Türkiye’nin Radyo ile Tanışması ve Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 406 - 428, 29.12.2018

İbrahim Sena Arvas

Öz

Çalışma,
ilk radyo yayını, ilk düzenli radyo yayınlarının başlangıcı, TTTAŞ yani, Türk
Telsiz Telefon Anonim Şirketi’nin kuruluşu ve özellikleriyle ilgilidir.
Çalışmada Türkiye’de yapılan ilk radyo yayınının detayları ve TTTAŞ’ın tamamen
yerli ve milli bir şirket olduğuna dair bilgi ve belgeler yer almaktadır. Türk
medya tarihinde radyoyla ilgili olan kısım, ilk gazetenin özellikleri ve
sahiplik yapısı, ilk televizyon yayıncılığı yapan kurum olan TRT’nin kuruluşu
ve yapısı kadar önemlidir. Bu bağlamda Türkiye’de radyo yayıncılığının nasıl
başladığını konu edinen kaynaklar taranmış, bu kaynaklardan elde edilen ve
doğruluğu sınanan bilgiler, son yıllarda yayımlanan makalelerden, kitaplardan,
çoğunu TRT’nin desteklediği veya yayımladığı anı aktarımlarından elde edilen
verilerle güncellenmiştir. Böylelikle, kaynaklar arasındaki çelişkili bilgiler
ortaya çıkarılmış ve Türk radyoculuk tarihine ait yeni tespitler ve
tanımlamalar yapılmaya çalışılmıştır. Ne yazık ki Türk radyo tarihinin
başlangıcına ilişkin doğru olmayan verilerin kayda geçtiği kaynak sayısı
azımsanmayacak kadar fazladır. Bu çalışma söz konusu hataların yinelenmemesi
adına, literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Radyo, Türk radyoculuk tarihi, TTTAŞ

Turkey’s Acquaintance with Radio and Turkish Radio Telephone Corporation

Öz

This study is related to the
first radio broadcast, beginning of the first regular radio broadcasts, and
establishment and characteristics of TTTAŞ, namely, Turkish Radio Telephone
Corporation. The details of the first radio broadcast in Turkey, and
information and documents indicating that TTTAŞ is entirely a domestic and
national corporation are included in the study. The radio- related part in the
history of Turkish media is as important as the characteristics and possessive
structure of the first journal and the foundation and structure of TRT, the
first television broadcasting institution. In this context, the references
,making a mention of how radio broadcasting began in Turkey, have been  scanned, the information, obtained  from these references and tested for
accuracy, have been updated with the data from 
the articles published in recent years, books, and  memory 
transfers, most of which have been supported or published by the TRT.
Accordingly, contradictory information between references has been revealed and
new determinations and definitions for Turkish radio have been attempted to be
made. Unfortunately, there are   a
considerable amount of references, in which incorrect data about the beginning
of Turkish radio history are included. This study aims to contribute to the
literature in respect to prevent the recurrence of the relevant mistakes. 

