Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Adaylarinin Duygusal Zeka Düzeyleri ve Akademik Öz Yeterlikleri Arasindaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 52 - 69, 28.09.2019

Kamil Türkekul Murat Sarıkabak

Öz

Bu çalışmanın amacı; beden eğitimi ve spor
öğretmeni adaylarının duygusal zeka düzeyleri ile akademik öz yeterlikleri
arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Sakarya Uygulamalı
Bilimler Üniversitesi ve Bartın Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde
öğrenim gören beden eğitimi ve spor öğretmeni adayları oluşturmaktadır.
Araştırmanın örneklemini ise bu öğretmen adayları içerisinden kolayda örnekleme
yöntemiyle seçilen 78 kadın ve 226 erkek olmak üzere toplamda 304 beden eğitimi
ve spor öğretmeni adayı oluşturmaktadır.

Araştırmanın verileri, Schutte ve diğ., (1998)
tarafından geliştirilen, Austin ve diğ., (2004) tarafından revize edilen Türkçe
uyarlaması Tatar, Tok ve Saltukoğlu (2011) tarafından yapılan “Duygusal Zeka
Ölçeği”; Jerusalem ve Schwarzer (1981) tarafından geliştirilen Türkçe
uyarlaması Yılmaz, Gürçay ve Ekici (2007) tarafından yapılan “Akademik Öz
Yeterlik” ölçeği ve araştırmacılar tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu”
ile toplanmıştır. Verilerin istatistiksel olarak çözümlenmesinde betimsel
istatistikler, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve
pearson korelasyon analizleri uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde
SPSS paket programından yararlanılmıştır.

Araştırma bulgularına göre beden eğitimi ve spor
öğretmeni adaylarının duygusal zeka puanlarının; cinsiyete göre karşılaştırılmasında
iyimserlik/ruh halinin düzenlenmesi, duyguların kullanımı, duyguların
değerlendirilmesi ve duygusal zeka toplam puanlarında; sınıf düzeyine göre
karşılaştırılmasında duyguların kullanımı alt boyutunda istatistiksel olarak
anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca iyimserlik/ruh halinin
düzenlenmesi, duyguların değerlendirilmesi ve duygusal zeka toplam puanı ile
akademik başarı puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit
edilmiştir.

Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının
akademik öz yeterlik puanlarının ise; cinsiyete ve sınıf düzeylerine göre
karşılaştırılmasında, istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar göstermediği
tespit edilmiştir. Öte yandan akademik öz yeterlik ile akademik başarı arasında
pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Son olarak da
iyimserlik/ruh halinin düzenlenmesi, duyguların kullanımı, duyguların
değerlendirilmesi ve duygusal zeka toplam puanı ile akademik öz yeterlik
puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.

Sonuç olarak; beden eğitimi ve spor öğretmeni
adaylarının duygusal zeka düzeyleri arttıkça akademik öz yeterlik
düzeylerininde artacağı tespit edilmiştir. Bu durum beden eğitimi ve spor
öğretmenlerinin duygusal zekalarının akademik öz yeterlik için önemli bir
değişken olduğunu göstermektedir. Başka bir deyişle beden eğitimi ve spor
öğretmeni adaylarından yüksek akademik öz-yeterlik isteniyorsa, onların
duygusal zeka düzeylerinin arttırılması gerekmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi ve spor öğretmeni, Duygusal zeka, Akademik öz-yeterlik

Kaynakça

• Akbay, S. E. ve Gizir, C. A. (2010). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışı: akademik güdülenme, akademik özyeterlik ve akademik yükleme stillerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 60-78.
• Alemdağ, C., Öncü. E. ve Yılmaz, A.K. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz-yeterlikleri. Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe Journal of Sport Sciences. 25 (1), 23–35.
• Asrar-ul-Haq, M., Anwar, S., & Hassan, M. (2017). Impact of emotional intelligence on teacher׳ s performance in higher education institutions of Pakistan. Future Business Journal, 3(2), 87-97.
• Aşan, Ö. ve Özyer, K. (2003). Duygusal zekaya etki eden demografik faktörlerin saptanmasına yönelik ampirik bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 151-167.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H. ve McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional intelligence: Testing and cross-validating a modified version of Schutte et al.'s (1998) measure. Personality and individual differences, 36(3), 555-562.
• Baba, H. (2012). Beden eğitimi ve spor yüksekokulundaki öğrencilerin kinestetik ve duygusal zekâlarının. Iç-dış kontrol odaklarının akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215.
• Bassi, M., Steca, P., Fave, A. D. and Caprara, G. V. (2007). Academic self-efficacy beliefs and quality of experience in learning. Journal of Youth and Adolescence, 36, 301-312.
• Bozkurt, T., (2013). Beden eğitimi öğretmenleri adaylarının öğretmenlik öz yeterliliklerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi üniversitesi, Eğitim Bölümleri Enstitüsü, Ankara.
• Brackett, M. A., Mayer, J. D. ve Warner, R. M. (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behaviour. Personality and Individual differences, 36(6), 1387-1402.
• Braun, E. ve Gusy, B. (2006). Perspektiven der Lehrevaluation. Didaktik und Evaluation in der Psychologie, 152.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. ve Çakmak, E. K. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chan, D. W. (2004). Perceived emotional intelligence and self-efficacy among Chinese secondary school teachers in Hong Kong. Personality and Individual Differences, 36(8), 1781-1795.
• Chowdhury, M. S. ve Shahabuddin, A. M. (2007). Self-Efficacy, motivation and their relationship to academic performance of bangladesh college students. College Quarterly, 10(1), 1-9.
• Deniz, M. E. ve Yılmaz, E. (2004). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka yetenekleri ve yaşam doyumları arasındaki ilişki. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (68-77). Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Duman, T. (2018) Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve akademik öz yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Çorum.
• Edizler, G. (2010). Karizmatik liderlikte duygusal zekâ boyutuyla cinsiyet faktörüne ilişkin literatürsel bir çalışma. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(2), 137-150.
• Er, K.O. ve Gürgan, U. (2011). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kopya çekmeye ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.14(26).
• Erdoğdu, M. Y. (2008). Duygusal zeka'nın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 62-76.
• Fuimano, J. (2004). Raise your emotional intelligence. Nursing Management, 35(7), 10-12. George, D. ve P. Mallery. (2001). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 10.0 Update. (3. Baskı). Boston: Allyn and Bacon.
• Goleman, D. (2013). Duygusal zeka neden IQ’dan daha önemlidir? (Çev: B. S. Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gürol, A., Özercan, M. G. ve Yalçın, H. (2010). A comparative analysis of pre-service teachers’ perceptions of self efficacy and emotional intelligence. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3246-3251.
• Hackett, G., Betz, N. E., Casas, J. M. ve Rocha-Singh, I. A. (1992). Gender, ethnicity, and social cognitive factors predicting the academic achievement of students in engineering. Journal of counseling Psychology, 39(4), 527.
• Harrod, N. R. ve Scheer, S. D. (2005). An exploration of adolescent emotional intelligence in relation to demographic characteristics. Adolescence, 40(159), 503-513.
• Haviland-Jones, J., Gebelt, J. ve Stapley, J. (1997). The Questions of Development in Emotion. In. P.Salovey, J. Sluyter (Eds.) Emotional Development and Emotional Intelligence: Educational Implications. Newyork: Basic Books.
• İslam, A. (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ile sınıf öğretmenliğinde öğrenim gören öğrencilerin akademik öz-yeterlik algılarının karşılaştırılması (Ordu İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• İşmen, A.E. (2001). Duygusal zeka ve problem çözme, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 111-124.
