Veri gazeteciliği, veri, veri becerisi, gazetecilik, ölçek geliştirme, veri gazeteciliği ölçeği

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 4, 74 - 98, 20.12.2022

Seçil Ozay , Serkan Bayrakcı

Öz

Veri gazeteciliği gazetecilik çalışmalarında son dönemde önemli bir haber toplama ve kurgulama yöntemidir. Veriden haber üretme süreçlerini kapsayan veri gazeteciliği için çeşitli yetkinliklere ihtiyaç duyulmaktadır. Yapılan literatür taraması sonucunda hangi yetkinliklerin veri gazeteciliği kapsamında yer alabileceğinin kesin olarak belirlenmediği ayrıca veri gazeteciliğini ölçmeye yönelik nicel çalışmaların eksikliği gözlenmektedir. Bu çalışmanın amacı, haber üreticilerinin veri gazeteciliği yetkinliklerini ortaya koyacak özgün bir ölçek geliştirmektir. Basın İlan Kurumu’na kayıtlı haber üreticilerine uygulanan çevrim içi anket neticesinde geliştirilen veri gazeteciliği ölçek modeli önerilmiştir. Madde havuzu, uzman görüşü ve yapılan ölçek uygulaması sonucunda veri gazeteciliği yetkinliklerinin “veri becerisi ve araçları” ve “gazetecilik becerisi” olmak üzere 2 faktörlü bir yapıyla ölçülebileceği anlaşılmaktadır. 21 maddelik veri gazeteciliği ölçeğinin tamamına ait Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0.856, veri becerisi ve araçları faktörü 0.883, gazetecilik becerisi faktörü ise 0.821 şeklinde hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda haber üreticilerinin gazetecilik becerileri yüksek düzeydeyken veri işlemeye dair yetkinliklerinin düşük olduğu görülmektedir. Bu anlamda haber üreticilerinin veri becerilerinin geliştirilmesine yönelik hem akademik hem de meslek içi eğitim müfredatının yeniden programlanması; veri toplama, analiz etme ve görselleştirme gibi veri becerilerini geliştirecek eğitimlerin müfredata dâhil edilmesi önerilmerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Data journalism, data, data skills, journalism, scale development, data journalism scale

Data Journalism in Turkey: Developing a Scale and Measuring Journalists’ Skills

Öz

Data journalism has recently emerged as an important method of news gathering and editing in journalism. For data journalism -which includes the process of producing news from data- journalists need to have various skills and competencies. As a result of the literature review, it is observed that the required skills and competencies for data journalism have not been determined precisely, and in this regard, there is a lack of quantitative studies to measure these skills and competencies of data journalism. This study aims to develop a unique scale that will reveal the data journalism skills of news producers. For this purpose, a data journalism scale has been developed through an online survey applied to news producers registered with the Turkish Press Agency (BIK). As a result of the item pool, expert views, and the scale application stages, it is understood that data journalism skills can be measured with a 2-factor structure: "data skills and tools" and "journalism skills." The Cronbach Alpha reliability coefficient for the overall 21-item data journalism scale was calculated as 0.856, the data skills and tools factor as 0.883, and the journalism skill factor as 0.821. As a result of the research, it has been determined that while the journalism skills of the news producers are at a high level, their competence in data processing is low. In this sense -as a result of the study- a revision is recommended in both academic and professional training curriculum to include data collection, analysis and visualization skills that will improve data skills of news producers.

Anahtar Kelimeler

Data journalism, data, data skills, journalism, scale development, data journalism scale, Data journalism, data, data skills, journalism, scale development, data journalism scale

