The Effect of Nutrition Education Given to Nursing and Child Development Department Students on Their Knowledge and Literacy Levels About Nutrition: An Intervention Study

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 1480 - 1498, 10.06.2023

Adem Sümen , Derya Evgin

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1165877

Öz

This study was aimed to determine the effect of the nutrition course given to the students of the nursing and child development department on their knowledge and literacy levels about nutrition. This study was applied pretest-posttest, quasi-experimental design. The sample of the study consisted of 109 second-year students (F: 76, M: 33) with a mean age of 20.06±1.50 years. Data were collected using the Nutrition Knowledge Level for Adults Scale (NKLAS), and the Instrument of Nutrition Literacy On Adults (EINLA). The nutritional knowledge mean scores in the pre-test of the nursing department students were 51.41±10.68 and in the post-test 58.45±9.83; for the child development department students, it was determined as 50.61±6.73 in the pre-test and 57.48±9.19 in the post-test (p<0.001). It was found that the nutritional preference knowledge average score of 34.71±6.78 in the pre-test in the nursing department increased to 37.81±6.13 in the post-test (p<0.001), while it was 33.48±7.46 in the pre-test and 35.89±7.81 in the post-test for the students of the child development department (p>0.05). The nursing department students' mean EINLA scores in the pre-test was 27.21±4.24 and in the post-test was 29.45±4.47; for the child development department students, it was determined as 26.51±4.34 in the pre-test and 28.20±3.99 in the post-test (p<0.001). There is a need for planned and sustainable nutrition-related education programs given by experts in the field for adequate and balanced nutrition of the society.

Anahtar Kelimeler

Nutrition, Nutrition education, Nutrition literacy, University student

HEMŞİRELİK VE ÇOCUK GELİŞİMİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNE VERİLEN BESLENME EĞİTİMİNİN BESLENMEYE İLİŞKİN BİLGİ VE OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNE ETKİSİ: BİR MÜDAHALE ÇALIŞMASI

Öz

Bu çalışma hemşirelik ve çocuk gelişimi bölümü öğrencilerine verilen beslenme dersinin beslenmeye ilişkin bilgi ve okuryazarlık düzeylerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma; ön test-son test, yarı deneysel tasarımda uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemini ikinci sınıfta öğrenim gören, yaş ortalaması 20.06±1.50 olan 109 öğrenci (K: 76, E: 33) oluşturmuştur. Veriler, Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği (YETBİD) ve Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı (YBOYDA) kullanılarak toplanmıştır. Hemşirelik bölümü öğrencilerinin ön testte beslenme bilgi puan ortalamaları 51.41±10.68, son testte 58.45±9.83; çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinde ise ön testte 50.61±6.73, son testte 57.48±9.19 olduğu saptanmıştır (p<0.001). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin ön testteki 34.71±6.78 beslenme tercihi bilgi puan ortalamasının son testte 37.81±6.13’e yükseldiği (p<0.001), çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinde ise ön testte 33.48±7.46, son testte 35.89±7.81 olduğu bulunmuştur (p>0.05). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin ön testte YBOYDA puan ortalamalarının 27.21±4.24 ve son testte 29.45±4.47; çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinde ise ön testte 26.51±4.34 ve son testte 28.20±3.99 olduğu belirlenmiştir (p<0.001). Toplumun yeterli ve dengeli beslenmesi için konunun uzmanları tarafından verilen beslenme ile ilişkili planlı ve sürdürülebilir eğitim programlarına gereksinim vardır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, Beslenme eğitimi, Beslenme okuryazarlığı, Üniversite öğrencisi

