Dijital Eğitimde Eşitsizlikler: Kırsal-Kentsel Ayrımlar ve Sosyoekonomik Farklılaşmalar

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 4, 413 - 444, 15.12.2020

Serdar Nerse

Öz

Gelir ve ekonomi temelli eşitsizliklerin yanı sıra toplumu doğrudan etkileyen “sosyal eşitsizlikler” de yeterince anlaşılamamıştır. Bu nedenle farklı bileşenlerle eşitsizlikler en iyi ihtimalle ölçülmekte ve incelenmektedir. Sosyal eşitsizlik; yeni durum, olay ve sorunların gelişmesi nedeniyle göreceli olarak bir dizi yeni boyut, beklenti ve sonuç ortaya çıkarmaktadır. Küresel ve ulusal ölçekte yaşanan yeni gelişme, genişleme ve daralmalar, eğitimde eşitsizliğin tekrar tartışılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada da kırsal-kentsel ayrımlar ile sosyoekonomik farklılaşmalar temelinde Covid-19 salgını sürecinde dijital eğitimde ortaya çıkan eşitsizlikler incelenmiştir. Bu iki ayrıma bağlı olarak salgın sürecinde evde uzaktan eğitime katılmaya çalışan üniversite öğrencilerinin dijital medya, internet, bilgi ve iletişim teknolojilerine (DİB) erişim ve kullanımlarındaki eşitsizliklerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yaş, cinsiyet, ikamet yeri, okuduğu sınıf ve sosyoekonomik statüsüne göre 3 ayrı üniversiteden seçilen toplam 16 öğrenci araştırmaya dâhil edilmiştir. Nitel yöntemin uygulandığı araştırmada, veriler, derinlemesine görüşmelerle elde edilmiştir. Görüşme verileri, Maxqda nitel veri analiz programıyla kategorileştirilmiş ve temalara dönüştürülmüştür. Açık, eksenel ve seçici kodlama neticesinde birleştirilen kategori ve temalar görselleştirilmiştir. Katılımcıların bireysel ve aile özellikleri, okulların çevresi ve mali kaynak durumları, kalkınma, özgürleşme, kültürlenme faktörleri etkileşimli şekilde eşitsizliği ortaya çıkarıcı etkiye sahip olduğu gibi dijital eğitim eşitsizliğinde kırsal-kentsel ayrım ve sosyoekonomik farklılaşmaların belirgin olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, dijitalleşme, dijital sosyoloji, dijital eğitimde eşitsizlik, eşitsizlik ve sosyal tabakalaşma

Inequalities in Digital Education: Rural-Urban and Socioeconomic Differences

Öz

Inequalities based on income and economy and "social inequalities" that directly affect society are not well understood.Therefore, inequalities with different components are measured and studied at best. Social inequality; due to the development of new situations, events and problems, it creates a relatively new set of dimensions, expectations and results. Social inequality; Due to the development of new situations, events and problems, it creates a relatively new set of dimensions, expectations and results. New developments, enlargements and contractions experienced at global and national scale revealed that inequality in education should be discussed again. In this study, on the basis of rural-urban distinctions and socioeconomic differences, the inequalities that emerged in digital education during the Covid-19 pandemic were examined. Depending on these two distinctions, it is aimed to reveal the inequalities in the access and use of digital media, internet and information communication technologies (D-ICT) of university students who try to participate in distance education at home during the epidemic process. A total of 16 students selected from 3 different universities according to age, gender, place of residence, class and socioeconomic status were included in the study. In the research where qualitative method was applied, the data were obtained through in-depth interviews. Interview data were categorized and converted into themes using the Maxqda qualitative data analysis program. The categories and themes combined as a result of open, axial and selective coding were visualized. The individual and family characteristics of the participants, the environment and financial resources of schools, development, emancipation and acculturation factors interactively have effects on inequality, as well as rural-urban segregation and socioeconomic differentiation are evident in digital education inequality.

Anahtar Kelimeler

Education, digitalization, digital sociology, inequality in digital education, inequality and social stratification.

