Feminism, Historical Origins Of Feminism And Basic Concepts

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 2, 151 - 169, 05.07.2022

Kutay Üstün , Abdullah Süren

https://doi.org/10.55543/insan.1127334

Öz

18. yüzyıldan itibaren kadınlar, karşı karşıya kaldıkları eşitsizlikler ve bu eşitsizliklerden dolayı toplum içindeki dezavantajlı konumlarını sorgulamaya başlamışlardır. Hukuki, siyasal, ekonomik, idari, toplumsal ve kültürel alanlarda eşitsizlikler yaşamaları, onların konumlarını sorgulamalarına ve böylece bir mücadelenin de başlamasına sebep olmuştur. Feminizm sözcüğünün kökenine baktığımızda, Latince kadın anlamına gelen “femine” sözcüğü ile karşılaşırız. Tarihsel olarak feminizm, ilk defa 18. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkar. Feminizm, kadın ile erkek arasında var olan eşitsizliğe karşı çıkar, kadın ve erkek arasında, toplumsal, kültürel, siyasal ve ekonomik eşitliği savunur. Esas amacı, kadının temel hak ve özgürlüklerini korumak olan feminizm, kadının erkekle eşit haklara sahip olması için uğraş verir. Feminizm, kadınların temel hak ve özgürlükleri için mücadelesinde, siyaset yapmalarını içerir. Kadınların erkeklerle, özel ve kamusal alanda eşit olmak, özgürleşmek, toplum baskısından kurtulmak için başlattıkları Feminizm Hareketi, tarihsel süreçte, farklı zaman ve durumlarda anlam değişimine uğramış, kavramsal ve eylemsel açıdan değişim ve dönüşümler geçirmiştir. Genel anlamda feminizm, kadınların erkeklerle eşit olması gerektiği iddiasındadır ve kadınlara yönelik olan eril baskıyı yok etmeyi amaçlar. Bu çalışmada feminizm tarihsel kökeni ve temel kavramları çerçevesinde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Feminizm, Toplumsal Cinsiyet, Kimlik, Modernleşme

Feminism, Historical Origins Of Feminism And Basic Concepts

Öz

Since the 18th century, women have begun to question their disadvantaged position in society because of the inequalities they face. Experiencing inequalities in legal, political, economic, administrative, social and cultural areas caused them to question their positions and thus to start a struggle. When we look at the origin of the word feminism, we encounter the word "femine", which means woman in Latin. Historically, feminism first appeared in England in the 18th century. Feminism opposes the inequality that exists between men and women, and advocates social, cultural, political and economic equality between men and women. Feminism, whose main purpose is to protect the fundamental rights and freedoms of women, strives for women to have equal rights with men. Feminism involves women making politics in their struggle for their fundamental rights and freedoms. The movement of feminism, which was initiated by women to be equal with men in the private and public sphere, to be free and to get rid of social pressure, has undergone a change in meaning in different times and situations in the historical process, experienced with changes and transformations in terms of conceptual and political activism. Feminism in general claims that women should be equal to men and aims to destroy masculine oppression against women. In this study, feminism is discussed within the framework of its historical origin and basic concepts.