• Jerusalem, M. (2002). Theroretischer Teil-Einleitung I. Zeitschrift für Pädagogik, 44, 8-12.
• Jerusalem, M. ve Schwarzer, R. (1981). Fragebogen zur Erfassung von" Selbstwirksamkeit. Skalen zur Befindlichkeit und Persoenlichkeit In R. Schwarzer (Hrsg.).(Forschungsbericht No. 5). Berlin: Freie Universitaet, Institut fuer Psychologie.
• Karagöz, H. (2017). Spss ve Amos uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (1. Baskı). İstanbul: Nobel Kitabevi.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri: Kavramlar ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 31. Basım.
• Kashani, F. L., Azimi, A. L. ve Vaziri, S. (2012). Relationship between emotional intelligence and educational achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 69, 1270-1275.
• Klomegah, R. Y. (2007). Predictors of academic performance of university students: an application of the goal efficacy model. College Student Journal, 41(2).
• Lodewyk, K. R. ve Winne, P. H. (2005). Relations among the structure of learning tasks, achievement, and changes in self-efficacy in secondary students, Journal of educational psychology, 97(1), 3-12.
• Martin Jr, W. E., Easton, C., Wilson, S., Takemoto, M. ve Sullivan, S. (2004). Salience of emotional intelligence as a core characteristic of being a counselor. Counselor Education and Supervision, 44(1), 17-30.
• Multon, K. D., Brown, S. D. ve Lent, R. W. (1991). Relation of self-efficacy beliefs to academic outcomes: A meta-analytic investigation. Journal of counseling psychology, 38(1), 30.
• Önen, A. S. (2012). Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ve duygusal zeka düzeylerinin stresle başa çıkmalarına etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42).
• Özder, H., Konedralı, G. ve Zeki, C. P. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 16(2), 253-275.
• Özsüer, S., İnal, G., Uyanik, Ö. ve Ergün, M. (2011). Afyon Kocatepe Üniversitesinde öğrenim gören öğrencilerin akademik özyeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 13(2).
• Öztürk, A. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ yetenekleri iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Pajares, F. ve Schunk, D. (2001). The development of academic self-efficacy. Development of achievement motivation. United States, 7.
• Parker, J. D., Summerfeldt, L. J., Hogan, M. J. ve Majeski, S. A. (2004). Emotional intelligence and academic success: Examining the transition from high school to university. Personality and individual differences, 36(1), 163-172.
• Petrides, K. V., Frederickson, N. ve Furnham, A. (2004). The role of trait emotional intelligence in academic performance and deviant behavior at school. Personality and individual differences, 36(2), 277-293.
• Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Sarıkabak, M. (2019). Evaluation of the Sporting Situation and Emotional Intelligence Levels of Different Occupation Groups. Journal of Education and Training Studies, 7(8), 53-61.
• Sarıkabak, M., Eyüboğlu, E. ve Ayrancı, M. (2018). Bocce (Petank) sporcularının duygusal zekâ düzeylerinin, akademik erteleme davranışları üzerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 4(1), 163-177.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J. ve Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and İndividual Differences, 25(2), 167-177.
• Sevindik, F., Uncu, F. ve Dağ, D. G. (2012). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin duygusal zekâ düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 26(1), 21-26.
• Şenel, E. (2015). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin sosyal destek algıları, genel öz yeterlik inançları ve duygusal zekâ düzeylerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• Tabatabaei, S., Jashani, N., Mataji, M. ve Afsar, N. A. (2013). Enhancing staff health and job performance through emotional intelligence and self-efficacy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84, 1666-1672.
• Tatar, A., Tok, S. ve Saltukoğlu, G. (2011). Gözden Geçirilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 21(4), 325-338.
• Tingaz, E.O. (2013). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ile bazı öğretmen adaylarının duygusal zeka ve mutluluklarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bölümleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, M., Gürçay, D. ve Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 253-259.
• Zajacova, A., Lynch, S. M. And Espenshade, T. J. (2005). Self-efficacy, stress, and academi csuccess in college. Research in Higher Education, 46(6), 677-706.
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A. Bandura (Ed.), Self-efficacy in changing societies (pp. 202-231). New York: Cambridge University Press.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82–91.