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları sık kullanılan istatistiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri [SPSS applications in social sciences frequently used statistical analyzes and annotated SPSS solutions]. İdeal Kültür Yayıncılık.
• Altun, Ü., Ü., N. (2019). Bilginin görselleştirilmesi ve veri gazeteciliği: Anadolu Ajansı'nın infografik üretimi üzerine bir değerlendirme. [Unpublished Master Thesis]. Gazi University Social Sciences Institution.
• Appelgren, E., & Nygren, G. (2014). Data journalism in Sweden. Digital Journalism, 2(3), 394-405.
• Arthur, C., (2010). Analyzing data is the future for journalists, says Tim Berners-Lee. Retrieved March 2, 2022 from https://www.theguardian.com/media/2010/nov/22/data-analysis-tim-berners-lee.
• Aslan, A., Bayrakcı, S., & Küçükvardar, M. (2016). Bilişim Çağında Geleneksel Gazeteciliğin Dönüşümü: Veri Gazeteciliği. Marmara İletişim Dergisi, 26, 55-70.
• Aucoin, J. (2007). The evolution of American investigative journalism. University of Missouri Press.
• Ausserhofer, J., Gutounig, R., Oppermann, M., Matiasek, S., & Goldgruber, E. (2020). The datafication of data journalism scholarship: Focal points, methods, and research propositions for the investigation of data-intensive news work. Journalism, 950-973. https:doi:10.1177/1464884917700667.
• Basın İlan Kurumu. (2020). Basın İlan Kurumu 2020 basın çalışanları istatistikleri açıklandı [Press Advertisement Institution 2020 press staff statistics announced]. Basın İlan Kurumu. Retrieved June 14, 2021, from https://bik.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/Basin-Istatistikleri-2020.pdf.
• Borges-Rey, E. (2020). Towards an epistemology of data journalism in the devolved nations of the United Kingdom: Changes and continuities in materiality, performativity and reflexivity. Journalism, 21(7), 915-952.
• Bounegru, L., Chambers, L. & Gray, J. (2012). The data journalism handbook. Amsterdam University Press.
• Bradshaw, P. (2017). The online journalism handbook: Skills to survive and thrive in the digital age. Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler, sosyal bilimler için veri analizi el kitabı [Some statistics used in validity and reliability analysis of tests, data analysis handbook for social sciences]. Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Çakmak, E. K. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods in education]. Pegem.
• Can, S., Koz, K., & Işık, U. (2018). Use of infographics in data journalism. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 3(2), 156-171. Retrieved 10 June, 2021, from https://dergipark.org.tr/en/pub/inciss/issue/57374/812866.
• Cronbach, L. J., & Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 281-302.
• Çay, E. (2020). Türkiye'de veri gazeteciliğinin yapısal sorunları [Unpublished Master Thesis]. Marmara University Social Sciences Institution.
• Bayraktar, G. (2018). Türkiye'de veri gazeteciliği medya profesyonellerinin veri gazeteciliği algısı üzerine bir araştırma. [Unpublished Master Thesis]. Marmara University Social Sciences Institution.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları [Multivariate statistics for social sciences: applications of SPSS and LISREL]. Pegem Akademi.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 194-197. https:doi.10.1016/S0897-1897(05)80008-4.
• Doğu, B. (2015). Veri Haberciliği: Demokratik Medya İçin Olanaklar. Folklor/Edebiyat , 21(83), 181-197. Retrived July 5, 2021 from https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/26049/274357.
• Erkmen, Ö. (2018). Büyük veri ve gazetecilik: Veri gazeteciliği demokrasi, katılım ve gazeteciliğe dair anlayışımızı nasıl dönüştürebilir? Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30), 322-344. https:doi.10.31123/akil.464511.
• Erkmen, Ö. (2020). Türkiye örnekleminde veri gazeteciliği uygulamaları ve demokrasi ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (58), 65-103. https:doi.10.26650/CONNECTIST2020-0007.
• Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4.
• Felle, T. (2015). Accountability meets engagement: data journalism’s watchdog role? In T. Felle, J. Mair, & D. Radcliffe (Eds.), Data journalism: Inside the global future (p.167-176), Abramis Academic.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage publications.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2011). How to Design and Evaluate Research in Education. McGraw-Hill.
• Furuncu, D., (2019). Haber üretim pratikleri bağlamında veri gazeteciliği: Türkiye’deki gazetecilerin veri gazeteciliğine yaklaşımı [Unpublished doctoral dissertation]. Maltepe University Social Sciences Institution.
• Genel, G. M., Sayar, E. T., & Sayar, B. (2018). Veri gazeteciliğinin gelişimine yönelik bir değerlendirme. In International Conference on Data Science and Application Proceedings (p. 73-84).
• Girgin, A. (2008). Gazeteciliğin temel ilkeleri [Basic principles of journalism]. Der Yayınları.
• Girgin, A., & Özay, S. (2013). Haber yazma teknikleri [Techniques for news writing]. Der Yayınları.
• Gündüz, Y., & Çoşkun, Z. S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 111-131.
• Heravi, B. R. (2019). 3Ws of data journalism education. Journalism Practice, 349-366. https:doi:10.1080/17512786.2018.1463167.
