Uzun ve köklü bir geçmişi olan Türk-Amerikan ilişkileri, yeni Türkiye Devletinin kuruluşu ile birlikte hızla gelişmiştir. Özellikle İkinci Dünya Harbi sonrasında ortaya çıkan konjöktür ve SSCB’nin yayılmacı politikaları, iki ülkenin yakınlaşmasındaki önemli etkenler olmuştur. Türk-Amerikan yakınlaşması; Truman Doktrini, Marshall Planı ve Türkiye’nin NATO’ya girişi ile birlikte zirve yapmıştır. Bu yakınlaşmanın sonucu olarak ABD tarafından Türkiye’ye askeri ve mali yardımlar yapılmıştır.
ABD askeri yardımlarının bir sonucu olarak Muavenet Muhribi, 1971 yılında Türk Deniz Kuvvetleri envanterine girmiştir. Kıbrıs Barış Harekâtına katılan Muavenet Muhribi, NATO tarafından icra edilen “Kararlılık Gösterisi-92 (Display Determination-92)” adlı tatbikat sırasında, Amerikan Uçak Gemisi Saratoga’dan fırlatılan Sea Sparrow adlı iki füzenin hedefi olmuştur. Saratoga Uçak Gemisi’nden fırlatılan füzelerin etkisiyle Muavenet Muhribi’nde görev yapan Türk personelden bir kısmı hayatını kaybetmiş, bir kısmı da yaralanmıştır. Olayın duyulması üzerine tepkiler çığ gibi büyümüş ve Türk kamuoyu sorumluların derhâl cezalandırılmasını istemiştir. Bu sırada Türk devlet adamları, olaya itidalli yaklaşılmasını ve konunun araştırılacağını beyan etmiştir. Aynı dönemde ABD ve NATO yetkilileri, Türk makamlarından özür dilemiş ve konunun araştırılması için hemen araştırma komisyonları kurulması yönünde harekete geçmiştir.
Muavenet Muhribinin vurulmasına yönelik olarak hazırlanan raporda, Saratoga Uçak Gemisi’nde bulunan personelin tatbikat sırasında verilen alarmı gerçek zannederek füzeleri ateşledikleri ve bunun sonucunda olayın meydana geldiği ifade edilmiştir. Olay sonucunda 8 Amerikan personeline uyarı cezası verilmiş ve konu çok fazla uzatılmadan dosya kapatılmıştır. Bu sırada ABD tarafından Türkiye’ye tazminat olarak sekiz adet savaş gemisi verilmiştir.
Türk kamuoyu, yaşanan olayı iç ve dış basında çıkan haberler ekseninde değerlendirmiş ve Muavenet’in vurulmasında bir kasıt olup olmadığını tartışmaya açmıştır. Bu çalışmada, Türk-Amerikan ilişkilerinde önemli bir yeri olan Saratoga Uçak Gemisinin Muavenet Muhribini vurmasına Türk kamuoyu üzerinden bakılacaktır. Ayrıca konu, dönemin Türk basını ve kamuoyunda çıkan haberler üzerinden değerlendirilecektir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 23 Temmuz 2023 |
Gönderilme Tarihi | 23 Mayıs 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 2023 Sayı: 2 |
TELİF HAKKI VE YAZAR ETİK SÖZLEŞMESİ FORMU - Copyright and Author Ethical
Telif Hakkı Devri Formu imzalanıp, (taratılıp veya resim jpg. vs olabilir) makale başvuru esnasında Dergi sistemine yüklenmelidir.
This Copyright Agreement Form must be signed by all authors and uploaded to the Journal system (It can be scanned and sent as an image, jpg, etc.).