GEBELERDE SAĞLIK ALGISI, SAĞLIK OKURYAZARLIĞI VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 630 - 642, 30.11.2020

Emine Akça , Şule Gökyıldız Sürücü , Meltem Akbaş

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.735467

Cited By: 21

Öz

Bu çalışma gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini Mart-Nisan 2017 tarihlerinde özel bir hastanenin NST polikliniğine başvuran ve araştırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 150 gebe oluşturmuştur. Veriler “Gebe Tanıtım Formu, Sağlık Algısı Ölçeği ve Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği” ile yüz yüze görüşme yöntemi kullanılarak toplanmış olup Statistical Package for Social Sciences for Windows 20.0 istatistik paket programında analiz edilmiştir. Gebelerin ortalama yaşı 28,77±5,479 (min=17, max=42)’dur. Gebelerin, % 68’inin lise ve üzeri eğitim düzeyine sahip olduğu, %36’sının çalıştığı ve %77,3’ünün orta gelir düzeyine sahip olduğu saptanmıştır. Gebelerin Sağlık Algısı Ölçeği puan ortalaması 50,48±7,009 ve Sağlık Okuryazarlığı Tanılama Ölçeği puan ortalaması 111,52±13,282 olarak bulunmuştur. Gebelerin eğitim ve gelir durumları ile sağlık algısı ve okuryazarlığı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aynı zamanda gebelerin sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki saptanmıştır. Çalışmada gebelerin iyi düzeyde sağlık algısına ve yüksek düzeyde sağlık okuryazarlığına sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca gebelerin sağlık okuryazarlıkları yükseldikçe sağlık algılarının iyileştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gebeler, sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı

Health Perception, Health Literacy and Related Factors in Pregnant Women

Öz

This study has been carried out to evaluate health perception, health literacy and related factors in pregnant women. The sample of the study is consisted of 150 pregnant women who applied to the NST Polyclinic of a private hospital between March and April 2017 and voluntarily accepted to participate in the research. The data have been collected by using face-to-face interview method with the "Pregnant Presentation Form, Health Perception Scale and Health Literacy Scale", and analyzed in Statistical Package for Social Sciences for Windows 20.0 statistical package program. The average age of pregnant women is 28.77±5.479 (min=17, max=42). It has been determined that; 68% of pregnant women had high school or higher education level, 36% worked and 77.3% had middle income level. Health Perception Scale score averages of pregnants has been found 50.48±7.009 and Health Literacy Scale score averages of pregnants has been found 111.52±13.282. A statistically significant relationship has been found between education and income levels of pregnant women and their health perception and literacy levels. At the same time, a positive statistically significant relationship has been found between the health perception of the pregnants and their health literacy total score averages. In the study, it has been determined that pregnants have a good level of health perception and high level of health literacy. In addition, it has been detected that perception of health improves as the health literacy of pregnants increase.

