Üniversite Öğrencilerinin Apati Özelliğinin Ahlaki Uzaklaşma Davranışlarına Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 267 - 280, 15.07.2022

Seda Erik , Serap Aykaç , Özge Dertli , Sedanur Şafak , Bilge Sulak Akyüz , Sema Sulak

Öz

Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin apati özelliğinin, ahlaki uzaklaşma davranışları üzerine etkisi araştırılmıştır. Tarama türünde olan bu araştırmada Marin vd. (1991) tarafından geliştirilen ve Gülseren vd. (2001) tarafından Türkçeye uyarlanan Apati Değerlendirme Ölçeği (ADÖ)’nin ikinci kısmı ile Bandura vd. (1996) tarafından geliştirilen ve Gezici-Yalçın vd. (2016) tarafından Türkçeye uyarlanan Ahlâkî Uzaklaşma Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi 416 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada üniversite öğrencilerinin apati özelliğinin ahlaki uzaklaşma ile ilişkisi yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda üniversite öğrencilerinin, apati özelliğinin ahlaki uzaklaşma davranışlarına ve müfredat dışı etkinliklere katılımına etkisinin olduğu görülmüştür. Bununla birlikte gelir durumunun apati özelliği üzerinde negatif yönde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

apati, ahlaki uzaklaşma, üniversite öğrencileri, motivasyon kaybı

Kaynakça

• Ahmad, S. (2015). Role of socioeconomic status and political participation in construction of apathy among youth. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 25(8): 801-809. https://doi.org/10.1080/10911359.2015.1021065
• Bandura, A. (2002). Selective moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal Of Moral Education, 31(2): 101-119. http://doi:10.1080/0305724022014322
• Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G. V., Pastorelli, C. (1996). Mechanism of moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Personality and Social Psychology, 71(2): 364-374. http://doi:10.1037/0022-3514.71.2.364
• Bingöl, O. (2016). Siyasal kayıtsızlık: Apati. Munzur Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD), 5(9): 44-51. https://dergipark.org.tr/en/pub/tusbd/issue/39853/472551
• Birchwood, M., Smith, J., Cochrane, R., Wetton, S., Copestake, S. (1990). The social functioning scale the development and validation of a new scale of social adjustment for use in family intervention programmes with schizophrenic patients. The British Journal of Psychiatry, 157(6): 853–859. http://doi.org/0.1192/bjp.157.6853
• Birleşmiş Milletler (BM). Global issues youth. https://www.un.org/en/global-issues/youth (erişim sağlanmıştır).
• Bjornsen C. A.,Scepansky J. A., Suzuki A. (2007). Apathy and personality traits among college students: A cross cultural comparison. College Student Journal, 41(3): 668-676.
• Caravita, S. C., Sijtsema, J. J., Rambaran, J. A., Gini, G. (2014). Peer influences on moral disengagement in late childhood and early adolescence. Journal of youth and adolescence, 43(2): 193-207.
• Coffield, K. E. (1981). Student apathy: A comparative study. Teaching Of Psychology, 8(1): 26-28. https://doi.org/10.1207/s15328023top0801_7 Çiftçi, N. (2003). Kohlberg’in bilişsel ahlak gelişimi teorisi: Ahlak ve demokrasi eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1): 43-77.
• Çokluk, O. Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Delrieu, J., Desmidt, T., Camus, V., Sourdet, S., Boutoleau-Bretonnière, C., Mullin, E., Valles, B., Payoux, P., Lebouvier, T., (2015). Apathy as a feature of prodromal Alzheimer's disease: an FDG‐PET ADNI study. International journal of geriatric psychiatry, 30(5): 470-477. https://doi.org/10.1002/gps.4161
• Ekmekçioğlu, E. B., Aydoğan, E. (2019). Ahlaki uzaklaşma ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, 1. Third Sector Social Economic Review, 54(2): 701-712. doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.04.1096 Ekmekçioğlu, E. B. (2019). Etik liderlik ve işyeri sapkın davranışları ilişkisinde ahlaki uzaklaşma ve güç mesafesi oryantasyonunun rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
• Erbay, Ö.,Yıldırım, Y. (2019). Yaşlılarda sık görülen bir psikiyatrik sendrom: Apati ve hemşirelik yönetimi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri, 11(2): 211-218. Fowler, Megan M. (2004). The relatıonshıp of apathy and known characterıstıcs as predıctors of hıgh school dropouts. (Master Thesis, Truman State Unıversıty Kirksville, Missouri).
