Health Literacy Levels of Individuals with Chronic Disease and Influencing Factors

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 652 - 666, 20.06.2022

Ayşe Dost , Merve Özsoy Durmaz

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1010493

Cited By: 2

Öz

This study has been conducted with the aim of to examine the health literacy levels of individuals with chronic diseases and the influencing factors. The descriptive study has been conducted with 125 patients who were hospitalized in a private university hospital and had been diagnosed with a chronic disease. The data have been collected with the “Personal Information Form” and the “Turkish Health Literacy Scale (THLS-32)”. The mean score of the individuals' health literacy scale was 32.05±9.15, and it was determined that 36% of them had a "problematic/limited" level of health literacy. Factors affecting the health literacy level of individuals have been found to be; "level of education, occupation, number of hospitalizations, availability to make an appointment without assistance, knowing which department to make an appointment from, sources used to access health information, performing breast self-exams, and paying attention to the interaction of the drug used with other drugs status”. (p<0.05). The results of the study show that the health literacy levels of people with chronic diseases are problematic and limited, and interventions that can increase health literacy are needed.

Anahtar Kelimeler

Chronic illness, Health, Health literacy

KRONİK HASTALIĞI OLAN BİREYLERİN SAĞLIK OKURYAZARLIK DÜZEYLERİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Öz

Bu çalışma kronik hastalığı olan bireylerin sağlık okuryazarlık düzeyleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı tipteki çalışma bir özel üniversite hastanesinde yatarak tedavi gören ve kronik hastalık tanısı olan 125 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Veriler “Kişisel Bilgi Formu” ve “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32)” ile toplanmıştır. Bireylerin sağlık okuryazarlığı ölçeği puan ortalamaları 32.05±9.15 olup, %36’sının “sorunlu/sınırlı” düzeyde sağlık okuryazarlığının olduğu saptanmıştır. Bireylerin; eğitim düzeyi, mesleği, hastanede yatış sayısı, yardım almadan randevu alabilme durumu, hangi bölümden randevu alacağını bilme durumu, sağlık bilgilerine ulaşmak için kullanılan kaynaklar, kendi kendine meme muayenesi yapma durumu ve kullanılan ilacın diğer ilaçlarla etkileşimine dikkat etme durumu sağlık okuryazarlığı düzeyini etkileyen faktörler olarak bulunmuştur (p<0.05). Çalışma sonuçları kronik hastalığı olan bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin sorunlu-sınırlı olduğunu göstermekte olup, sağlık okuryazarlığını arttıracak müdahalelere gereksinim bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kronik hastalık, Sağlık, Sağlık okuryazarlığı

