Popüler Kültür, Politika ve Din: Prime-Time ya da Selfie Dindarlığı

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 16, 85 - 99, 02.05.2018

Ekmel Geçer

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.398459

Öz

Dini sembol ve görüntüler
uluslararası medyada; daha çok Avrupa’daki kraliyet ailesi fertlerinin kilise evlilikleri,
Dan Brown’un romanlarının uyarlaması, semavi dinlerin başkenti olarak Kudüs
tartışmaları ve daha çok otantik ve geçmişe ait olan bir görsellik olarak Hindistan
kültürü etrafında, sıklıkla yer almıştır. Türkiye medyasında ise, daha önceleri
de rastlamak mümkünse de özellikle mobil teknolojilerin insan hayatını kaydeden
görüntüler, televizyon dizilerinde yoğunlukla kullanılan dini replikler ve
başörtüsü gibi semboller aracılığıyla geleneksel ve sosyal medya araçlarında
dini temsil daha da artmıştır.

Ne var ki, televizyon
ekranlarında ve diğer medya mecralarında (geleneksel ya da yeni) artan söz
konusu dindarlaşma tezahürleri yahut söylemsel ilgiye her zaman pozitif bir
değerlendirme ile yaklaşmak mümkün görünmemektedir. Bir popüler kültür ya da
tüketim öğesi olarak ele alınan dindarlık görüntülerinin, politik jargona
yansıyan kullanımlarının, beklenen/öğrenilen davranışsal olgunluğun oluşmasını
sağlamaması, aksine özellikle sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlarla
narsizm gibi olumsuz duygularla ilişkilendirilmesi, negatif algılayış yahut
temsilin örnekleri olarak gösterilmektedir.

Bu nedenle,
popüler kültürü tanımlaması açısından anlamlı olan prime-time (altın saatler)
ve selfie (özçekim) bağlamında, daha çok Türkiye örneğinde, dinin kitle
iletişim mecralarındaki ve politik alandaki görünürlüğünü teorik bir
değerlendirme vasıtasıyla ele alan elinizdeki çalışma; (a) televizyon
ekranlarında artan dindarlaşmanın sosyo-politik nedenlerini, (b) popüler kültür
ve reyting (izlenme oranı) öğesi olarak din unsurunun etiğini, (c) kamusal
alanda sıklıkla kullanılan dini sembol ve söylemin davranışsal boyutunu ve (d)
“sosyal medya dindarlığı” olarak nitelendirilebilecek mobil iletişimdeki
dindarlık biçimlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk sonuçları ve
çözümlemeler, dini sembol ve söylemin, politik arena ve medya (yeni ve
geleneksel) mecralarında bir gösteri unsuru olarak kullanıldığını ve dinin
popüler kültüre ait tüketilen bir öğeye dönüştüğüne işaret etmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Siyaset, medya, din, popüler kültür, selfie

Popular Culture, Politics and Religion: Prime-Time or Selfie Religiosity

Öz

This
study, mostly in Turkish context, handling the religious scenes in mass
communication and political sphere within the framework of two meaningful
popular culture terms (prime-time and selfie), in theoretical terms and through
unstructured observations, aims to analyse (a) the socio-political reasons of
increasing religiosity on television screens, (b) the ethics of religious
coverage as a popular culture or rating entry, (c) the behavioural dimension of
religious symbol or discourse that are much-applied in the public sphere and
(d) the forms of devotedness in mobile technologies which can be called as
social media religiosity. The prelimi­nary outcomes and the analysis of the
article suggest that religious symbols and discourse have been used as a
show-business in political arena and media courses (new and traditional) and
that religion has changed into a consumption item belonged to popular culture.