Kaynakça

• Aspalter, C. (2003). Introduction. C. Aspalter (Ed.). Welfare capitalism around the world içinde. Taiwan: Casa Verde Publishing.
• Aytun, C. (2007). Enformasyon toplumu bağlamında dijital bölünme kavramının önemi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2), 49-61.
• Bangura, A. K. (2012). The disparities between urban and suburban American education systems: A comparative analysis using social closure theory. Proceedings of The National Conference, 29-31th March 2012, USA, Utah: Weber State University.
• Baran, A. G., Kurt, Ş. K. ve Tekeli, E. S. (2017). Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım düzeyleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 45, 1-24.
• Bet, G., Cristia, J. ve Ibarraran, P. (2014). The effects of shared school technology access on students’ digital skills in Peru. IDB Working Paper Series, No: IDB-WP-476. USA: Inter-American Development Bank.
• Bocar, A. (2017). Parents’ socioeconomic profile, students’ family structure, family size and their nonacademic problems. SSRN Electronic Journal, 07.04.2020 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/ papers.cfm?abstract_id=2956928 adresinden erişilmiştir.
• Bomah, K. B. (2014). Digital divide: effects on education development in Africa. Conference in LYIT Dept. of Computing: Technical Writing Presentation, 16th December 2014, Letterkenny Institute of Technology Ireland.
• Böhm, A. (2004). Theoretical coding: text analiysis in grounded theory. U. Filck, E. Kardoff ve I. Steinke (Eds.), A Companion to qualitative research, içinde (ss. 270-275). London: Sage Publications.
• Bukht, R. ve Heeks, R. (2018). Digital economy policy in developing countries. DIODE Working Paper no: 6, UK: Manchester: Centre for Development Informatics.
• Campbell, A. (2013). Socioeconomic status, social relationships, and higher weight status. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, The University of Alabama at Birmingham.
• Christos, C. (2019). The World digital competitiveness ranking 2019. IMD World Competitiveness Center, 09.01.2020 tarihinde https://www.imd.org/search/searchresults/?Term=digital%20competitiveness adresinden erişilmiştir.
• Cole, R. E. (2006). Telecommunications competition in world markets: understanding Japan’s decline. J. Zysman ve A. Newman (Eds.), How revolutionary was the digital revolution içinde. California: Stanford Business Books.
• Conrads, J. vd. (2017). Digital education policies in Europe and Beyond. Key Design Principles for More Effective Policies. Publications Office of the European Union.
• Çelikkaya, H. (2007). Öğretmenlerin kültürleme ve sosyalleştirme etkileri üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 26(26), 27-47.
• Çoruh, M. (2019). Bilişim teknolojileri ekonomisi toplumu. İstanbul: e-Kitap Projesi. Den Hertog, J. (2010). Review of economic theories of regulation. Discussion Paper Series no: 10-18, The Netherlands: Tjalling C. Koopmans Research Institute.
• Drori, G. (2010). Globalization and technology divides: bifurcation of policy between the ‘digital divide’ and the ‘innovation divide’. Sociological Inquiry, 80(1), 63-91.
• European Parliament Report. (1994). Motion for a resolution. 21.03.2020 tarihinde https://www.europarl. europa.eu/doceo/document/RC-9-2020-0300_EN.html adresinden erişilmiştir.
• European Commission. (1995). Teaching and learning: towards the learning society. 21.03.2020 tarihinde http://europa.eu/documents/ comm/white_papers/pdf/com95_590_en.pdf adresinden erişilmiştir.
• Fidan, H. ve Şen, H. (2015). Sayısal bölünmenin ölçülmesinde gini yaklaşımı: Türkiye’de kentsel, kırsal ve cinsiyet açısından sayısal bölünme. Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(39), 1108-1118.
• Glaser, B. G. ve Strauss, A. L. (1999). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. New Jersey: Aldine Transaction Publising.
• Harris, C., Straker, L., ve Pollock, C. (2017). A socioeconomic related’digital divide’exists in how, not if, young people use computers. PloS one, 12(3), e0175011.
• Kajee, L. ve Balfour, R. J. (2011). Students’ access to digital literacy at a South African university: privilege and marginalisation. Southern African Linguistics and Applied Language Studies, 29(2), 187-196.
• Kodzamira, E. ve Rose, P. (2003). Can free primary education meet the needs of the poor? Evidence from Malawi. International Journal of Educational Development, 23(5), 501-516.