• Gezici Yalçın, M., Şenyurt, A. Y., Gültepe, B., Coşkun, H. (2016). Ahlâkî uzaklaşma ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1): 309-332. http://doi.Org/10.23863/Kalem.2017.63
• Green, J. E. (2004). Apathy: The democratic disease. Philosophy and Social Criticism, 30(5-6): 745-768. http://doi:10.1177/0191453704045763 Groeneweg-Koolhoven, I., Comijs, H. C., Naarding, P., Waal, M. W., Van Mast, R. C.(2015). Presence and correlates of apathy in non-demented depressed and non-depressed older persons. The European Journal of Psychiatry, 29(2):119-130.
• Gülseren, Ş, Atun Ç, Erol A, Aydemir Ö, Çelebisoy M., Kültür S. (2001). Apati değerlendirme ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 38(3): 142-50.
• Gülseren, Ş. (2001). Apati: Topografik, klinik ve sağaltım özellikleri üzerine bir gözden geçirme. Nöropsikiyatri Arşivi, 38(2): 81-92.
• Gündüz, S. (2018, 1 Mart). Apatikleşiyoruz. Meyda. https://meydan.org/2018/03/01/apatiklesiyoruz-saliha-gunduz/ (erişim sağlanmıştır).
• Hu, L. T., Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1): 1-55.
• İnel-Manav, A. (2018). Hafif düzeyde demansı olan yaşlılarda internet temelli videolarla birlikte anımsama terapisinin bilişsel durum ve apatiye etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilim Enstitüsü, Kayseri).
• Karataş, Z. (2014). Problem çözme becerileri ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracı rolü: bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(30), 118-140.
• Kenangil, G., Örken, D. N., Ur, E., Aydın, Ş., Forta, H. (2009). Parkinson hastalarında depresyon, yorgunluk ve apati gibi motor olmayan semptomlar. Türkiye Klinikleri Journal Of Neurology, 4(3): 101-105.
• Kuş, Z., Karatekin, K., Merey, Z. (2012). Geleceğin vatandaşları: gençler ulusal ve küresel problemleri nasıl algılamaktadırlar?. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4): 837-868.
• Kiper, T. (2009). Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi (Tekirdağ) öğrencilerinin rekreasyonel eğilim ve taleplerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(2): 191-201.
• Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modelling. New York, NY: Guilford.
• Koçak, A. (2020). İlahiyat fakültesi öğrencilerinde ahlâkî uzaklaşma ve dindarlık ilişkisi üzerine nicel bir araştırma. İnönü Üniversitesi Yayınevi, 3:101-128.
• Lohner, V., Brookes, R. L., Hollocks, M. J., Morris, R. G., Markus, H. S. (2017). Apathy, but not depression, is associated with executive dysfunction in cerebral small vessel disease. Plos One, 12(5): 1-12. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176943
• Marin, R. S. (1997). Apathy: Who cares? An introduction to apathy and related disorders of diminished motivation. Psychiatric Annuals, 27: 18–23. https://doi.org/10.3928/0048-571319970101-06
• Marin, R. S., Biedrzycki, R. C., Firinciogullari, S., (1991). Reliability and validity of the apathy evaluation scale. Psychiatry Research, 38(2): 143-I 62. https://doi.org/10.1016/01651781(91)90040-V
• Marin, R.S., (1990). Differential diagnosis and classification of apathy. American Journal of Psychiatry 147: 22–30. https://doi.org/10.1176/ajp.147.1.22 Matthews, K. A., Gallo, L. C., Taylor, S. E. (2010). Are psychosocial factors mediators of socioeconomic status and health connections? A progress report and blueprint for the future. Annals of the New York Academy of Sciences, 1186(1): 146-173.
• Mehta, M., Whyte, E., Lenze, E., Hardy, S., Roumani, Y., Subashan, P., Huang, W., Studenski, S.(2008). Depressive symptoms in late life: associations with apathy, resilience and disability vary between young‐old and old‐old. International Journal of Geriatric Psychiatry: A journal of the psychiatry of late life and allied sciences, 23(3): 238-243. https://doi.org/10.1002/gps.1868
• Meydan, C. H., Sesen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Montoya-Murillo, G., Ibarretxe-Bilbao, N., Peña, J.,Ojeda, N. (2019). Effects of cognitive rehabilitation on cognition, apathy, quality of life, and subjective complaints in the elderly: A randomized controlled trial. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 28(5):518-529. https://doi.org/10.1016/j.jagp.2019.10.011