Anahtar Kelimeler

Politics, Media, Religion, Popular culture, Selfie, Prime-time religiosity

Kaynakça

• Artz, Lee ve Yahya R. Kamalipour. Globalization of Corporate Media Hegemony. New York: State University of New York Press, 2012.
• Furat, Ayşe Z. “Yetişkinlerin Yaygın Din Eğitiminde Televizyonun Yeri ve Fonksiyonları, İstanbul Örneği: Sır Dizileri ve Dini Programlar”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008.
• Badaracco, Claire H. Quoting God: How Media Shape Ideas about Religion and Culture. Texas: Baylor University Press, 2005.
• Barbarosoğlu, Fatma. İmaj ve Takva. İstanbul: Profil, 2010.
• Bozkurt, Nebi. Hadis’te Folklor ve Eğlence. İstanbul: İFAV, 1997.
• Browne, Ray B. “Popular Culture: Notes toward a Definition.” Popular Culture Theory and Methodology: A Basic Introduction içinde, Ed. Harold E. Hinds Jr.,‎ Marilyn F. Motz ve‎ Angela M. S. Nelson, 15-22. Madison: The University of Wisconsin Press, 2006.
• Buhari, İmam. Sahihi Buhari. Çev., Beşir Eryarsoy, Halil Aldemir ve Mehmet Odabaşı. İstanbul: Polen, 2010.
• Cashill, Jack. “When Will Hollywood Get the Family Right.” The Cinematic Mirror for Psychology and Life Coaching içinde, Ed. Mary B. Gregerson, 29-50. New York: Springer, 2010.
• Cawelti, John G.. Mystery, Violence, and Popular Culture: Essay. Wisconsin: The Wisconsin University Press, 2004.
• Cheruvallil, S. ve Shakkour, S. Digital Methodologies in the Sociology of Religion. London: Bloomsbury Academic, 2016.
• Chomsky, Noam ve Edward S. Herman. Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon, 2002.
• Clark, Terry R. ve Dan W. Clanton Jr. Understanding Religion and Popular Culture: Theories, Themes, Products and Practices. London: Routledge, 2012.
• “RTÜK'ten şort giyen çocuklar için Acun Ilıcalı'ya ceza.” Cumhuriyet, Ocak 3, 2018. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/898087/RTUK_ten__sort_giyen_cocuklar_icin_Acun_Ilicali_ya__ceza.html
• Çamdereli, Mete, Betül Ö. Doğan ve Nihal K. Şener. Medya ve Din. İstanbul: Köprü Kitapları, 2014.
• Çamdereli, Mete, Betül Ö. Doğan ve Nihal K. Şener. Dijitalleşen Din. İstanbul: Köprü Kitapları, 2015.
• Çepnioğlu, Medine. “Medya, Din ve Söylem.” İslam ve Medya, Aralık 29, 2017. http://www.islamvemedya.com/ilmi-toplantilar/421-medya-din-ve-siylem.html.
• Davudoğlu, Ahmet. Sahîh-i Müslîm Tercümesi ve Şerhi. İstanbul: Rihle, 2017.
• Ertit, Volkan. "Din (İslam) Merkezli Sekülerleşme Kavramı Yerine Metafizik Merkezli Sekülerleşme Kavramı". Mütefekkir. 4/8 (2017): 297-312.
• Colin, Flint. Introduction to Geopolitics. London: Routledge, 2016.
• Fowler, Robert Booth, Allen D. Hertzke, Laura R. Olson, Kevin R. Den Dulk. Religion and Politics in America: Faith, Culture, and Strategic Choices. Boulder: Westview Press, 2014.
• Freccero, Carla A. Popular Culture: An Introduction. New York: New York University Press, 1999.
• Fuery, Kelli. New Media: Culture and Image. New York: Palgrave, 2009.
• Gilmore, Richard A. Doing Philosophy at the Movies. New York: University of New York Press, 2005.
• Goffman, Erving ve Bennett Berger. Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. Boston: Northeastern University Press,1986.
• Göle, Nilüfer. İslamın Yeni Kamusal Yüzleri. İstanbul: Metis, 2017.
• Griswold, Wendy. Cultures and Societies in a Changing World. London: Sage, 2013.
• “Biz Dini Yaşarız, Tüccarlığını Siz Yaparsınız.” Haberler.com, Temmuz 11, 2011.
• https://www.haberler.com/biz-dini-yasariz-tuccarligini-siz-yaparsiniz-2861951-haberi/. Hakyemez, Cemil. "Mehdî Düşüncesinin İtikadîleşmesi Üzerine". Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3/5 (2004): 127-144.
• Hewison, Robert ve John Holden. The Cultural Leadership Handbook: How to Run a Creative Organization. Surrey: Gower, 2011.
• Horkheimer, Max, ve Theodor Adorno. Dialectic of Enlightenment. Stanford: Stanford University Press, 2002.