Anahtar Kelimeler

radio, history of radio broadcasting in Turkey, TTTAŞ

Kaynakça

• Akagündüz, Ü. (2014). Radyoculuğumuzun Cumhuriyet Yıllarındaki Serüveni ve Telsiz Mecmuası. Kebikeç, 37, 359-386.
• Akarcalı, S. (1997). Türkiye’de Kamusal Radyodan Özel Radyo ve Televizyona Geçiş Süreci. Ankara: Punto Matb.
• Altar, Cevad M. (1969). Ankara Radyosunun 30. Kuruluş Yıldönümü Konuşması, 28.10.1969, Saat: 21.10, Ankara Radyosu.
• Atatürk, Mustafa K. (2015) Nutuk. Ankara: Kaynak Yay.
• Aydemir, Şevket S. (1991). İkinci Adam 1938-1950. Cilt 2. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aziz, A. (1968). Radyo ve Köy Yayınları. Ankara: TRT Merkez Program Dairesi Başkanlığı Yay. 11.
• Aziz, A. (1995). Radyo ve Televizyon Yasal Düzenlemeler. Ankara: AÜ İletişim Fakültesi Yay.
• Bener, Fuat M. (1941). Radyomuz Onbeş Yaşında. Radyo Mecmuası, 1, 4-5.
• Cankaya, Ö. (2003). TRT Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi:1927-2000. İstanbul: YKY.
• Devran, Y. (2011). Siyasal İktidar-TRT İlişkisinin Dünü. İstanbul: Başlık Yay.
• Dinç, A., Cankaya, Ö. ve Ekici, N. (2000). İstanbul Radyosu Anılar Yaşantılar. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Dinçmen, G. (2007). Radyolu Yıllar. İstanbul: Geniş Kitaplık.
• Dursun, D. (2014). Radyo Yayıncılığı 87. Yaşında.... Radyo Günü nedeniyle RATEM tarafından düzenlenen toplantı konuşması, Ankara: 6 Mayıs.
• Ertuğ, Hasan R. (1951). Radyo İşletmeciliği ve Meseleleri. İstanbul: Güven Basımevi.
• Findley, Carter V. (2011). Modern Türkiye Tarihi. İstanbul: Timaş Yay.
• Federal Communications Commission. (2004). A short history of radio with an inside focus on mobile radio. Erişim 05.03.2018. https://transition.fcc.gov/omd/history/radio-/documents/short_history.pdf
• Hiçyılmaz, E. (22 Eylül 1996). Radyo Günleri. Sabah Magazin. 26-28.
• Girgin, A. (2009). Türkiye’de Yerel Basın. İstanbul: Der Yay.
• İçel, K. (2015). Kitle İletişim Hukuku. İstanbul: Beta Yay.
• İlkin, A. (28 Ekim 1953). Vatan Gazetesi Radyo Eki.
• İlkin, Nedim V. (1945). Radyonun Bize Kazandırdığı Kıymetler. Radyo Der., 39, 1-20.
• İnceoğlu, Y. (2010). Uluslararası Medya, Medya Eleştirileri, İstanbul: Der Yay.
• Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yay.
• Kocabaşoğlu, U. (1979). Türkiye’de Radyo Yayınlarının Başlangıç Tarihine İlişkin Bir Not. Ankara SBF-Basın Yayın Yüksek Okulu Yıllığı: 177-184.
• Kocabaşoğlu, U. (1980). Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay. 42.
• Kocabaşoğlu, U. (2010). Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna. İstanbul: İletişim Yay.
• Köksal, F. (2016). Nutukta Telgraf Ve Telgrafçılar. Erişim 10.02.2018, http://www.telekomculardernegi.org.tr/haber-7007-nutuk-ta-telgraf-ve-telgrafcilar.html
• Kubilay, Ç. (2003). Cumhuriyet’in Kuruluş Yıllarında Telekomünikasyon Politikaları: 1923-1939, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi.
• Osman, Nilüfer S. (1970). Radyo ve Halk Eğitimi. Ankara: TRT Merkez Program Dairesi Başkanlığı Yay. 12.
• Özalp, M. N. (1994). Eğitim-Kültür-Sanat ve TRT İlişkileri-3. Mavi Nota Müzik ve Sanat Dergisi, 14, 9-15.
• Taşer, S. (2010). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Öğretmen Yetiştiren Kurumlarda Eğitim Yönetimi ve Denetimi, Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Telgraf ve Telefon Kanunu. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar Erişim 03.04.2018
• Telsiz (1927). Memleketimizde Telsiz Telefon Postalarını Nasıl Tesis Ettik. Telsiz Mühendisi, 1, 3-7.
• Telsiz Tesisi Hakkında Kanun. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar Erişim 08.05.2018
• TRT (1990). Dünden Bugüne Radyo-Televizyon 1927-1990, Ankara: Ajans-Türk Matb.
• Uçar, Lalifer B. (2009). Türkiye’de Radyo Yayıncılığı. TRT Radyo Vizyon Dergisi, 1, 6-11.
• Vural, S. (1986). Radyo-TV Kurumlarında Yönetim ve Türkiye'deki Uygulama, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
• Yalçın, N. (2 Mayıs 2017). Radyoevi Her Zaman Gözde. Hürriyet Gazetesi. 5.