Okçuların Rekabet Ortamında Kullandıkları Zihinsel Antrenman Becerilerinin Sıralama Atış Skorlarına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 13 - 29, 26.06.2020

Zübeyde Cankurtaran

Öz

Bu çalışmada, okçuların sıralama atışlarında kullandıkları zihinsel beceri ve tekniklerin atış puanlarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmacıların çalışma grubunu Türkiye Şampiyonasına katılan 154'ü kadın 154'ü erkek toplam 308 gönüllü sporcu oluşturmaktadır. Türkçe’ye uyarlanan Sporda Zihinsel Antrenman Envanteri (SZAE) ile Kişisel Bilgi Formu sunulmuş, atış performans ölçütü olarak kamuya açıklanan sıralama atışları esas alınmıştır. Toplanan anketler IBM SPSS 25.0 paket programı yardımıyla analize edilmiştir. Analiz sürecinde, tanımlayıcı istatistiklerden, t testinden, korelasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen araştırma bulguları, SZAE skorları ile atış puanları arasında yüksek ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir (r=0,842; p<0,05). Söz konusu bu sonuca göre okçuların SZAE'si ile ok atışları arasında olumlu bir ilişki olduğu söylenebilmektedir. Alt boyutlar bazında incelendiğinde söz konusu bütün alt boyutların atışlar ile arasında pozitif ve anlamlı bir ilişkisi olduğu görülmektedir (p<0,05). Yapılan regresyon analizine göre, spor kategorisi, yay kategorisi, cinsiyet, spor yaşı, milli oluşu ve SZAE ölçek puanı, okçuların atış puanları üzerinde etkilidir (R^2=0,754; F=153,654 p<0,05). Ayrıca, anket puanı, okçuların atış puanı üzerinde en etkili değişken olarak hesaplanmıştır (Beta=0,817; p<0,05). Sonuç olarak okçuların kullandıkları zihinsel becerilerin ok atış puanları üzerinde arttırıcı bir etki yarattığı izlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