• Heravi, B. R., & Lorenz, M. (2020). Data journalism practices globally: Skills, education, opportunities, and values. Journalism and Media, 26-40.
• Holovaty, A. (2006). A fundamental way newspaper sites need to change. Retrieved September 20, 2021 from http://www.holovaty.com/writing/fundamental-change.
• Erol, S., & Işıklı, S. (2019). Türkiye’de veri haberciliği üzerine bir değerlendirme [An evaluation on data journalism in Turkey]. ISophos, 2(2), 143-163.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach’ın Alfa güvenirlik katsayısı [Cronbach's Alpha reliability coefficient]. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
• Knight, M. (2015). Data journalism in the UK: a preliminary analysis of form and content. Journal of Media Practice, 16(1), 55-72. https:doi:10.1080/14682753.2015.1015801.
• Koç, M. (2019). Türkiye'de veri gazeteciliği ve infografik uygulamaları: Anadolu ajansı'nın veri gazeteciliği kullanımı üzerine bir inceleme [Unpublished Master Thesis]. Kocaeli University Social Sciences Institution.
• Livberber, T. (2021). Veri haberciliği: Şeffaf topluma teşvik mi? Kişisel veri mahremiyeti pazarlaması mı? Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 171-196. https:doi:10.30798/makuiibf.796385.
• Lück, J., & Schultz, T. (2019). Investigative Data Journalism in a Globalized World. Journalism Research, 2 (2), 93-114.
• Narin, B., Fırat, F., Fırat, D., & Ayaz, B. (2017). Büyük veri ve gazetecilik ilişkisi bağlamında veri gazeteciliği. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 8(30), 215-235. https:doi:10.5824/1309-1581.2017.5.010.x
• Narmanlıoğlu, H. (2021). Veri gazeteciliği ve veri manipülasyonu. O. Çalışkan (ed.), Çarpıtılmış gerçekliğin inşası Cilt 2 (p. 47-63). Nobel Akademi.
• Nasution, A., F. (2019). Araştırmacı gazetecilikte veri gazeteciliği kullanımı : Panama belgeleri konusunda bir analiz çalışması. . [Unpublished Master Thesis]. Gazi University Social Sciences Institution.
• Niles, R. (2009). How programmers/journalists are changing the news. Retrieved September 12, 2021. http://mashable.com/2009/12/11/programmer-journalists/#qRRxifLiHgqR Erişim tarihi:11.10.2017
• Oran, İ., (2017). A qualitative analysis of data journalism practice in Turkey [Unpublished Master Thesis]. Kadir Has University Social Sciences Institution.
• Özdamar, K. (2016). Eğitim sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi [Scale and test development structural equation modeling in education, health and behavioral sciences]. Nisan Kitabevi Yayınları.
• Özgenel, M., Canpolat, Ö., & Ekşi, H. (2019). Ergenler için Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (ESMBÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması [Social Media Addiction Scale for adolescents: Validity and reliability study]. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3), 629‒662.
• Palomo, B., Teruel, L., & Castilla, E. B. (2019). Data journalism projects based on user-generated content, how La Nacion data transforms active audiences into staff. Digital Journalism, 1270-1288.
• Rinsdorf, L., & Boers, R. (2016). The need to reflect: Data journalism as an aspect of disrupted practice in digital journalism and in journalism education. Retrieved August 30, 2021 from https://iase-web.org/documents/papers/rt2016/Rinsdorf.pdf.
• Rogers, R. (2013). Digital methods for web research. Retrieved September 7, 2021 from https://www.researchgate.net/profile/Richard-Rogers-7/publication/299863827_Digital_Methods_for_Web_Research/links/5c0fbd0a299bf139c750a18d/Digital-Methods-for-Web-Research.pdf.
• Seyidov, I . (2020). On conceptual and methodological deficiencies of data journalism-related studies in Turkey . Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (58), 273-289. https:doi.10.26650/CONNECTIST2020-0070.
• Sütçü, C. S., & Öztezcan, B. A. (2020). Veri bilimi bağlamında veri haberciliği yaklaşımı. Ö. Erkmen, B. Ataman, & B. Çoban (eds.), Yeni gazetecilik-mecralar, deneyimler, olanaklar (s. 269-300). Epsilon Yayınevi.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics. Pearson Publishing.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi [Measuring attitudes and data analysis with SPSS]. Nobel Press.
• Veglis, A., & Bratsas, C. (2017). Towards a taxonomy of data journalism. Journal of Media Critiques, 3(11), 109-121. https:doi:10.17349/jmc117309.
• Weber, W. (2017). Interactive information graphics. Information design: Research and practice, 172.
• Wibke, W., Engebretsen, M., & Mennedy, H. (2018). Data stories. Rethinking journalistic storytelling in the context of data journalism. Studies in Communication Sciences, 18(1), 191–206.
• Young, M. L., Hermida, A., & Fulda, J. (2018). What makes for great data journalism? Journalism Practice, 115-135. https:doi:10.1080/17512786.2016.1270171
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (s. 1-6). Denizli: Pamukkale Universitt Education Faculty. Retrieved March 21, 2019 from http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/PamukkaleBildiri.pdf.
• Zinderen, A. (2019). Veri gazeteciliği ve infografik haber tasarımına yönelik uygulamalı bir analiz [Unpublished doctoral dissertation]. Atatürk University Social Sciences Institution.