Katılımcı Kültür Olgusu Bağlamında Sosyal Medya: Netnografik Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 12, 47 - 69, 26.06.2020

Şükriye Eren Çetin , Ahmet Ayhan

Öz

Yeni iletişim teknolojilerinin sunduğu imkânlar, çevrimiçi ortamı, günlük yaşamın çeşitli yönleriyle yansıdığı bir yaşam alanına dönüştürmüştür. Bu alan, kullanıcılar tarafından kimi zaman günlük yaşamın bir uzantısı olarak kimi zaman da günlük yaşama bir alternatif olarak kullanılmaktadır. Çevrimiçi ortamın bu yönü, yalnızca bireysel kullanım için değil, aynı zamanda çevrimiçi toplulukların kullanımı için de geçerlidir. Sosyal medya platformları hem halihazırda var olan topluluklar için hem de yeni toplulukların oluşması için kullanışlı birer iletişim aracı konumundadır.
İnternet ve özellikle sosyal medya platformları, kullanıcıları içerik üretim sürecine dahil ederek ve bunun yanında etkileşime ve kamuoyu oluşturmaya imkan sunarak katılım kültürüne katkı sağlar. Buradan hareketle, bu çalışmanın amacı kısaca, katılımcı kültürün sosyal medya üzerinde nasıl tezahür ettiğini anlamaktır. Bu amaçla çalışma kapsamında sosyal medya, sosyal medya mecralarında bir araya gelmiş topluluklar ve bu topluluklardaki bireylerin sosyal medyayı kullanış biçimleri katılımcı kültür bakış açısıyla ele alınmıştır. Bu bağlamda daha çok veri elde ederek maksimum çeşitliliğe erişebilmek amacıyla sosyal medya platformları üzerinde var olan birbirinden farklı beş topluluk ve bu toplulukların kullandığı üç ayrı platform örneklem olarak tercih edilmiştir. Buna bağlı olarak araştırma için, kültürün açığa çıkarılması noktasındaki işlevselliği, araştırmacı için sunduğu imkanlar ve sistematik yapısının araştırma için uygun olması sebebiyle Robert Kozinets’in Netnografi yöntemi kullanılmıştır. Netnografik analiz sonucunda birbirinden farklı toplulukların sosyal medya platformlarını kullanış biçimlerine dair önemli veriler elde edilmiş, bu veriler de sosyal medyada katılıma yönelik geniş bir bakış açısının ortaya konulmasına olanak sunmuş ve bu bağlamda analiz sonucunda sosyal medyada katılımın işleyişine dair çok yönlü bir şema oluşturulmuştur. Sonuç olarak, bu araştırma sürecinde elde edilen verilerle, katılımın öznesi olan kullanıcıdan başlayan ve sosyal medyada katılıma dair unsurları ve göstergeleri içerisinde barındıran katılım süreci için önemli bir çerçeve oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

