From Ahıska to Istanbul: The Role of People and City in an Ottoman Scholar Abdullah al-Ahıskavî

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 48 - 93, 15.05.2024

İbrahim Halil Ayten

Öz

Ziyâüddîn Abdullah al-Ahıskavî (d. 1803), one of the 18th century Ottoman scholars, described his own life in detail through people and cities in the autobiography part of his encyclopedic work "Revâmîzu'l-a'yân fî merâmîzi'l-uhûd ve'l-ezmân". Analyzing various stages of his life such as his childhood, education and training period, marriage, pilgrimage, Ahıskavî chronologically described the cities he visited; he wrote his own construction adventure/history by adding the human element to his relationship with these cities. This article will first give a brief biography of the scholar and then examine the role of the city and people in this adventure. In this context, brief information about his birthplace and family is given, and the relationship between the city and the human element is illuminated in three different phases of his life.

Anahtar Kelimeler

Abdullah al-Ahıskavî, People and City, Autobiography, Istanbul, Ahıska, History of Sciences

Ahıska’dan İstanbul’a: Bir Osmanlı Alimi Abdullah el-Ahıskavî’de İnsan ve Şehrin Rolü

Öz

18. yüzyıl Osmanlı bilginlerinden Ziyâüddîn Abdullah el-Ahıskavî (ö. 1803) "Revâmîzu’l-a’yân fî merâmîzi’l-uhûd ve’l-ezmân" adlı ansiklopedik eserinin otobiyografi kısmında kendi hayatını insanlar ve şehirler üzerinden detaylıca anlatmıştır. Hayatının çocukluk yılları, eğitim öğretim ve tedris dönemi, evliliği, hac yolculuğu gibi çeşitli evrelerini mercek altına alan Ahıskavî uğradığı şehirleri kronolojik olarak anlatmış ve bu şehirlerle olan ilişkisine insan unsurunu ekleyerek kendi inşa serüvenini/tarihini kaleme almıştır. Bu makalede öncelikle düşünürün kısa biyografisine yer verilecek, sonrasında ise şehir ve insanların söz konusu serüvendeki rolü incelenecektir. Bu kapsamda onun doğduğu bölge ve ailesi hakkında kısa bilgi verilmekte, hayatının üç farklı evresinin şehir ve insan unsuruyla ilişkisi aydınlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Abdullah el-Ahıskavî, İnsan ve Şehir, Otobiyografi, İstanbul, Ahıska, İlimler Tarihi

Kaynakça

• Ahıskavî, Abdullah. Revâmîzu’l-aʿyân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi 583/3, 368a-373b.
• Ahıskavî, Abdullah. Revâmîzu’l-aʿyân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, 2127, 641b-644a.
• Ahıskavî, Abdullah. Câmiü’l-fusûl. Medine: Arif Hikmet Bey Kütüphanesi, (2) 80/217, 62a-76a. (müellif hattı).
• Ahıskavî, Abdullah. Akrabu’l-Mesâlik. Medine: Arif Hikmet Bey Kütüphanesi, (3) 80/217, 83a-142b. (müellif hattı).
• Ahıskavî, Abdullah. Mirkâtü’t-Tarîkati’l-Muhammediyye. Medine: Arif Hikmet Bey Kütüphanesi, (1) 80/217, 2a-59b. (müellif hattı).
• Ahıskavî, Abdullah. Risâle fî Beyâni mâ yeteallaku bi’l-musâfir. Medine: Arif Hikmet Bey Kütüphanesi, (1) 80/217, 77a-80b. (müellif hattı).
• Amasyevî (Amasyalı). Akifzâde Abdürrahim Efendi. Kitâbü’l–Mecmû‘ fi’l-meşhûdi ve’l-mesmû. İstanbul: Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Arabi, 2527, 1b-114b.
• Ayten, İbrahim Halil. “Geçmiş ve Gelecek Arasında ‘Ben’: Abdullah el-Ahıskavî’nin Otobiyografisi.” Ceride 1/1 (Haziran/June 2023), 64-128.
• Ayten, İbrahim Halil. “İlhanlılar’dan Osmanlı’ya er-Risâletü’ş-Şemsiyye Geleneği ve Osmanlı’da Şemsiyye Okumaları”. Osmanlı’da İlm-i Mantık ve Münâzara içinde. ed. Mehmet Özturan vd. İstanbul: İSAR Yayınları, 2021, 55-129.
• Bağa, Elif. “Osmanlı Klasik Döneminde İstanbul’da Matematik İlimler”. Bilimname 2/45(2021), 79- 119.
• Bağdatlı, İsmâil Paşa. Hediyyetü’l-ʿârifîn esmâʾü’l- müʾellifîn ve âs̱ârü’l-musannifîn. nşr. Kilisli Muallim Rifat – İbnülemin Mahmud Kemal. 1. Cilt. İstanbul: 1951-55.
• Bağdatlı, İsmâil Paşa. Hediyyetü’l-ʿârifîn esmâʾü’l- müʾellifîn ve âs̱ârü’l-musannifîn. nşr. İbnülemin Mahmud Kemal – Avni Aktuç. 2. Cilt. İstanbul: 1951-55.
• Bağdatlı, İsmâil Paşa. Îzâhu’l-meknûn fi’z-zeyl ʿalâ Keşfi’z-zunûn. nşr. Kilisli Muallim Rifat – Şerefeddîn Yaltkaya. İstanbul, 1945-47.
• Baltacı, Cahit. “Abdullah Ahıskavî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/80-81. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.