Kaynakça

• Ahmadpour, M., Omidvar, N., Doustmohammadian, A., Rahimiforoushani, A. ve Shakibazadeh, E. (2020). Children food and nutrition literacy - a new challenge in daily health and life, the new solution: Using intervention mapping model through a mixed-methods protocol. Journal of Medicine and Life, 13(2), 175-182.
• Aktaş, N. ve Özdoğan, Y. (2016). Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi., 20(2), 146-53.
• Akyüz, E. Y., Konan, M. N. ve Alatlı, R. (2021). Beslenme ve Diyetetik bölümü 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin besin tercihlerinin karşılaştırılması. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(1), 43-48.
• Batmaz, H. (2018). Yetişkinler için beslenme bilgi düzeyi ölçeği geliştirilmesi ve geçerlik-güvenirlik çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Baysal, A. (2012). Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Black, R. E. ve Heidkamp, R. (2018). Causes of Stunting and Preventive Dietary Interventions in Pregnancy and Early Childhood. Colombo J., Koletzko B., Lampl M. (Der.), Recent Research in Nutrition and Growth. Dubai: Karger
• Colatruglio, S. (2014). Understanding food literacy from perceptions of young canadian adults: A qualitative study.(Yüksek lisans tezi). Manitoba Üniversitesi, Winnipeg. 21 Mayıs 2022 tarihinde, https://mspace.lib.umanitoba.ca/bitstream/handle/1993/30169/Colatruglio_Sarah.pdf;jsessionid=119E7DE33144633FF378A83710D05A35?sequence=1 adresinden erişildi.
• Carbone, E. T. ve Zoellner, J. M. (2012). Nutrition and health literacy: A systematic review to inform nutrition research and practice. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 112, 254-265.
• Carrara, A. ve Schulz, P. (2018). The role of health literacy in predicting adherence to nutritional recommendations: A systematic review. Patient Education and Counseling, 101, 16–24.
• Cebeci, A. ve Güneş, E. F. (2017). Türkiye ve Avrupa'daki tüketicilerin gıda etiketi okuma tutumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 261-267.
• Cesur, B., Koçoğlu, G. ve Sümer, H. (2015). Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA) A validity and reliability study. Integrative Food, Nutrition and Metabolism, 2(1), 174-7.
• Çopur, E. Ö., Karasu, F. ve Çelik, M.Y. (2021). Pandemi sürecinde evde kalan adölesanların beslenme-egzersiz ve koronavirüs kaygı durumlarının belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Der., 8(3), 310-320.
• Demirel, H., Özmert, E. N., Kayıhan, H. ve Doğan, A. (2014). Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi 2014 (2. Baskı). Ankara: Kuban Matbaacılık Yayıncılık.
• Devran, B. S. ve Saka, M. (2019). Lise öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyi ve fiziksel aktivite üzerine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 5-14.
• Dilsiz, B. (2020). Lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı ve obezite yaygınlığının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sanko Üniversitesi, Gaziantep.
• Elena, T. ve Jamie, M. (2012). Nutrition and health literacy: A systematic review to ınform nutrition research and practice, Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 112, 254-65.
• Erçim, R. E. ve Pekcan, G. (2014). Genç yetişkinlerin beslenme durumunun sağlıklı yeme indeksi-2005 ile değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42(2), 91- 98.
• Ermiş, E., Doğan, E., Erilli, N. A. ve Satıcı, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 30- 40.
• Franklin, A. (2016). Improvements in conscious eating behaviors in undergraduate nutritional science students. The University of Arizona. 30 Mayıs 2022 tarihinde, http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fhdl.handle.net%2F10150%2F612930&date=2017-07-30 adresinden erişildi.
• Franklin, J., Holman, C., Tam, R., Gifford, J., Prvan, T., Stuart-Smith, W., ... O'Connor, H. (2020). Validation of the e-NutLit, an electronic tool to assess nutrition literacy. Journal of nutrition education and behavior, 52(6), 607-614.
• Gibbs, H. ve Chapman-Novakofski, K., (2012). Exploring nutrition literacy: Attention to assessment and the skills clients need. Health, 4(3), 120-124.
• Gibbs, H. D., Ellerbeck, E. F., Gajewski, B., Zhang, C. ve Sullivan, D. K. (2018). The nutrition literacy assessment instrument is a valid and reliable measure of nutrition literacy in adults with chronic disease. Journal of Nutrition Education and Behavior, 50(3), 247-257.
• Guthold, R., Stevens, G. A., Riley, L. M. ve Bull, F. C. (2018). Worldwide trends in insufficient physical activity from 2001 to 2016: a pooled analysis of 358 population-based surveys with 1· 9 million participants. Lancet Global Health, 6(10), e1077-e1086.
• Gürel, S. ve Ok, M. A. (2021). COVID-19 salgın sürecinin, sağlık eğitimi alan öğrencilerin beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite ve vücut ağırlıkları üzerine etkisinin saptanması. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-BÜSBİD, 6(Özel Sayı), 01-15
• Hemati, M., Toori, M. A., Shams, M. ve Behroozpour, A. (2018). Increasing nutritional literacy in teachers: The effect of an educational intervention. Payesh (Health Monitor), 17(5), 577-585.
