Path to the God Ahura Mazda for Those Who Believe in Zoroastrianism: Rituals

Yıl 2022, , 43 - 62, 20.06.2022

Rabia Özsağır

https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1060202

Öz

The origin of Zoroastrianism, one of the many belief systems of Aryan communities, dates back to VII-VI BC centuries. According to some researchers, Zoroaster, who is thought to have lived in the Persian geography, is accepted by his believers as the prophet of the belief system that bears his name. The god of Zoroastrianism is Ahura Mazda, and he is also the addressee of the rituals. Zoroastrianism, which contains many rituals with multi-layered and symbolic meanings, has preserved its spiritual heritage for generations through rituals unique to itself. It has continued to exist even in the modern era through rituals, even though it was eventually exposed to some influences. Although the rituals, which are almost the spiritual heritage of this archaic belief system from the Ancient Age, have been included in different studies in the Turkish literature, a more detailed examination is aimed in this study. Although there are rituals practiced by some parts of the society or applied in exceptional cases in the Zoroastrian belief, which includes so many rituals, this study focuses on the most basic rituals of Zoroastrianism and how the rituals in which all parts of the society are performed. This study was written by scanning the studies in Turkish and English literatüre.

Anahtar Kelimeler

Zoroastrian, Ritual, Navjote, Gahanbar

Zerdüştlük İnancına Sahip Olanlar İçin Tanrı Ahura Mazda’ya Uzanan Bir Yol: Ritüeller

Öz

Ari toplulukların sahip olduğu birçok inanç sistemlerinden biri olan Zerdüştlük inancının kökeni MÖ VII-VI. yüzyıllara kadar dayanmaktadır. Kimi araştırmacılara göre Pers coğrafyasında yaşadığı düşünülen Zerdüşt’ün, inananları tarafından kendi adını taşıyan inanç sisteminin peygamberi olduğu kabul edilmektedir. Zerdüştlük inancının tanrısı ise Ahura Mazda’dır ve yapılan ritüellerin muhatabı da yine odur. Çok katmanlı ve sembolik anlamlar içeren birçok ritüeli barındıran Zerdüştlük, kendisine özgü ritüeller vasıtasıyla kuşaklar boyu manevi mirasını korumuş ve nihayetinde birtakım etkilere maruz kalsa da ritüeller vasıtasıyla modern dönemde bile varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Eski Çağ’dan kalma bu arkaik inanç sisteminin adeta manevi mirası olan ritüeller Türkçe literatürde farklı çalışmalar içerisine dahil edilerek ele alınmış olsa da, bu çalışmada daha detaylı bir inceleme hedeflenmiştir. Bünyesinde çok fazla ritüeli barındıran Zerdüştlük inancında, toplumun bazı kesimleri tarafından uygulanan yahut istisnai durumlarda uygulanan ritüeller olmasına karşın bu çalışmada, Zerdüştlüğün en temel ritüelleri olan ve toplumun her kesiminin katılım gösterdiği ritüellerin nasıl gerçekleştirildiğine odaklanılmış, Türkçe ve İngilizce literatürde yer alan çalışmaların taranması yöntemiyle yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zerdüştlük, Ritüel, Navjote, Gahanbar

Kaynakça

• ALICI, Mehmet, “Zerdüşt'ten Günümüze Mecusilik/Zerdüştilik”, Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni, Ali Osman Kurt (ed.), C. 1, İnsan Yayınları, İstanbul, 2015, ss. 773-798.
• BIGONAH, Hassan, “Nowruz in Tradition Transition”, The IIOAB Journal, 7/3, 2016, pp. 491-495.
• BOYCE, Mary, A History of Zoroastrianism, Vol.1, Brill, Leiden/Köln, 1975.
• BOYCE, Mary, Zoroastrians Their Religious Beliefs and Practices , Rautledge & Kegan Paul, Boston, 1979.
• BOYCE, Mary, “Barašnom”, Encyclopaedia Iranica, Vol. 3, Routledge and Kegan Paul, London, 1989, pp. 756-757, https:// www.iranicaonline.org/articles/barasnom , (01.01.2022).
• BOYCE, Mary, “NOWRUZ i In the Pre-Islamic Period”, Encyclopaedia Iranica, Online Edition, 2016, https://www.iranicaonline.org/articles/nowruz-i , (01.01.2022).
• BOYCE, Mary,“Gahanbar”, Encycloapedia Iranica, Online Edition, 2000, https://www.iranicaonline.org/articles/gahanbar , (01.01.2022).
• BOYCE, Mary, “On the Calendar of Zoroastrian Feasts”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 33/ 3, 1970, ss. 513-539.
• BOYD, James W. and Firoze M. KOTWAL, “Worship in a Zoroastrian Fire Temple – The H. B. Wadia Ȃtaš Bahrām”, Indo-Iranian Journal, 26/4, 1983, pp. 293-318.
• CHOKSY, Jhamsheed K., “The Zoroastrian Nȃhn Purification Rituals”, Journal of Ritual Studies, 1/2, 1987, pp. 59-74.
• CHOKSY, Jhamsheed K., and F.M. Kotwal, “Kustig” Encyclopaedia Iranica, Online Edition, 2014, https://www.iranicaonline.org/ articles/kustig , (30.12.2021).
• DE JONG, Albert, “Animal Sacrifice in Ancient Zoroastrianism: a Ritual and its Interpretations”, Sacrifice in Religious Experience, Albert I. Baumgarten (ed.), Vol. 93, Brill, Boston, 2002, pp. 127-150.
• DE JONG, Albert, “Sub Specie Maiestatis: Reflections on Sasanian Court Rituals”, Zoroastrian Rituals in Context, ( Ed. Michael Stausberg). Brill, Boston, 2004, pp. 345-366.
• ELIADE, Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Ali Berktay (çev.), C. 1, Alfa Yayınları, İstanbul, 2018.
• HEKİMOĞLU AKYAZAR, Aslı, Eski İran’da Zerdüştlük ve Kutsal Ateş, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2016.
• HULTGARD, Anders, “Ritual Community Meals in Ancient Iranian Religion” Zoroastrian Rituals in Context, Michael Stausberg (ed.), Brill, Boston, 2014, pp. 367-388.
• KARANJIA, Ramiyar P., “Padyab”, Encyclopaedia Iranica, Online Edition, 2000, https://www.iranicaonline.org/ articles/padyab , (28.12.2021).
• KORKMAZ, Esat, Zerdüştlük Terimleri Sözlüğü, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 2004.
• KÜÇÜK, Abdurrahman, vd., Dinler Tarihi, Berkan Yayınevi, Ankara, 2011.
• MODI, Jivanji Jamshedji, The Religious Ceremonies and Customs of the Parsees, British India Press, Bombay, 1922.
• LILAOWALA, Ashdeen and Shernaz Cama, “Sacred Armour: Ritual Garments of the Parsi Zoroastrians”, Sacred Textiles of India, Jasleen Dhamija (ed.), Marg Foundation, Mumbai, 2014 pp. 39-49.
• POLAT, Mahmut, Günümüz İran Zerdüştiliği Üzerine Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 2013.
• SKJӔRVØ, Prods Oktor, Introduction to Zoroastrianism, MA: Harvard University, Cambridge, 2005.
• STAUSBERG, Michael, “Contextualizing the Contexts On the Study of Zoroastrian Rituals”, Zoroastrian Rituals in Context, Michael Stausberg (ed.), Brill, Boston, 2014, ss. 1-56.
• STEWART, Sarah, “Worship Accrding to the Yasts”, Iran, 45/ 1, 2007, pp.137-151.
• SULAR, M. Emin, Günümüzde İran Zerdüştileri, (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2018.
• TARAPOREWALA, Irach J. I., Zerdüşt Dini, Nice Damar (çev.), Avesta, İstanbul, 20009.
• TAYARU, S. A. M., “Rituals in Parsi Culture”, Journal of English Language and Literature, Vol. 3, No. 4, 2016, pp. 65-72.
• XEMGİN, Etem, Aleviliğin Kökenindeki Mazda İnancı ve Zerdüşt Öğretisi, Berfin Yayınları, İstanbul, 2011.
• YILDIRIM, Nimet, İran Mitolojisi, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• ZİYAYİ AZİZİ, Najiba, “Zerdüşitiliğin Kutsal Kitabı (Avesta) Üzerine Bir Araştırma”, (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2009.