Tüketim Toplumunda Gastronomi ve Sağlık

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 207 - 232, 20.06.2022

Merve Özdemir

https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1104750

Cited By: 1

Öz

Yemek insan yaşamının vazgeçilemez bir unsuru olduğu için yemeğe karşı duyulan ilgi insanlık tarihi kadar eskidir. Postmodern dönemde ise hem yemeğe karşı duyulan ilgi hem de yemek sunumuna karşı duyulan ilgi artış göstererek ilerlemiştir. Aynı şekilde beslenme alışkanlıklarından kaynaklanan sağlık sorunları da her dönem varlık göstermiştir. Geleneksel dönemlerde yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkan hastalıklar daha çok görünürken, postmodern dönemde çok yemekten kaynaklanan hastalıklar artış göstermiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, gastronomi alanında verilen hizmetler ve bu hizmetlere yapılan yatırımların artışı ile aynı zamanda bu hizmetlerin tüketimine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların tedavisine yapılan yatırımların da paralel bir artış gösterdiğini ortaya koymaktır. Bu nedenle her iki olgunun paralel bir atış gösterdiğini ortaya koyabilmek için veriler incelenerek literatür taraması yapılmıştır. Gastronomi ve beden sağlığı için merkeze alınan dönem modernliğin diğer yüzü olarak aktarılan, tüketim toplumu ve risk toplumu olarak da isimlendirilen postmodern dönemdir. Gastronomi alanındaki yaşanan gelişmeler postmodern dönemdeki tüketim algısı ile bütünleştirilerek ele alınırken, beden sağlığı alanındaki gelişmeler ise söz konusu tüketimden kaynaklanan risklerle bütünleştirilerek ele alınmıştır. Sonuç olarak TAVAK Vakfı verileri gastronomi ekonomisindeki yaşanan artışları ortaya koyarak araştırmanın amacını desteklerken; OECD raporlarının verileri çok yemekten kaynaklanan hastalıklar için yapılan harcamaların artışını ortaya koyarak araştırmanın amacını desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda Sosyolojisi, Sağlık Sosyolojisi, Postmodernizm, Tüketim kültürü, Beslenme

Gastronomy and Health in the Consumer Society

Öz

Since food is an indispensable element of human life, the interest in food is as old as human history. In the postmodern period, as the interest in food increased, the interest in food presentation also increased and developed. Likewise, health problems arising from eating habits have always existed. While diseases caused by malnutrition were more visible in traditional periods, diseases caused by overeating increased in the postmodern period. In this context, the aim of the study is to reveal that the services provided in the field of gastronomy and the increase in investments made in these services, as well as the investments made in the treatment of diseases that occur due to the consumption of these services, show a parallel increase. For this reason, a literature review was conducted by examining the data in order to reveal that both cases showed a similar shooting. The period that is centered on gastronomy and physical health is the postmodern period, which is also called the consumption society, which is transferred as the other side of modernity. In the study, the developments in the field of gastronomy are handled by integrating with the consumption perception in the postmodern period, while the developments in the field of physical health are handled by integrating with the risks arising from the consumption in question. As a result, while the data of TAVAK Foundation supports the purpose of the research by revealing the increases in the gastronomy economy the data of OECD reports supported the purpose of the research by revealing the increase in expenditures for diseases caused by overeating.