Kaynakça

• Adams, R. J., Appleton, S. L., Hill, C. L., Dodd, M., Finlay, C. ve Wilson, D. H. (2009). Risk associoated with low functional health literacy in an Australian. The Medical Journal of Australia, 191(10), 530-534.
• Ağralı, H. ve Akyar, I. (2018). Diyabetli erişkin hastalarda sağlık okuryazarlığı: Ölçek geçerlik ve güvenirlik çalışması. ACU Sağlık Bil Dergisi, 9(3), 314-321.
• Akyol Güner, T., Kuzu, A. ve Bayraktaroğlu, T. (2020). Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Türk Diyabet Obezite Dergisi, 3, 214-223.
• Bakan, A. B. ve Yıldız, M. (2019). 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum, 29(3), 33-40.
• Beaglehole, R., Epping-Jordan, J., Patel, V., Chopra, M., Ebrahim, S., Kidd, M. ve Haines, A. (2008). Improving the prevention and management of chronic disease in low-income and middle-income countries: A priority for primary health care. The Lancet, 372, 940-949.
• Berkman, N. D., Sheridan, S. L., Donahue, K. E., Halpern, D. J. ve Crotty, K. (2011). Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 155, 97-107.
• Canatan Gençer, Ç., Er, F., Barut, B. ve Kara, Y. (2021). Koruyucu sağlık hizmetlerinin sunumunda sosyal hizmet mesleğinin önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3), 1125-1142.
• Cox, N., Bowmer, C. ve Ring, A. (2011). Health literacy and the provision of information to women with breast cancer. Clinical Oncology, 23(3), 223–227.
• Dunn, P. ve Conard, S. (2018). Improving health literacy in patients with chronic conditions: A call to action. International Journal of Cardiology, 273, 249-251.
• Duong, V. T., Lin, I. F., Sorensen, K., Pelikan, J. M., Van Den Brouck, S., Lin, Y. C. ve Chang, P. W. (2015). Health literacy in Taiwan: A population-based study. Asia Pacific Journal of Public Health, 27(8), 871-880.
• Durusu Tanrıöver, M., Yıldırım, H. H., Demiray Ready, N., Çakır, B. ve Akalın, E. H. (2012). Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. 29 Eylül 2021 tarihinde https://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b33001a409.pdf adresinden erişildi.
• Fernandez, D. M., Larson J. L. ve Zikmund-Fisher, B. J. (2016). Associations between health literacy and preventive health behaviors among older adults: findings from the health and retirement study. BMC Public Health, 16, 1-8.
• Griffey, R. T., Kennedy, S. K., McGownan, L., Goodman, M. ve Kaphingst, K. A. (2014). Is low health literacy associated with increased emergency department utilization and recidivism? Acad Emer Med, 21(10), 1109-1115.
• Gül, İ., Yeşiltaş, A. ve Şahin, S. (2019). The relationship between healthy life style behaviors and health literacy: A study on university students. Journal of International Health Sciences and Management, 5(9), 26-43.
• Hickey, K. T., Masterson Creber, R. M., Reading, M., Sciacca, R. R., Riga, T. C., Frulla, A. P. ve Casida, J. M. (2018). Low health literacy: Implications for managing cardiac patients in practice. The Nurse practitioner, 43(8), 49–55.
• Humphrys, E., Burt, J., Rubin, G., Emery, J. D. ve Walter, F. M. (2019). The influence of health literacy on the timely diagnosis of symptomatic cancer: A systematic review. European Journal of Cancer Care, 28, 1-9.
• Hussain, N., Said Amira, S. A. ve Khan, Z. (2020). Influence of health literacy on medication adherence among elderly females with type 2 diabetes in Pakistan. Int Q Community Health Educ, 41(1), 35-44.
• Institute of Medicine (U.S.). Committee on health literacy. Nielsen-Bohlman, L., Panzer; A. M., Kindig, D.A. (Ed.). (2004). Washington, D.C.: National Academies Press. 19 Aralık 2021 tarihinde, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK216032/pdf/Bookshelf_NBK216032.pdf adresinden erişildi.
• İncesu, E. (2017). Akılcı ilaç kullanımında sağlık okuryazarlığı: Bir kamu hastanesi yatan hastaları üzerine bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(1), 28-38.
• Kendir, C. ve Kartal, M. (2019). Health literacy levels affect breast cancer knowledge and screening attitudes of women in Turkey: A descriptive study. Turk J Public Health, 17(2), 183-194.
• Kilit, D. Ö. ve Eke, E. (2019). Bireylerin sağlık bilgisi arama davranışlarının değerlendirilmesi: Isparta ili örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 401-436.
• Lee, H. Y., Rhee, T. G., Kim, N. K. ve Ahluwalia, J. S. (2015). Health literacy as a social determinant of health in asian american ımmigrants: Findings from a population-based survey in California. Journal of General Internal Medicine, 30(8), 1118-1124.
• Liu, C., Wang, D., Liu, C., Jiang, J., Wang, X., Chen, H., ...Zhang, X. (2020). What is the meaning of health literacy? A systematic review and qualitative synthesis. Family Medicine and Community Health, 8, 1-8.
• Nakayama, K., Osaka, W., Togari, T., Ishikawa, H., Yonekura, Y., Sekido, A. ve Matsumot, M. (2015). Comprehensive health literacy in Japan is lower than in europe: A validated japanese-language assessment of health literacy. BMC Public Health, 15(1), 505-516.
• Okyay, P. ve Abacıgil, F. (2016). Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ankara: Anıl Reklam Matbaa.
• Özdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y. ve Bilgel, N. (2010). Health literacy among adults: A study from Turkey. Health Education Research, 25(3), 464-477.
• Özonuk, E. ve Yılmaz, M. (2019). Relationship between health literacy and compliance with the treatment among ındividuals with type 2 diabetes mellitus. J Educ Res Nurs, 16, 96-103.
• Paasche-Orlow, M. K. ve Wolf, M. S. (2007). The causal pathways linking health literacy to health outcomes. Am J Health Behav 31(1),19-26.
• Poureslami, I., Nimmon, L., Rootman, I. ve Fitzgerald, M. J. (2017). Health literacy and chronic disease management: drawing from expert knowledge to set an agenda, Health Promotion International, 32 (4), 743–754.
• RobatSarpooshi, D., Mahdizadeh, M., Siuki, H. A., Haddadi, M. ve Robatsarpooshi, Peyman, N. (2020). The relationship between health literacy level and self care behaviors in patient with diabetes. Patient Related Outcome Measures, 11, 129-135.
• Singh, S., Acharya, S. D., Kamath, A., Ullal, S. D. ve Urval, R.P. (2018). Health literacy status and understanding of the prescription instructions in diabetic patients. J Diabetes Res. 1-5.
• Şenel Tekin, P. (2019). Tıbbi sekreterlerde sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam davranışları: Öğrenci sekreterler boyutunda bir değerlendirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3), 577-598.
• Toci, E., Burazeri, G., Kamberi, H., Jerliu, N., Sorensen, K. ve Brand, H. (2014). Socio-economic correlates of functional health literacy among patients of primary health care in Kosovo. Public Health, 128(9), 842-848.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK 2020). 2019 ölüm nedeni istatistikleri. 29 Eylül 2021 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2019-33710 adresinden erişildi.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. (2016). Türkiye kanser kontrol programı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• United States Department of Health and Human Services Office of Disease Prevention and Health Promotion. (2010). National Action Plan to Improve Health Literacy. Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
• Utma, S. (2019). Sağlık okuryazarlığı kavramı ve sağlık haberlerini doğru okumak. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 223-231.
• Van der Heide I, Poureslami, I., Mitic, W., Shum, J., Rootman, I. ve FitzGerald J. M. (2018). Health literacy in chronic disease management: A matter of interaction. Journal Of Clinical Epidemiology. 102, 134-138.
• World Health Organization (WHO). (2018). Noncommunicable diseases country profiles. 15 Eylül 2021 tarihinde, https://apps.who.int/iris/handle/10665/274512 adresinden erişildi.
• Yakar, B., Gömleksiz, M., Pirinççi, E. (2019). Bir üniversite hastanesi polikliniğine başvuran hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve etkileyen faktörler. Euras J Fam Med, 8(1), 27-35.
• Yılmaz Güven, D., Bulut, H. ve Öztürk, S. (2018). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 400-409.
• Yılmaz, M. ve Tiraki, Z. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 142-147.
• Yılmazel, G. ve Çetinkaya, F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(1), 70-71.