Anahtar Kelimeler

Health Literacy, Health Perception, Pregnants

Kaynakça

• Ağaçdiken Alkan, S., Özdelikara, A., Mumcu Boğa, N. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 11–21.
• American Thoracic Society. Health Status, Health Perceptions. Erişim: 29 Aralık 2019 tarihinde https://qol.thoracic.org/sections/key-concepts/health-status-health-perceptions.html adresinden erişildi.
• Aras, Z., Bayık Temel, A. (2017). Sağlık okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(2), 85–94.
• Aydın, D., Aba, Y. A. (2019). Annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ıle emzirme öz-yeterlilik algıları arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(1), 31–39.
• Barakat, R., Pelaez, M., Montejo, R., Luaces, M., Zakynthinaki, M. (2011). Exercise during pregnancy ımproves maternal health perception: a randomized controlled trial. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 204(5), 402.e1-402.e7.
• Charoghchian Khorasani, E., Peyman, N., Esmaily, H. (2018). Measuring maternal health literacy in pregnant women referred to the healthcare Centers of Mashhad, Iran, in 2015. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 6(1), 1157–1162.
• Cho, R. N., Plunkett, B. A., Wolf, M. S., Simon, C. E., Grobman, W. A. (2007). Health literacy and patient understanding of screening tests for aneuploidy and neural tube defects. Prenatal Diagnosis: Published in Affiliation With the International Society for Prenatal Diagnosis, 27(5), 463–467.
• Dadipoor, S., Ramezankhani, A., Alavi, A., Aghamolaei, T., Safari-Moradabadi, A. (2017). Pregnant women’s health literacy in the South of Iran. Journal of Family & Reproductive Health, 11(4), 211–218.
• Danish, N., Fawad, A., Abbasi, N. (2010). Assessment of Pregnancy Outcome in Primigravida: Comparison between Booked and Un-Booked Patients. Journal of Ayub Medical College Abbottabad, 22(2), 23–25.
• Delanoë, A., Lepine, J., Portocarrero, M. E. L., Robitaille, H., Turcotte, S., Lévesque, I., … Légare, F. (2016). Health literacy in pregnant women facing prenatal screening may explain their ıntention to use a patient decision aid: a short report. BMC Research Notes, 9, 1-7.
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson, C. A., Chambers, C. V., Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: preliminary findings. Journal of Community Psychology, 35(5), 557–561.
• Endres, L. K., Sharp, L. K., Haney, E., Dooley, S. L. (2004). Health literacy and pregnancy preparedness in pregestational diabetes. Diabetes Care, 27(2), 331–334.
• Filiz, E. (2015). Sağlık okuryazarlığının gebelik ve sağlık algısı ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Griep, Y., Kinnunen, U., Nätti, J., De Cuyper, N., Mauno, S., Mäkikangas, A., De Witte, H. (2016). The effects of unemployment and perceived job ınsecurity: a comparison of their association with psychological and somatic complaints, self-rated health and life satisfaction. International Archives of Occupational and Environmental Health, 89, 147–162.
• Kadıoğlu, H., Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 32(1), 47–53.
• Kaleta, D., Polanska, K., Dziankowska-Zaborszczyk, E., Hanke, W., Drygas, W. (2009). Factors ınfluencing self-perception of health status. Central European Journal of Public Health, 17(3), 122-127.
• Kaya Şenol, D., Göl, I Aydın Özkan, S. (2019). The effect of health literacy levels of pregnant women on receiving prenatal care: a cross-sectional descriptive study. International Journal of Caring Sciences, 12(3), 1717–24.
• Körükcü, Ö., Kukulu, K. (2010). Perinatal kayıp ve ebeveynlere yansıması. Dicle Tıp Dergisi, 37(4), 429–33.
• Kuğu, N., Akyüz, G. (2001). Gebelikte ruhsal durum. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 23(1), 61–64.
• Lee, K. S., Feltner, F. J., Bailey, A. L., Lennie, T. A., Chung, M. L., Smalls, B. L., … Moser, D. K. (2019). The relationship between psychological states and health perception in ındividuals at risk for cardiovascular disease. Psychology Research and Behavior Management, 12, 317-324.
• Obasola, O. I., Mabawonku, I. M. (2018). Mothers’ perception of maternal and child health ınformation disseminated via different modes of ICT in Nigeria. Health Information & Libraries Journal, 35, 309–318.
• Özdelikara, A., Ağaçdiken Alkan, S., Mumcu, N. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 275–282.
• Shieh, C., Halstead, J. A. (2009). Understanding the ımpact of health literacy on women’s health. journal of obstetric. Gynecologic & Neonatal Nursing, 38(5), 601–612.
• Solhi, M., Abbasi, K., Ebadi Fard Azar, F., Hosseini, A. (2019). Effect of health literacy education on self-care in pregnant women: a randomized controlled clinical trial. International Journal of Community Based Nursing and Midwifery, 7(1), 2–12.
• Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., Brand, H. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and ıntegration of definitions and models. BMC Public Health, 12(80), 1–13.
• Souto, T. S., Ramires, A., Leite, A., Santos, V., Santo, R. E. (2018). Health perception: validation of a scale for the portuguese population. Trends in Psychology, 26(4), 2185–2201.
• Toçi, E., Burazeri, G., Sorensen, K., Jerliu, N., Ramadani, N., Roshi, E., Brand, H. (2013). Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in transitional kosovo. British Journal of Medicine & Medical Research, 3(4), 1646–58.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Adult and youth literacy: national, Regional and Global Trends, 1985-2015. Erişim: 28.12.2019 (https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000217409).
• Virtanen, P., Janlert, U., Hammarström, A. (2013). Health Status and health behaviour as predictors of the occurrence of unemployment and prolonged unemployment. Public Health, 127, 46–52.
• World Health Organization (WHO). Definition of Health. Erişim: 29.12.2019 (https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-asked-questions).
• World Health Organization (WHO). (2009). Health Literacy. Erişim: 28 Aralık 2019 tarihinde https://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/Track1_Inner.pdf adresinden erişildi.
• World Health Organizations (WHO). (2017). Managing Complications in Pregnancy and Childbirth: A Guide for Midwives and Doctors. Erişim: 4 Ağustos 2020 tarihinde https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/255760/9789241565493-eng.pdf;jsessionid=3AF1A95ACC16842C14C6C236BDBE911E?sequence=1. adresinden erişildi.
• Yılmaz, E., Karahan, N. (2019). Gebelikte sağlıklı yaşam davranışları ölçeği’nin geliştirilmesi ve geçerlik güvenirliği. Cukurova Medical Journal, 44(1), 498–512.