Anahtar Kelimeler

Feminism, Gender, İdentity, Modernization

Kaynakça

• Adak, S. (2016). Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset. F. Saygılıgil ve F. Saygılıgil (Dü.) içinde, Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları (s. 21-40). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
• Andree, M. (1993). Feminizm. (Ş. Tekeli, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Albal, H. (2020). Kamu Hizmetlerinden Yararlanmada Kadın-Erkek Eşitliği. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1), 213-227.
• Arabacı, B. (2015). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Cinsiyete Dayalı İşbölümü ve Çalışan Kadın. (Ed. G. Ağrıdağ), Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları (s. 50-54). Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Arıkoğlu, C. ve Ündücü, C. (2016). Kadına Yönelik Şiddetin Tarihi. Alternatif Politika(Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı II), 1-21. Atan, M. (2015). ”Radikal Feminizm:”Kişisel Olan Politiktir”Söyleminde Aile. The Journal of Europe,Middle East Social Science Studies, 1(2), s. 3
• Ayata, A. ve Gölgelioğlu, Ö. (2011). Siyaset ve Katılım. (Ed. Y. T. Ecevit), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (Cilt 1, s. 64-83). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi,Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Bayhan, V. (2012-13). Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet. Doğu Batı Düşünce Dergisi(63), 147-164.
• Beauvoiere, S. (1996). Kadınlığın Kaderi. (C. Unan, Çev.) İstanbul: Altın Kitaplar.
• Cenikli, T. (t. y.). 20.yy'da Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İçin Yapılan Çalışmalar. https://www.academia.edu/36912747/20.yyda_Toplumsal_Cinsiyet_Eşitliği_İçin_Yapılan_Çalışmalar Chanter, T. (2019), Toplumsal Cinsiyet, (Çev. M. Erguvan), Ankara: Fol Kitap.
• Childe, V. (1958). The Prehistory of European Society. Londra: Penguın Books.
• Connell, R. W. (2019). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. Ayrıntı Yayınları.
• Çiçek, A. C., Aydın, S., Yağci, B. (2015). Modernleşme Sürecinde Kadın : Osmanlı Dönemi Üzerine Bir İnceleme. KAÜ İİBF Dergisi, 6(9), 269-284.
• Çakır, S. (2007). Feminizm: Ataerkil İktidarın Eleştirisi. (Ed. B. Örs), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler (s. 412-475). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakır, S. (2008). Feminizm: Ataerkil İktidarın Eleştirisi. (Ed. B. Örs), 19.Yüzyıldan 20.Yüzyıla Siyasal İdeolojiler (s. 416-417). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Demren, Ç. (2001). Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri. http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/erkeklik_ataerklik.pdf
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal Cinsiyet. Sosyal Psikolojik Açıklamalar (Cilt 6). İstanbul: Sistem Yayınları.
• Elbeyoğlu, K. (2015). Modern Toplumun Eşitlik İdeali Karşısında Kadın. (Ed. G. Ağrıdağ), Türkiye'de ve Dünyada Kadın Araştırmaları (s. 289-295). Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Eliuz, Ü. (2011). Cinsel Kimlik Paniği: Kadın Olmak. Turkish Studies, 221-232.
• Emeklier, B. (2011). Uluslararası İlişkiler Disiplininde Epistemolojik Paradigma Tartışmaları: Postpozitivist Kuramlar. 2(4). Bilge Strateji.
• Engels, F. (1978). Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, (Çev. K. Somer), 6. Baskı, Ankara: Sol Yayınları
• Gezon, L., Kottak, C. P. (2016), Kültür, (Çev. Ed. A. Gürsoy), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji. (Ed. C. Güzel) İstanbul: Kırmızı.
• Gören, Z. (2016). Genel Eşitlik İlkesi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Hukuk Araştırmaları Dergisi, 3279-3301.
• Heywood, A. (2013). Siyasî ideolojiler: Bir giriş. (Çev. A. K. Bayram, Ö. Tüfekçi, H. İnaç, Ş. Akın ve B. Kalkan). Ankara: Adres Yayınları.
• İnceoğlu, S. (2006/4). Türk Anayasa Mahkemesi ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı. Çalışma ve Toplum (11), 45-62.
• Kaçar, Ö. (2007). “Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Konumu: Türkiye’de Yakın Zamanlardaki Değişimi Anlamak” Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Kale, N. (1996). Kadın-Erkek Eşitliği Sorunsalı. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES). 29(1).
• Kaypak, Ş., Kahraman, M. (2016). Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 298-315.
• Keny, M. G., Smille, K. (2015), Antropolojiye Giriş, Kültür ve Mekân Hikayeleri, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kolay, H. (2015, Nisan). Kadın Hareketinin Süreçleri, Talepleri ve Kazanımları. Emo Kadın Bülteni(3), 5-11.
• Kottak, C. P. (2013). Antropoloji İnsan Çeşitliliğinin Önemi, (Çev. Ed: D. Atamtürk, İ, Duyar), Ankara: Deki Yayınları.
• Mojab, S., Abdo, N. (2006). “Namusun Tikelliği ve Öldürmenin Evrenselliği: Erken Uyarı Sinyallerinden Feminist Pedagojiye” Namus Adına Şiddet Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar (Çev: G. Kömürcüler, 1. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Navaro, L. (1999). Tapınağın Öbür Yüzü - Gerçekten Beni Duyuyor Musun? İstanbul: Sistem Yayınları.
• Odyakmaz, Z., Keskin, B. (2017). Tarihimizde ve Günümüzde Türk Kadınlarının İnsan Hakları. TED Ankara Kolejliler Dergisi (128), 1-28. https://docplayer.biz.tr/51587331-Haziran2017-sayi128-ted-ankara-kolejliler-tarih-tarihimizde-ve-gunumuzde-turk-kadininin-insan-haklari.html
• Ozankaya, Ö. (1996), Toplumbilim, 9. Basım, İstanbul: Cem Yayınevi
• Özgün, Y. (2014). G. Atılgan ve A. Aytekin (Dü) içinde, Siyaset bilimi: kavramlar ideolojiler disiplinler arası ilişkiler (s. 379). İstanbul: Yordam.
• Rowbotham, S. (1994). Kadınlar, direniş ve devrim. (Çev. N. Şarman,) istanbul: Payel Yayıncılık.
• Reich, W. (1995). Cinsel Ahlakın Boy Göstermesi, (Çev: B. Onaran, 3. Basım İstanbul: Payel Yayınevi.
• Sancar, S. (2011). “Türkiye’de Kadın Hareketinin Politiği: Tarihsel Bağlam, Politik Gündem ve Özgünlükler”. Koç Üniversitesi Yayını.
• Sarp, Ü. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Sevim, A. (2005). Feminizm. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Sıvacıoğlu, M. (1991). Avrupa Topluluğunda Kadın-Erkek Eşitliği ve Bunun Türk Mevzuatı İle Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1(1).
• Taş, G. (2016). Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi,Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3(5), 163-173.
• Tayanç, F. (1997). Dünyada ve Türkiye’de Tarih Boyunca Kadın, Ankara: Toplum Yayınları.
• Tillion, G. (2006). Harem ve Kuzenler. (N. Sirman ve Ş. Tekeli.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982, Ekim 18). T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi.https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Vargün, B. (2021). Menstrüasyon ve tabu. Antropoloji, (42), 1-10. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.554017 Yüksel Oktay, E. (2015). Türkiye’nin ve Dünyanın Ortak Sorunu: Kadına Şiddet. Akademik Araştırmalar Dergisi (64), 57-118.