• Lim, C. P. vd. (2018). Digital learning for developing Asia countries: Achieving equity, quality, and efficiency in education. K. J. Kennedy ve J. C. Lee (Eds.), Digital learning for developing Asian countries içinde, Routledge.
• Macdougald, J. J. (2011). Internet use and economic development: evidence and policy implications. 14.01.2020 tarihinde https://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4420&context=etd adresinden erişilmiştir.
• Marks, G. N., Mcmillian, J., Lones, F. L. ve Ainley, J. (2000). The measurement of socioeconomic status for the reporting of nationally comparable outcomes of schooling. Draft Report for Sociology Program Research, Australia: School of Social Sciences Australian National University.
• McLaren, J. ve Zappala, G. (2002). The ‘digital divide’ among financially disadvantaged families in Australia, First Monday, 7(11).
• Meşeci, F. (2008). Öğretmenlerin sosyalleştirici rolü ve istenmeyen davranışlarla başa çıkma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 115-125.
• Mirazchiyski, P. (2016). The digital divide: The role of socioeconomic status across countries. Solsko Polje, 3(4), 23-52.
• OECD. (2012). Equity and quality in education: supporting disadvantaged students and schools. 23.02.2020 tarihinde https://www.oecd.org/education/school/50293148.pdf adresinden erişilmiştir.
• OECD. (2017). OECD digital economy outlook 2017. OECD Publishing, 23.02.2020 tarihinde https://espas. secure.europarl.europa.eu/orbis/sites/default/files/generated/document/en/9317011e.pdf adresinden erişilmiştir.
• OECD. (2020). A framework to guide an education response to the COVID-19 pandemic of 2020. 12.08.2020 tarihinde https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=126_126988-t63lxosohs&title=A-framework-toguide-an-education-response-to-the-Covid-19-Pandemic-of-2020 adresinden erişilmiştir. Öztürk, L. (2002). Dijital uçurumun küresel boyutları. Ege Academic Review, 2(1), 129-139.
• Öztürk, L. (2005). Türkiye’de dijital eşitsizlik: TÜBİTAK-BİLTEN anketleri üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 111-131.
• Palinkas, L. A. vd. (2016). Purposeful sampling for qualitative data collection and analiysis in mixed method implementation research. Adm Policy Ment Health, 42, 533–544.
• PISA. (2020). Home educational rerources. 15.03.2020 tarihinde https://nces.ed.gov/surveys/international/ ide/ adresinden erişilmiştir.
• Scheerder, A., Van Deursen, A. J. A. M. ve Van Dijk, J. A. G. M. (2019). Internet use in the home: digital inequality from a domestication perspective. New Media & Society, 21(10), 2099-2118.
• Sunar, L. (2018). Sosyal tabakalaşma: Kavramlar, kuramlar ve temel meseleler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Sunar, L. ve Kaya, Y. (2016). Tabakalaşma analizlerine bir zemin olarak TÜSES. 03.05.2020 tarihinde https:// tyap.net/tabakalasma-analizlerine-bir-zemin-olarak-tuses adresinden erişilmiştir.
• Şirazi, F., Ngwenyama, O. ve Morawczynski, O. (2010). ICT expansion and the digital divide in democratic freedoms: An analysis of the ımpact of expansion, education and ICT filtering on democracy. Telematics and Informatics, 27(1), 21-31.
• Taşkıran, A. (2017). Açık ve uzaktan öğrenmede dijital bölünme. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(4), 108-124.
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A. ve Erer, T. I. (2016). Sağlık hizmetlerinde eşitsizlik ve etik. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(4), 32-43.
• TÜİK. (2019). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. 15.06.2020 tarihinde http://www.tuik.gov. tr/PreTablo.do?alt_id=1028 adresinden erişilmiştir.
• Tuna, Y. ve Biçer, A. A. (2020). Sanayi politikaları: ekonomik ve sosyal eğilimler. İstanbul: Hiperyayın.
• Türk, E. (2015). Türk eğitim sistemi ve ortaöğretim. Ankara: Ortaöğretim Genel Müdürlüğü.
• Voorhoof, D. (2015). Freedom of expression, media and journalism under the european human rights system: Characteristics, developments, and challenges. P. Molnar (Ed.), Free speech and censorship around the globe içinde. Central European University Press, Newyork.
• Yoloğlu, A. C. vd. (2020). Sağlık eşitsizlikleri, DSÖ yaşam kalitesi ölçeği üzerinden bir değerlendirme: Mersin ili Mezitli ilçesi örneği. Planlama Dergisi, 30(1), 66-88.