• Özalp, U., Yirci, R. (2019). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Ahlaki Uzaklaşma Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20:941-956. Pagonabarraga, J., Kulisevsky, J., Strafella, A. P., Krack, P. (2015). Apathy in Parkinson's disease: clinical features, neural substrates, diagnosis, and treatment. The Lancet Neurology, 14(5):518-531. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(15)00019-8
• Parladıcı, R. M., (2020). “Ergenlerde Problemli İnternet Kullanımı, Saldırganlık ve Olumlu Sosyal Davranış Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Ahlaki Uzaklaşmanın Aracı Rolü” [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi] Ankara.
• Sepehry, A. A., Sarai, M., Hsiung, G. Y. R. (2017). Pharmacological therapy for apathy in Alzheimer’s disease: a systematic review and meta-analysis. Canadian Journal of Neurological Sciences, 44(3), 267-275. https://doi.org/10.1017/cjn.2016.426
• Siyamder, (2015). Türkiye’de gençliğin sorunları üzerine görüş bildirisi. https://siyamder.org.tr/bildiriler/turkiyede-gencligin-sorunlari-uzerine-gorus-bildirisi/ (erişim sağlanmıştır).
• Steffens, D. C., Skoog, I., Norton, M. C., Hart, A. D., Tschanz, J. T., Plassman, B. L., Wyse, B. W., Welsh-Bohmer, K. A., Breitner, J. C. (2000). Prevalence of depression and its treatment in an elderly population: The Cache County study. Archives of General Psychiatry, 57(6): 601-607.
• Stuss, D. T., Van Reekum, R., Murphy, K. J. (2000). Differentiation of states and cause of apathy. In J. C. Borod (Ed.), Series İn Affective Science. The Neuropsychology Of Emotion. 340-363. New York, Ny, Us: Oxford University Press
• Tabachnick B. G., Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th Ed.). Boston, MA: Ally & Bacon, Inc.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2015). Using Multivariate Statistics (Mustafa Baloğlu, Trans.) Ankara: Nobel.
• Tatlıdil, E., Günder, E. E. (2013). Küreselleşen değerlerin eğitim kurumları üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26):259-277.
• Tierney, S. M., Woods, S. P., Weinborn, M., Bucks, R. S. (2018). Real-world implications of apathy among older adults: Independent associations with activities of daily living and quality of life. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 40(9):895-903. https://doi.org/10.1080/13803395.2018.1444736
• TUİK, (2019). İstatistiklerle Gençlik, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2019-33731
• Van Reekum, R.,Stuss, D. T., Ostrander, L. (2005). Apathy: Why care?. The Journal Of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 17(1): 7–19. http://doi:10.1176/Jnp.17.1.7
• Yalçın, Ö. Y., Hasta, D. T. D. (2014). Ahlaki ihlallere tanıklıkta ahlaki geri çekilme: ahlaki temel ve içgrup/dışgrup durumlarında gözlenen farklılıklar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). Yamamoto, M., Kushin, M. J., Dalisay, F. (2017). Social media and political disengagement among young adults: A moderated mediation model of cynicism, efficacy, and social media use on apathy. Mass Communication and Society, 20(2): 149-168. https://doi.org/10.1080/15205436.2016.1224352
• Yavuz-Birben, F., Bacanlı, H. (2017). Ahlaki kayıtsızlık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yıldız Journal of Educational Research, 2(2): 1-25
• Yazıcıoğlu, M. M. (2020). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek, ahlaki uzaklaşma ve riskli davranışlar arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan).
• Yerlisu-Lapa, T., Ardahan, F. (2009). Akdeniz Üniversitesi öğrencilerinin serbest zaman etkinliklerine katılım nedenleri ve değerlendirme biçimleri. Spor Bilimleri Dergisi, 20(4), 132-144.
• Wilson, B. J. (2017). A New Association for Black Research Journalists. NABJ Journal; Official Publication of the National Association of Black Journalists (Online), 22.
• World Healthy Organization (WHO), (t.y.). Physical activity in the Western Pacific. https://www.who.int/westernpacific/health-topics/physical-activity