Anahtar Kelimeler

Food Sociology, Health Sociology, Postmodernism, Consumer Culture, Nutrition

Kaynakça

• ALTUNKAYNAK, Berrin Zuhal ve Elvan Özbek, “Obezite: Nedenleri Ve Tedavi Seçenekleri”, Van Tıp Dergisi, 13/4, 2006, ss. 138-142.
• AYDIN, Yusuf, “Fruktoz Bazlı Beslenme, Obezite, İnsülin Direnci Ve Kanser”, Düzce Tıp Dergisi, 14 /3, 2012, ss. 97-98.
• AKARÇAY, Erhan, “Kah Kahve Kah Cafe: Küreselleşen Eskişehir’de Kahve Tüketimi Üzerine Kuramsal Bir Giriş”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2012, ss. 181-202.
• AKARÇAY, Erhan, Beslencenin Sosyolojisi, Phoenix Yayınevi, Ankara 2016.
• ADAK, Nurşen, “Tüketim Kültüründe Beslenme: Sağlıklı/Sağlıksız Yiyecekler”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40/1, 2020, ss. 197-218.
• BAUMAN, Zygmunt, Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, Habitus Yayıncılık, İstanbul 2018.
• BECK, Ulrıch, Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, Ahmet Öz (haz.), İthaki Yayınları, İstanbul 2011.
• BAUMAN, Zygmunt, Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. Aylin Onacak (haz.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2020.
• BAUDRİLLARD, Jean, Tüketim Toplumu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2021.
• DEMİR, Merve, Gut Artriti ve Asemptomatik Hiperürisemisi Olan Bireylerde Metabolik Sendrom ve Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2018.
• FOUCAULT, Michel, Hapishanenin Doğuşu, İmge Kitabevi, Ankara 1992.
• FIRAT, Mümtaz, “Yemeğin İdeolojisi ya da İdeolojinin Yemeği: Kimlik Bağlamında Yemek Kültürü”, Folklor Akademi Dergisi, 20/80, 2014, ss.129-140.
• GÜNİNDİ ERSÖZ, Aysel, “Tüketim Toplumunda “Sıfır Beden” Söylemi: Neden ve Sonuçları Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27/2, 2010, ss. 37-53.
• GİDDENS, Anthony, Modernliğin Sonuçları, Tuncay Birkan (haz.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2020.
• HAN, Byung-Chul, Psikopolitika: Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri, Semih Sökmen (haz.), Metis Yayınları, İstanbul 2019.
• HAN, Byung-Chul, Yorgunluk Toplumu. Semih Sökmen ve Eylem Can (haz.), Açılımkitap Yayınları, İstanbul 2019.
• KIZILÇELİK, Sezgin, “Küreselleşme, Beden ve Şizofreni”, C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 25/4, 2003, ss. 89-94.
• KOCABAY ŞENER, Nihal, “Sosyal Medyada Günün Menüsü: Sosyal Medyada Paylaşılan Yemek Fotoğrafları Üzerine Bir Değerlendirme”, ResearchGate Dergisi, 3/3, 2014, ss.72-82.
• KANIK, İlkay, Gastro Sinema, Alfa Yayınları, İstanbul 2018.
• KANIK, İlkay, Gastro Gösteri, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2019.
• KUNDUZ, Ceylan Özge ve Elif Yirmibeşoğlu, Hesap Lütfen, Mundi Kitap İstanbul 2019.
• Molla Cami, “Yeme İçme Adabı”, https://forum.mollacami.com/konu-25427.html (30.04. 2022).
• OECD, Obesity Update, 2017, https://www.oecd.org/els/health-systems/Obesity-Update-2017.pdf, (26, 03. 2022).
• OECD, Obezitenin Ağır Yükü: Önleme Ekonomisi, 2019, https://www.oecd-ilibrary.org/sites/67450d67-en/1/1/1/ index.html?itemId=/content/publication/67450d67 en&_csp_=77ac5dad9f2cb67b4d2e46c9fc814aa4&itemIGO=oecd&itemContentType=book, (29. 03. 2022).
• ÖZCAN, Burcu, “Tüketim, Risk ve Bireyselliğin Modern Dönemde Artan Önemi”, Sosyoloji Konferansları, 0/36, 2007, ss. 83-98.
• ÖZTÜRK, Betül ve Selin İşevcan Ertamay, “21. Yüzyıla Doğru Türk Gastronomisi ve Geçmişten Günümüze Gelişiminin Etkileri”, ResearchGate Dergisi, 2017, ss. 756-763.
• ÖZGENÇ, Meltem, “84 Obezite Merkezinde 1 Yılda 22 Ton Zayıfladık”, 2019, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/84-obezite-merkezinde-1-yilda-22-ton-zayifladik-41344777, (26. 03. 2022).
• ÖZTÜRK, Betül ve Sırma Güven, “Gastronomi İle İlgili Genel Kavramlar”, Gastronomi ve Yiyecek Tarihi, Atilla Akbaba ve Neslihan Çetinkaya (ed.), Detay Yayıncılık, Ankara 2020, ss. 1-13.
• RİTZER, George, Küresel Dünya, Gökçe Çiçek Çetin ve İlkay Özküralpli (haz.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2020.
• SAYAN, Ayşe, “Beslenme Alışkanlıkları ve Temel Besin Gereksinimleri”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2 /2, 1999, ss. 53-65.
• TEKİN, Pınar, Karaciğer Yağlanması Olan Hastaların Beslenme Alışkanlıkları İle Antropometrik Ölçümlerinin Belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2014.
• TEKİN, Ferhat, “Geleneksel Dönemden Post-Modern Döneme Beden Anlayışının Değişimi” TurkishStudies Dergisi, 11/2, 2016, ss. 1153-1172.
• TAVAK, Türkiye’de Yeme İçme Sektörünün Boyutları “Gastronomi Ekonomisi” (2021).
• TÜRKÇE ETİMOLOJİ SÖZLÜĞÜ, Gastronomi Kavramı, https://www.etimolojiturkce.com/kelime/gastronomi, (06. 05.2021).
• TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜKLERİ, Gastronomi Kavramı, https://sozluk.gov.tr/, (06. 05. 2021).
• TAYLOR, Elise, “Bir Yemeği Popüler Yapan Nedir? TikTok’ta Bir Tarifin Hikayesi”, 2021, https://vogue.com.tr/yemeicme/bir-yemegi-populer-yapan-nedir-tiktokta-bir-tarifin-hikayesi (30. 04. 2022).
• UÇUK, Ceyhun ve Lütfü Buyruk, “Postmodernizmin Türk Mutfak Kültürüne Etkileri Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme”, ResearchGate Dergisi, 4/2, 2020, ss. 270-286.
• URAL, Dilek, vd., “Türkiye’de Obezite Sıklığı ve Bel Çevresi Verileri: Kardiyovasküler Risk Faktörlerine Yönelik Epidemiyolojik Çalışmaların Sistematik Derleme, Meta-analiz ve Meta-regresyonu” Türk Kardiyol Dern Ars, 46/7, 2018, ss. 577-590.
• URL, Obezite Ekonomiye De Ağır Geliyor: 20 Milyar Dolar, 2020, https://www.finansgundem.com/haber/obeziteekonomiye-de-agir-geliyor-20-milyar-dolar/1462964, (09. 04. 2021).