• Joulaei, H., Keshani, P. ve Kaveh, M.H. (2018). Nutrition literacy as a determinant for diet quality amongst young adolescents: a cross sectional study. Progress in Nutrition, 20(3), 455-464.
• Kartal, M., Bucak, F. K. ve Balcı, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin beslenme kültürleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(4), 332-338.
• Kaplan, B. ve Cetinkaya, S. (2016). The activity of nutrition education given to the “Cumhuriyet” elementary school students at Ozkonak Town in Nevsehir province of Turkey. International Journal of Caring Sciences, 9(3), 731.
• Köseoğlu, S. Z. A., Baştürk, B. E. ve Yılmaz, K. (2021). Hemşirelik bölümündeki öğrencilerin aldıkları beslenme eğitiminin sağlık davranışları, antropometrik ölçümler ve beslenme alışkanlıkları üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 21, 216-222.
• Küçükkömürler, G. ve Saime, M. (2020). Üniversite öğrencileri karbonhidrat tüketimi ve BKİ değerlerinin incelenmesi. Elektronik Türkçe Çalışmaları, 15(3), 1889-1904.
• Krešić, G., Kenđel Jovanović, G., Pavičić Žeželj, S., Cvijanović, O. ve Ivezić, G. (2009). The effect of nutrition knowledge on dietary intake among Croatian university students. Collegium Antropologicum, 33(4), 1047-1056.
• Lanuza, F., Morales, G., Hidalgo-Rasmussen, C., Balboa-Castillo, T., Ortiz, M. S., Belmar, C. ve Muñoz, S. (2020). Association between eating habits and quality of life among Chilean university students. Journal of American College Health, 70(1), 280-286.
• Makiabadi, E., Kaveh, M. H., Mahmoodi, M. R., Asadollahi, A. ve Salehi, M. (2019). Enhancing nutrition-related literacy, knowledge and behavior among university students: a randomized controlled trial. International Journal of Nutrition Sciences, 4(3), 122-129.
• Mansfield, E., Wahba, R. ve De Grandpré, E. (2020). Integrating a health literacy lens into nutrition labelling policy in Canada. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(11), 4130
• Onurlubaş, E., Doğan, H. G. ve Demirkıran, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(3), 61- 69.
• Öktem Güngör, E. (2019). Sağlıklı beslenmede bireysel ve grup eğitiminin bireylerin beslenme alışkanlıkları ve besin seçimi üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Özcan, B. A., Uslu, B. ve Ercan, A. (2019). Doğrudan veya dolaylı beslenme eğitimi verilen çocukların beslenme bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(2), 11-19.
• Özdenk, G. D. ve Özcebe, L. H. (2018). Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 178-189.
• Özdoğan, Y., Yardımcı, H. ve Özçelik, A. Ö. (2012). Yurtta kalan üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Karadeniz Uluslararası Bilimler Dergisi, 4(15), 139-149. . Özenoğlu, A., Yalnız, T. ve Uzdil Z. (2018). Sağlık eğitiminin beslenme alışkanlıkları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 234-242.
• Özenoğlu, A., Gün, B., Karadeniz, B., Koç, F., Bilgin, V., Bembeyaz, Z. ve Saha, B. S. (2021). Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığın sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar ve beden kütle indeksi ile ilişkisi. Life Sciences, 16(1), 1-18.
• Özütürker, S. ve Özer, B. K. (2016). Erzincan üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 63-74.
• Süt, Ö. Y. ve Kutluca, A. Y. (2021). Beslenme eğitiminin çocukların beslenme kararları ve akıl yürütme örüntüleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(2), 594-620.
• Şahin, Ç. E., Sezerol, M. A. ve Atak, M. (2021). Türkiye'deki birinci basamak sağlık merkezlerinde sağlıklı beslenme ve obezite hizmetlerinin değerlendirilmesi. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 26(1), 60-69.
• Sağlık Bakanlığı. (2019). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA). Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Sağlık Bakanlığı. (2016). Türkiye Beslenme Rehberi-TÜBER 2015. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Uzun, R. (2019). Üniversite öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı durumu ve obezite ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• World Health Organization. (2018). Thirteenth general programme of work 2019-2023.30 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.who.int/about/what-we-do/thirteenth-general-programme-of-work-2019-2023 adresinden erişildi.
• World Health Organization. (2022). A healthy lifestyle. 30 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/a-healthy-lifestyle---who-recommendations adresinden erişildi.
• Yardımcı, H. ve Özçelik, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin öğün düzenleri ve beslenme eğitiminin beslenme bilgisine etkisi. Beslenme ve Diyetetik Dergisi, 43(1), 19-26.
• Yıldırım, M., Kızıltan, G. ve Ok, M. A. (2021). Beslenme okuryazarlığı nedir?. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-BÜSBİD, 6(Özel Sayı), 1-13.
• Zileli, R. ve Cumhur, Ö., Özkamçı, H. ve Diker, A. (2016). Üniversite öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ile obezite görülme sıklığı. Bilinçli Sağlıklı Yaşam Dergisi, 12, 549-556.