katılımcı kültür, sosyal medya, netnografi, çevrimiçi topluluklar

Teşekkür

Sağladığı doktora bursu sebebiyle TÜBİTAK'a teşekkür ederim

Kaynakça

• Altunay, A. (2015). Bir Sosyalleşme Aracı Olarak Yeni Medya. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9/1: 410-428.
• Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Metis Yayınları, İstanbul.
• Aziz, A. (1982). Toplumsallaşma ve Kitlesel İletişim. Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yayınları, No: 2, Ankara.
• Berger, P. ve Luckman,, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası: Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. (Çev. V.S. Öğütle), Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Binark, M. ve Löker, K. (2011). Sivil Toplum Örgütleri İçin Bilişim Rehberi, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM), Uzerler Matbaası, Ankara
• Bruns, A. ve Moe, H. (2016). Twitterda İletişimin Yapısal Katmanları, Wellner, K., Bruns, A., Burgess, J., Mahrt, M. ve Puschmann, C. (Ed), Twitter ve Toplum, Epsilon Yayıncılık, İstanbul.
• Christensen, H.S. “Political activities on the internet: Slacktivism or political participation by another means? First Monday, 16/2, 1-10. https://firstmonday.org/article/view/3336/2767 (erişim tarihi: 6 Nisan 2019)
• Cüceloğlu, D. (2003). İnsan ve Davranışı. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Demirtaş, M. (2012). Sosyal Paylaşım Ağlarının Dünya Barışına Katkı Amacıyla Yürüttükleri Faaliyetler: “Facebook’ta Barış Örneği”, (Re) Making and Undoing of Peace/Conflict 3th International Conferance in Communication and Media Studies, Eastern Mediterranean University, 76-90.
• Fuchs, C. (2014). Social Media A Critical İntroduction. Sage, London.
• Gürel, E., Tığlı, Ö. (2014). New World Created by Social Media: Transmedia Storytelling, Journal of Media Critiques, 35-64.
• Hine, C., (2000). Virtual Ethnography, Sage, London.İnceoğlu, Y. ve Çoban, S. (Der.) (2015). İnternet ve Sokak, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• https://digitalreport.wearesocial.com/ (erişim tarihi: 10.02.2019)
• Jenkins, H. (1992). Textual Poachers: Television Fans & Participatory Culture, Routledge, New York
• Jenkins, H., Ito, M. ve Boyd, D. (2016). Participatory Culture in a Networked Era, Polity Press, Cambridge
• Jenkins, H., Clinton, K., Purushatma, R., Rabison, A. J. ve Weigel, M. (2006). Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21st Century, The MacArthur Foundation Reports on Digital Media and Learning
• Joshua Barrie, “Nobody is Using Google+” http://uk.businessinsider.com/google-active-users-2015-1 (erişim tarihi: 21.01.2018)
• Kozinets, R. V. (2010). Netnography: Doing Ethnographic Research Online. Sage Publications, London.
• Kozinets, R. V. (2015). Netnography: Redifined, Sage Publications, London Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev O. Akınhay ve D. Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Maslow, A. H. (1954). Motivation and Personality. Harper & Row, Publishers, New York.
• Neuman, W. L. (2013). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (Çev. S. Özge) Yayın Odası, Ankara
• Rheingold, H. (2008). The virtual community- Homesteading on the Electronic Frontier. The MIT Press, London.
• Ritzer, G. and Jurgenson, N. (2015). Production, Consumption, Prosumption: The nature of capitalism in the digital age of the digital “prosumer”. Journal of Consumer Culture 10/1, 13-36.
• Rogers, R. (2018). Digital Methods for Cross Platform Analysis. Burges, J., Marwick, A., Poell, T. (Ed.) The Sage Handbook of Social Media, Sade Publications. 91-110.
• Shirky, C. (2011). “Political Power of Social Media” https://www.cc.gatech.edu/~beki/cs4001/Shirky.pdf (erişim tarihi: 05.06. 2019)
• Simmel, G. (1895). The Problem of Sociology. Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol:6 : 52-65.
• Toffler, A. (1980). The Third Wave. William Morrow, New York.
• The Laws of Online World Design https://www.raphkoster.com/games/laws-of-online-world-design/the-laws-of-online-world-design/ (erişim tarihi: 02.03. 2019)
• The Statistic Portal, “Which social media do you use?”, https://www.statista.com/statistics/570098/distribution-of-social-media-used-turkey/ (erişim tarihi: 20.06.2018)
• Tom Goodwin, “The Battle is fort the Custumer Interface” https://techcrunch.com/2015/03/03/in-the-age-of-disintermediation-the-battle-is-all-for-the-customer-interface/ (erişim tarihi: 20.06.2018)
• Timisi, N. (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Dost Yayınları, Ankara.
• Varnalı, K. (2013). Dijital Kabilelerin İzinde, Mediacat, İstanbul.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri