Demokratik Değerler, Demokratik Eğitim ve Sosyal Bilgiler Eğitimi İlişkisi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 18, 28.09.2019

Adnan Çırak

Öz

Bu çalışmanın amacı Sosyal Bilgiler dersi
ile demokratik değerler ve demokratik eğitim arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Değerler eğitimini oluşturan temel değerlerden bir tanesi de demokratik
değerlerdir. Demokratik değerler Sosyal Bilgiler dersi için oldukça önemlidir.
Demokratik bir toplum yapısında demokratik değerleri oluşturan değerlerin nasıl
ve ne şekilde öğretileceği konusu oldukça tartışılmıştır. Bununla beraber
Sosyal Bilgiler eğitimi programının içeriği ve diğer değerlerle olan ilişkisi
açısından Sosyal Bilgiler dersinin böyle bir misyonunun olduğu görülmüştür.
Demokratik değerlerin öğretimi açısından bir diğer önemli dayanak noktası da
demokratik eğitimdir. Demokratik değerlerin ve demokratik eğitimin birbirini
tamamlar nitelikte olduğu görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Eğitimi, Demokratik Değerler, Demokrasi, Demokratik Eğitim

Kaynakça

• Akın, U. & Özdemir, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından İncelenmesi: Eğitim bilimleri fakültesi örneği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 42, Sayı 2, 183-198
• Bergmark, U. & Westman, S. (2016). Co-creating curriculum in higher education: promoting democratic values and a multidimensional view on learning, International Journal for Academic Development, 21:1, 28-40
• Berkant, G.H., Efendioğlu, A. & Sürmeli, Z. (2014). Değerler Eğitimine Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi, Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol. 9, No. 5, 427-440
• Bilsky, W. & Schwartz, H.S. (1994). Values and personality, European Journal of Personality, Vol. 8, 163-181
• Bingöl, D. (2000). Demokratik Tutum ve Değerler Açısından Üniversite Gençliği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 129-157
• Bolay, S.H. (2007). Değerlerimiz ve Günlük Hayat, Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 12-19
• Can, Y. (2007). Demokratik değerlerin benimsenmesinde sosyal çevre faktörü. Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, Sayı 18, 16-39
• Chang, Y.H. (2005). The Pedagogical Content Knowledge of Teacher Educators: A Case Study in a Democratic Teacher Preparation Program. Unpublished doctoral dissertation. University of Ohio.
• Coşkun, Y. & Yıldırım, A. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Değer Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 311-328
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitiminin Gerçekleştirilmesine İlişkin Bir Durum Çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Çengelci, T., Hancı, B. & Karaduman, H. (2013). Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 11, Sayı 25, 33-56
• Çiftçi, S.A. (2015). İlkokul Öğretmenlerinin Sınıf Yönetim Tarzları ve Demokratik Değerlere İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş Sosyal Bilgiler Anlayışı Işığında Yeni Sosyal Bilgiler Programının Değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 17, 77-96
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 356-383
• Ekşi, H. (2003). Temel İnsani Değerlerin Kazandırılmasında Bir Yaklaşım: Karakter Eğitimi Programları, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 79-96
• Elbir, B. ve Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/1, 1321-1333
• Erçetin, Ş. (2000). İlköğretim okulları hangi değerlerle yönetiliyor?, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 31-43
• Erden, M. (1996). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Alkım Yayınları, Ankara.
• Erwin, J. E. & Kipness, A.N. (1997). Fostering Democratic Values in Inclusive Early Childhood Settings. Early Childhood Education Journal, Vol. 25, No. 1, 57-60
• Fichter, J. (2009). Sosyoloji Nedir?. (Çev. Nilgün Çelebi), Anı Yayınları, Ankara
• Genç, Z.S. & Eryaman, Y.M. (2007). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, 89-102
• Gömleksiz, N.M & Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 96-134
• Hanh, C.L. (2003). Democratic values and citizen action: a view from US ninth graders, International Journal of Educational Research, Vol. 39, 633-642
• Hotaman, D. (2010). Demokratik eğitim: demokratik bir eğitim programı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3 (1), 29-42
• İlğan, A., Karayiğit, D. & Çetin, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, 97-118
• İşcan, C.D. (2007). İlköğretim Düzeyinde Değerler Eğitimi Programının Etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaldırım, E. (2005). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 143-162
• Karadağ, E., Baloğlu, N. & Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Demokratik Tutumları ile Öğretmenlerin Demokratik Değerleri Üzerine İlişkisel Bir Araştırma, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 4, Sayı 12, 65-82
• Kızılçelik, S. & Erjem, Y. (1994). Açıklamalı Sosyoloji Terimleri Sözlüğü, Atilla Kitabevi, Ankara
• Kontaş, H., Selçuk, H. E. & Polat, M. (2016). Ortaokul Öğretmenlerinin Demokratik Tutumları İle Öğrencilerin Demokratik Değerlere Sahip Olma Düzeylerinin İncelenmesi, International Journal of Social Science, No:44, 141-151
• MEB. (2017). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar), (www.meb.gov.tr. adresinden 07.03.2018 tarihinde erişilmiştir.)
• Meydan, H. (2014). Okulda Değerler Eğitiminin Yeri ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 93-108
• Oğuz, A. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik değerleri ile öğretme ve öğrenme anlayışları. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 9, 139-160
• Okutan, M. (2010). Türk Eğitim Sistemi’nde demokrasi eğitimi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 939-946
• Öğretici, B. (2011). İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Derslerinde Değerler Eğitimine Yönelik Uygulamaların Etkililiğinin Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, 217-239
• Özpolat, V. (2010). Bir toplumsal değişme paradigması olarak demokrasinin eğitime yansımaları: demokratik eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 365-381
• Öztürk, C. (2009). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Bakış. Sosyal Bilgiler Öğretimi-Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, Pegem Akademi Yayınları, Ankara
• Öztürk, T.B. (2013). Demokratik Pedagojinin Sanal Öğrenme Toplulukları ile Yeniden Keşfi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 46, Sayı 1, 275-296
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. The Free Press, New York
• Sadık, F.,Sarı, M. (2012). Çocuk ve Demokrasi: İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 48-62
• Safran, M. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Öcal, A. ve Tay, B.) Pegem Akademi Yayınları, Ankara
• Subba, D. (2014). Democratic Values and Democratic Approach in Teaching: A Perspective, American Journal of Educational Research, 2 (12), 37-40
• Şişman, M., Güleş, H., Dönmez, A. (2010). Demokratik Bir Okul Kültürü İçin Yeterlilikler Çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 167-182
• Taçman, M. (2006). İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin Demokratik Tutumları, Cypriot Journal of Education Sciences, Vol, 1, No.1, 30-46
• Tahiroğlu, M. ve Aktepe, V. (2015). Değerler eğitimi yaklaşımlarına göre geliştirilen etkinliklerin demokratik algı ve davranışlar üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 12, No.36, 309-345
• Tay, B. & Yıldırım, K. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazandırılması Amaçlanan Değerlere İlişkin Veli Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Cilt 9, Sayı 3, 1499-1542
• Tay, B. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretiminin Dünü, Bugünü ve Yarını. Sosyal Bilgilerin Temelleri (Ed: Turan, R. Ulusoy, K.) Maya Akademi Yayınları, Ankara.
• Tay, B., Durmaz, Z. F. & Şanal, M. (2013). Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Öğrencilerin Değer ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri. GEFAD, Cilt 33, Sayı 1, 67-93
• Theofano, M. (2010). Democratic Education In Sweeden. Lund University, Unpublished Master Thesis.
• Tonga, D. & Uslu, S. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazanım-Değer İlişkisi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, 91-110
• Topkaya, Z. E. & Yavu, A. (2011). Democratic values and teacher self-efficacy perceptions: A case of pre-service english language teachers in Turkey, Australian Journal of Teacher Education, Volume 36, 32-48
• Türkcan. B. & Bozkurt, M. (2015). İlkokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Bağlamında Kimlik, Kültür ve Yurttaşlık Algıları, Turkish Studies-International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol.10, No. 11, 1501-1526
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2014). Değerler Eğitimi. 2.Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara
• Uysal, E. (2003). Değerler Üzerine Bazı Düşünceler ve Bir Erdem Tasnifi Denemesi: İnsani Erdemler-İslami Erdemler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 51-69
• Yağcı, E. (1998). Demokrasi ve Eğitim. Eğitim ve Bilim Dergisi, Cilt 22, Sayı 107, 15-22
• Yazıcı, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Eğitim ve Bilim Dergisi, Cilt 36, 166-178
• Yel, S. ve Aladağ, S. (2009). Sosyal Bilgilerde Değerlerin Öğretimi. Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Safran, M.) Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Yeşil, R. & Aydın, D. (2007). Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), 65-84
• Yeşil, R. (2002). Okul ve Ailede İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Nobel Yayınları, Ankara
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 9, 147-170
• Zachrisen, B. (2016). The Contribution of Different Patterns of Teacher’s Interactions to Young Children’s Experiences of Democratic Values During Play, International Journal of Early Childhood, Vol. 48, 179-192