okçuluk, atış performansı, zihinsel beceriler

Kaynakça

• Altıntaş, A., Akalan, C. (2008). Zihinsel antrenman ve yüksek performans. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 39-43 doi: 10.1501/Sporm_0000000131 Aktop, A. (2008). Biyoloik geribildirimle zihinsel antrenman yönteminin dart performansına etkisinin incelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya. Aslan, Ö. (2015). Golfe yeni başlayanlarda (13-15 yaş), zihinsel antrenman uygulamalarının pata vuruş becerisini öğrenme sürecine etkisi Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Başer, E. (1998). Uygulamalı spor psikolojisi 3.bas.Ankara:Bağıran Yayınları Bali, A. (2015). Psychological factors affecting sports performance. International Journal of Physical Education, Sports and Health, 1(6): 92-95. Bayraktar, B., Kurtoğlu, M. (2009). Sporda performans, etkili faktörler, değerlendirilmesi ve artırılması. Klinik Gelişim Dergisi, 22(1), 16-24 Behnke, M., Tomczak, M., Kaczmarek, L. D., Komar, M., Gracz, J. (2019). The sport mental training questionnaire: Development and validation. Current Psychology, 38(2), 504-516. Bergenheim, M., Johansson, H., Granlund, B., Pedersen, J. (1996). Toward a science of consciousness: The First Tucson Discussions and Debates, (1. cilt) 303-310 London MIT Press ISSN 1089-4365 Bull, S.J., Shambrook, C.J., James, W., Brooks, J.E. (2005). Towards an understanding of mental toughness in elite English cricketers.Journal of Applied Sport Psychology, 17, 209-227 Clough, P.J., Earle, K., Sewell, D.(2002) Mental toughness: The concept and its measurement.In I. Cockerill (Ed.), Solutions in sport psychology London: Thomson Publishing.s.32-43 Connaughton, D., Wadey, R., Hanton, S., Jones, G. (2008). The development and maintenance of mental toughness: Perceptions of elite performers. Journal of sports sciences, 26(1), 83-95 doi:10.1080/02640410701310958• Crust, L. (2007). Mental toughness in sport: A review. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 5(3), 270-290. DOI:10.1080/1612197X.2007.9671836 Demir, G. T. ve Türkeli, A. (2019). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin egzersiz bağımlılığı ve zihinsel dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 10-24. DOI: 10.25307/jssr.505941 Driskell, J. E., Copper, C., Moran, A. (1994). Does mental practice enhance performance?. Journal of applied psychology, 79(4), 481. DOI:10.1037/0021-9010.79.4.481 Erdoğan, N., Zekioğlu, A., Dorak, F. (2014). Hentbol antrenörlerine göre, sporcuların performansını psikolojik yönden etkileyen faktörler nelerdir? Nitel çalışma. International Journal of Sport Culture and Science, 2(Special Issue 1), 194-207. https://doi.org/10.14486/IJSCS89. Erkan, U. (1998). Sporcular için zihinsel antrenör rehberi. Ankara: Bagırgan Yayınları Ertan, H, Soylu, A. R., Korkusuz, F. (2005). Quantification the relationship between FITA scores and EMG skill indexes in archery. Journal of Electromyography and Kinesiology, 15(2), 222-227. Gibson, A. (1998). Mental Toughness. New York: Vantage Press Gould, D., Guinan, D., Greenleaf, C., Medbery, R., Peterson, K. (1999). Factors affecting olympic performance: perceptions of athletes and coaches from more and less successful teams. The Sport Psychologist. Volume 13, Issue 4. Güler, M. Ş., Erhan, S. E. (2017). The Evaluatıon of mental abılıtıes of athletes ın dıfferent branches. European Journal of Physical Education and Sport Science. Güler, B., Alıncak, F., Özen, G.(2019). Bir doğa turizmi olarak macera yarışmalarına katılan sporcuların zihinsel dayanıklılıklarının incelenmesi.Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 24 (4), 215-226. Güven Ö. (1998.) Spor psikolojisi ders notları, Ankara Hackfort, D., Schwenkmezger, P. (1993). Anxiety. In R. N. Singer, M. Murphey, & L. K. Tennant (Eds.), Handbook of research on sport psychology .New York. Macmillan. s.328-364 Hashim, H. A., Hanafi, H., Yusof, A. (2011). The effects of progressive muscle relaxation and autogenic relaxation on young soccer players mood states. Asian journal of sports medicine, 2(2), 99 Haywood, K. M. (2006). Psychological aspects of archery. The Sport Psychologist’s Handbook: A Guide for Sport-Specific Performance Enhancement. Ed. by J. Dosil. London, John Wiley ve Sons, Ltd, 549-566. Hayslip Jr, B., Petrie, T. A., MacIntire, M. M., Jones, G. M. (2010). The influences of skill level, anxiety, and psychological skills use on amateur golfers’ performances. Journal of Applied Sport Psychology, 22(2), 123-133 İkizler, C., Karagözoğlu, C. (1997). Sporda başarının psikolojisi. İstanbul. Alfa Basım Yayın Dağıtım. s116-170 Jones, G., Hanton, S., Connaughton, D. (2007). A framework of mental toughness in the world’s best performers. The Sport Psychologist, 21(2), 243-264 Human Kinetics, Inc. Kara, Ö.,Ustaoğlu, H, P.(2019). Play-Off Müsabakalarında Yer Alan Kadın Voleybolcuların Zihinsel Antrenman Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Spor Bilimleri Öğrenci Çalışmaları, 1(1), 35-42 Kayhan, R. F., Hacıcaferoğlu, S., Aydoğan, H. ve Erdemir, İ. (2018) Takım ve bireysel sporlar ie ilgilenen sporcuların zihinsel dayanıklılık durumlarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2),55-64. Kılınç, F., Cesur, G., Atay, E., Ersöz, G., Kılıç, T. (2010). 