaç, ilaç-besin etkileşimlerine neden olmayacak ve hastanın
kullandığı ilaçların atılımında önemli bir sistem olan üriner sisteme zararı
minimuma indirecek şekilde planlamalıdır. Özellikle üriner sistem bozukluğu
olan yaşlı bireylerde, nefrotoksik etkisi olan ilaçların kullanımından mümkün
olduğunca kaçınılmalı ve daha güvenli ilaç seçimi durumunu hekimle paylaşılması
önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- • Acaroğlu, R. (2018). Hemşirelik Tanısı. Acaroğlu, R. ve Kaya, H. (Ed.). içinde, Hemşirelik Tanıları Tanımlar ve Sınıflandırma 2015–2017 (s. 21-31), İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri.
- • Aydoğan Ü, Onara T, Nerkiza P. Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler. GeroFam Dergisi, 2011, 2(3); 1-12.
- • Büyükyılmaz, F. (2018). NANDA-I Taksonomisine Giriş. Acaroğlu, R. ve Kaya, H. (Ed.). içinde, Hemşirelik Tanıları Tanımlar ve Sınıflandırma 2015–2017 (s. 52-60), İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri.
- • Colloca G, Santoro M, Gambassi G. Age-related Physiologic Changes and Perioperative Management of Elderly Patients. Surgical Oncology, 2010, 19(3); 124-130.
- • Cusack BJ. Pharmacokinetics in Older Persons. The American Journal of Geriatric Pharmacotherapy, 2004, 2(4); 274-302.
- • Çivi S, Tanrıkulu M Z. Yaşlılarda Bağımlılık ve Fiziksel Yetersizlik Düzeyleri ile Kronik Hastalıkların Prevelansını Saptamaya Yönelik Epidemiyolojik Çalışma. Geriatri, 2000, 3; 85-90.
- • Dedeli Ö, Kaptan SG. (2016). Yaşlılıkta İlaç Kullanımı. İçinde, Kaptan G, Ed. Geriatriye Çok Yönlü Bakış, (s. 93-103), İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
- • Dişcigil G, Tekinç N, Anadol Z, Bozkaya-Oklay A. Toplum İçinde Yaşayan ve Bakımevinde Kalan Yaşlılarda Polifarmasi. Türk Geriatri Dergisi, 2006, 9( 3); 117-121.
- • Erenmemişoğlu A. Yaşlılarda İlaç Kullanımını Etkileyen Farmakokinetik Değişiklikler. Turkish Journal of Geriatrics, 2006, Özel Sayı; 29-32
- .• Harirforoosh S. Asghar W. Jamali F. Adverse effects of nonsteroidal anti inflammatory drugs: an update of gastrointestinal, cardiovascular and renal complications. Journal of Pharmaceutical Sciences, 2013, 16(5); 821 – 847
- .• Hosseini SR. Zabihi A. Amiri SR. Bijani A. Polypharmacy Among the Elderly. Journal of Midlife Health, 2018, 9(2); 97-103.
- • İl, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2007-2017. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 Erişim Tarihi: 10 Eylül 2018.• İyigün E. Taştan S. (2015). Abrams'ın klinik ilaç tedavisi hemşireler için akılcı ilaç uygulamaları. İstanbul: Akademisyen Kitabevi.
- • Kaya H. Turan N. Çulha N. Özdemir Aydın G. Yaşlı Bireylerde İlaç Yönetiminde Hemşirenin Rolü. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren, 2018, 4(2); 120-126.
- • Kesioğlu P, Bilgiç N, Pıçakçıefe M. Uçku R. İzmir Çamdibi-1 Nolu Sağlık Ocağı Bölgesi Yaşlılarında Yetersizlik Ve Kronik Hastalık Prevelansı. Geriatri, 2003, 6;27-30.
- • Kırılmaz, B. Yaşlılarda Kardiyovasküler İlaçların Etkileşimi Ve Yan Etkileri. Turkish Journal of Geriatrics, 2010, Özel Sayı 2; 107 – 113
- .• Kitiş Y. Terzi H. Beers Kriterleri: Yaşlı Bireylerde Uygunsuz İlaç Kullanımın Önlenmesinde Bir Rehber. Turkiye Klinikleri Dergisi, 2016, 8(2);162-75.
- • Lehne R A. (2013). Pharmacology for Nursing Care. içinde, Basic Principles of Pharmacology (p. 25-74), 8 th Edition. Canada: SaundersElseiver.
- • Mamun K, Lien CTC, Goh-Tan CYE. Polypharmacy and İnappropriate Medication Use in Singapore Nursing Homes. ANNALS Academy of Medicine Singapore, 2004, 33;49-52.
- • Miller KE, Zylstra RG, Standridge JB. The Geriatric Patient: a Systematic Approach To Maintaining Health. American Family Physician, 2000, 61; 1089- 1104.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Eylül 2018 |
| Kabul Tarihi | 29 Kasım 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 6 Sayı: 2 |
