Modernleşme ve Eğitim İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 1, 123 - 140, 16.01.2023

Hatice Pehlevan Berber

https://doi.org/10.55543/insan.1176923

Öz

Genel bir kavram olarak eğitim asırlardır tartışılan konuların başında gelmektedir. Eğitim, toplumsal, ekonomik, politik ve kültürel alanda oldukça etkili sonuçlar doğurmaktadır. Bununla birlikte hâkim paradigmaların altında dönemsel koşullardan da etkilenmekte ve çeşitli ihtiyaçlara cevap verecek şekilde yapılandırılmaktadır. Modernleşme olarak ifade edilen dönüşümün esasları bütün disiplinlerin konusu olmaktadır. Eğitim alanı dâhilinde olumlu ve olumsuz yönden değerlendirilebilir. Bu çalışma öncelikle modernleşmenin eğitim üzerindeki olumsuz etkilerine vurgu yapmaktadır. Eğitim modelindeki sorunların modernleşmenin önemli dinamiklerinden kaynaklandığı öne sürülmektedir. Bu nedenle eğitim ve modernleşme arasındaki sorunlu ilişki temel olarak eğitime yönelik çeşitli eleştirilere ve alternatif eğitim modellerinin önerilmesine yol açmaktadır. Tek bir paradigma altında evrensel bir değer yüklenen eğitimin teknik bir işlev olarak sınırlandırılmış olması eğitimi, özellikle okula dayalı eğitim sistemini tartışmalı hale getirmektedir Çünkü eğitimden beklenilen toplumsal işlev verimlilik esası tarafından bastırılmaktadır. Bunun yanında bireysel gelişime sunduğu katkı ikinci plana atılmakta ve sanayi çağının ihtiyacını karşılamaya yönelik insan modeli karşımıza çıkmaktadır. Çalışma üç başlık altında ilerlemektedir. Öncelikle genel olarak modernleşme düşüncesinden bahsedilmektedir. Devamında modernleşme ve eğitim ilişkisi ele alınmakta ve son olarak bu ilişkiye eleştirel yaklaşan düşünceler öne sürülmektedir. Çalışma yorumlamaya dayalı eleştirel bir değerlendirme niteliğindedir. Mevcut yaklaşımların ışığında modern eğitime dair eleştirileri sunmak ve bu doğrultuda farklı olasılıklar üzerine düşünme potansiyelini ortaya çıkarmak çalışmanın temel amacıdır.

Anahtar Kelimeler

eğitim, modernleşme, okul

Kaynakça

• Althusser, L. (2008). Yeniden Üretim Üzerine, Çeviren: A. I. Ergüden ve A. Tümertekin, Ankara, İthaki Yayınları.
• Aksoy, N. (2011). “Türkiye Kamu Eğitiminde Gizli Ticarileşme: Kurumsal Sosyal Sorumluluğun İşleyiş Biçimleri ve Eğitimi Ticarileştirme İşlevleri”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 9(35): 8-27. Avcı, N. (1999). Enformatik Cehalet, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Balay, R. (2004). “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2): 61-82.
• Baykal, Ö. (2006). 1980 Sonrası Türkiye’de Kamusal Eğitim Harcamalarının Analizi (1980-2003), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana. Bozaslan, B. M. (2013). Modernleşme ve Eğitim: Türkiye’de Modern Eğitimin İnşası (1923-1938), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Checchi, D. (2006). The Economics of Education, Cambridge: Cambridge University Press.
• Doğan, İ. (1992). “Batılılaşma ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2): 713-733.
• Eisenstadt, S. N. (2007). Modernleşme Başkaldırı ve Değişim, Çeviren: U. Coşkun, Ankara, Doğubatı Yayınları.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları, Çeviren: E. Kuşdil, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Gül. H. (2008). “Türkiye’nin Eğitim Sorunları, AKP’nin Eğitime Bakışı ve Çözüm Önerileri”, Toplum ve Demokrasi, 2(3): 181-196. Hanaba, S., Voitiuk, O. ve Goliardyk, N. (2020). “Methodological Potential of the Complexity Concept in Education Modernization”, Postmodern Openings, 11(2): 238-254. Hazard, P. (1996). Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, Çeviren: E. Güngör, İstanbul, Ötüken Yayınları.
• Horkheimer, M. (2010). Akıl Tutulması, Çeviren: O. Koçak, İstanbul, Metis Yayınları.
• Illich, I. (1994). “Körelten Meslekler”, Çeviren: C. Cerit, İçinde Profesyoneller İktidarı, (13-41), İstanbul, Pınar Yayınları.
• Illıch, I. (1998). Okulsuz Toplum, Çeviren: M. Özay, İstanbul, Şule Yayınları.
• Illıch, I. (2018). Şenlikli Toplum, Çeviren: A. Kot, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ömür, Ö. M. ve Giray, F. (2016). “Kamusal Mal Ve Hizmet Olarak Eğitim Hizmeti Ve Harcamaları: Türkiye Ve Diğer OECD Ülkeleri Karşılaştırması”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4): 130-160.
• Postman, N. (2013). Teknopoli, Çeviren: M. E. Yılmaz, Bursa, Sentez Yayınları. Ritzer, G. (2011). Toplumun McDonaldlaştırılması, Çeviren: S. Ş. Kaya, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Spring, J. (1991). Özgür Eğitim, Çeviren: A. Ekmekçi, İstanbul, Ayrıntı Yayınları. Şafak, B. A. (2001). “Modernleşme ve Eğitim: İki Köy Karşılaştırması”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18(2): 55-66.
• Şallı, A. (2017). “Modernlik, Gelenek ve Din İlişkisi: Bir Modernleşme Kuramı Eleştirisi”, Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi (KİİFAD), 4: 55-82.
• Toker Gökçe, A. (2013). “Yeni Ekonomik Düzen, Eğitim Reformları ve Eğitimin Geleceği”, https://www.researchgate.net/publication/271527754 , (01.04.2022).