10-14 yaş grubu elit bayan okçuların teknik atış performanslarını etkileyen fizyolojik ve kuvvet faktörlerinin araştırlması. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 17(3), 18-24 Kim, H. B., Kim, S. H., So. W.Y., (2015). The relative importance of performance factors in Korean archery. The Journal of Strength & Conditioning Research, 29(5), 1211-1219. Koç, Ş. (1994), Spor Psikolojisine Giriş İzmir:Saray Tıp Kitap Evi.s.201-208 Konter, E. (2003). Spor psikolojisi uygulamalarında yanılgılar ve gerçekler. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları s.7-31-32-37 Koruç, Z., Bayar, P. (1990). Kitle sporu ve spor psikolojisi. Spor Ahlaki ve Spor Felsefesine Yeni Yaklaşımlar Sempozyomu, İstanbul Üniversitesi, 115-118. Kolayiş, İ. E., Mimaroğlu, E. (2008). Okçuluk Milli Takımının antrenman ortamında kalp atım hızı ve nişan alma süresinin atış puanı üzerindeki etkileri. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1) Kolayiş, H. (2002). Futbolcularda Zihinsel Hayal Etme Antrenmanlarının Kaygı Üzerine Etkisi Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Universitesi Saglik Bilimleri Enstitusu, Kocaeli. Lavisse, D., Deviterne, D., Perrin, P. (2000). Mental processing in motor skill acquisition by young subjects. International Journal of Sport Psychology. Mamassis , G., Doganis, G. (2004). The effects of a mental training program on juniors pre-competitive anxiety, selfconfidence, and tennis performance. Journal of Applıed Sport Psychology, 16(2), 118-137, doi: 10.1080/10413200490437903 Metin, M. (2014). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık 101-104 Morris,T. Spittle, M., Watt, A. P. (2005). Imagery in sport. Champaign, IL:Human Kinetics 5-19 Monzoni, R., Capriotti, A., Federici, A. (2018). Functional and mental training effects in archery sport performance. In SISMES Vol. 14, pp. 44-45. Springer. Nishizono, H., Shibayama, H., Izuta, T., Saito, K. (1987). Analysis of archery shooting techniques by means of electromyography. In ISBS-Conference Proceedings Archive. Sa'ari, M. R. (2018). Effect of mental imagery training on novice archery athlete performance. Unpublished Master Thesis, Faculty of Sport Science and Recreation, Jengka, Pahang. Singh, A., Singh, T., Singh, H. (2018). Autogenic training and progressive muscle relaxation interventions: effects on mental skills of females. European Journal of Physical Education and Sport Science.5(1): 134-141 Smith, D., Wright, C. J., Cantwell, C. (2008). Beating the bunker: The effect of pettlep imagery on golf bunker shot performance. Research quarterly for exercise and sport, 79(3), 385-391.- DOI.10.1080/02701367.2008.10599502 Squadrone, R., Rodano, R. (1994). Multifactorial analysis of shooting archery. In ISBS-Conference Proceedings Archive. USA ARCHERY. (2012). Archery. USA archery editör, Human Kinetics. Amerika.ISBN:1-45404-2020-6 s.155-163 Weinberg, S., Gould, D. (2015). Introduction to psychological skills training. Foundations of sport and exercise psychology. Champaign. IL: Human Kinetics, Vealey, R. S., Walter, S. M. (1994). On Target With Mental Skills: An Interview With Darrell Pace. Sport Psychologist, 8(4). Yarayan Y. E., İlhan, E. L.(2018). Sporda zihinsel antrenman envanteri’nin (SZAE) uyarlama çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(4), 20 218. Yardımcı, A., Sadık, R., Kardaş, N. T. (2017). Amerikan futbolu sporcularının yalnızlık düzeyleri ve sporda mental dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 79-90. DOI: 10.25307/jssr.337838 Yazıcılar Ö.İ. (2012). Elit bayan hentbolcularda zihinsel antrenmanın yarışma kaygısı ve maç performansına etkisi.Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Yıldız, A. B., Yılmaz, B. (2017). Sporcularda zihinsel dayanıklılık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 15. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi 15-18 Kasım, Antalya. Yönal, G., Türkmen, M. (2017). Türk kültür yaşamında okçuluk. The Journal of Academic Social Science, Yıl 5, S. 55, Ekim, s. 523-533. DOI: 10.25307/jssr.337838 Zekioğlu, A., Tatar, A., Bahadır, E., Afacan, E. (2017). Zihinsel hazır oluşun ölçülmesi: ölçek geliştirme çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(2), 57-64. DOI: 10.1501/Sporm_0000000308 Thelwell, R. C. ve Greenlees, I. A. (2001). The effects of a mental skills training package on gymnasium triathlon performance. The Sport Psychologist. Tekin, M. (2018). Okçuların imgeleme becerileri ile dikkat ve performans düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın. Tuna, N. (2018). Biyolojik geri bildirimle zihinsel antrenman programının sporcuların performansına etkisi Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Turan, S., Çilli, M. (2016). Farklı Isınma Yöntemlerinin Olimpik Okçulukta Atış Performansına Etkisi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 13-20.