• İnan, Mesut. "Lise Öğrencilerinin Medya- Din İlişkisi Algıları". Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (2013): 121-146.
• Kaplan, P. (2003, Mayıs 31). Türkiye Bunları Konuşuyor. Sabah Gazetesi, s. 13.
• Kirman, Mehmet A. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlügü. İstanbul: Rağbet, 2004.
• Lasswell, Harold Dwight. Propaganda Technique in the World War. Eastford: Martino Fine Books, 1938.
• Mardin, Şerif. Türkiye'de Din ve Siyaset. Haz., Mümtaz'er Türköne & Tuncay Önder. İstanbul: İletişim, 2017.
• McCombs, Maxwell E ve Donald L. Shaw. “The Agenda-Setting Function of the Mass Media.” Public Opinion Quarterly. 36/2 (1972): 176–187.
• Mikhailova, Natalia. “Modern Russian Entertaintment TV: Live well now-ask me how!.” Russian Mass Media and Changing Values içinde, Ed. Arja Rosenholm,‎ Kaarle Nordenstreng ve‎ Elena Trubina, 175-192. London: Routledge, 2010.
• Mutlu, Sefa & Çat, Zehra Melek. “Kudüs İslam'ındır' mitingi düzenlendi.” Anadolu Ajansı, Aralık 10, 2017. http://aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/kudus-islamindir-mitingi-duzenlendi/1000353.
• “Evet diyen bölücü değil Hayır diyen vatan haini değil.” MilliGazete, Şubat 15, 2017. http://www.milligazete.com.tr/evet_diyen_bolucu_degil_hayir_diyen_vatan_haini_degil/453000.
• Oyman, Nihat. “Sosyal Medya Dindarlığı.” KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. 14/28(2016): 125-167.
• Robinson, Piers. “New Media and War: Warmongers or Peacemakers?.” New Directions in Media and Politics içinde, Ed. Travis N. Ridout, s. 61-81. London: Routledge, 2017.
• Rubin, Rachel L. ve Jeffrey Melnick. Immigration and American Popular Culture: An Introduction. New York: New York University Press, 2007.
• Sayar, Kemal. “Hayat Aşırı Siyasallaştı.” Röportaj Yapan: Balçiçek İlter. Habertürk Gazetesi, Ekim 19, 2015. http://www.haberturk.com/gundem/haber/1141775-hayat-asiri-siyasallasti-gerilmekten-ofkeden-otekilestirmekten-yorulduk.
• Schiwy,‎ Freya, Alessandro Fornazzari ve‎ Susan Antebi. Digital Media, Cultural Production and Speculative Capitalism. London: Routledge, 2013.
• Sherlick, Lawrence ve Junhao Hong, Internet Popular Culture and Jewish Values: The Influence of Technology on Religion in Israeli Schools. New York: Cambria, 2008.
• Frank J. Smith. Religion and Politics in America: An Encyclopedia of Church and State in American Life. California: ABC-CLIO, 2016.
• “Yalaza dizisi konusu ve oyuncuları Yalaza’da kim kimdir?.” Sözcü, Aralık 25, 2017. http://www.sozcu.com.tr/hayatim/magazin-haberleri/yalaza-dizisi-konusu-ve-oyunculari-yalazada-kim-kimdir/.
• Stout, Daniel ve Judith Buddenbaum. Religion and Popular Culture: Studies on the Interaction of Worldviews. Iova: Iowa State University Press, 2001.
• Şener, Bülent. “Soma, Takdir-i İlahi, Erdoğan ve AKP: Sekülerleş(e)meyen Bir Politik Toplumun İzdüşümleri….” Erişim Tarihi Mayıs 15, 2014.
• http://www.21yyte.org/tr/arastirma/politik-sosyal-kulturel-arastirmalar-merkezi/2014/05/15/7598/soma-takdir-i-ilahi-erdogan-ve-akp-sekulerlesemeyen-bir-politik-toplumun-izdusumleri
• Taylor, Sarah M. “Shopping, Relgion and the Sacred Buyosphere.” Religion and Popular Culture in America içinde, Ed. Bruce D. Forbes ve Jeffrey H Mahan, 242-261. California: California University Press, 2017.
• “İki Bakan ilk iftarını madencilerle açtı.” TGRT, Haziran 28, 2014. http://www.tgrthaber.com.tr/gundem/iki-bakan-ilk-iftarini-madencilerle-acti-27888 “Arakanlı Müslümanlar kan ağlıyor.” TRT, Ekim 11, 2017. http://www.trthaber.com/haber/dunya/arakanli-muslumanlar-kan-agliyor-337391.html.
• Uzdu, Halil. "Türk Sineması’nda Din İmgesi Üzerine Din Sosyolojisi Açısından Bir Bakış Denemesi." Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3/5 (2016): 25-40.
• Youtube. “Vakko Eşarp (video)”. Son Güncelleme 30 Nisan, 2012. https://www.youtube.com/watch?v=VjHyU9X0Yfw.