Raci Alkır’ın Hayatı Sanatı Ve Trt Repertuarında Kayıtlı Türkülerinin Ezgisel Analizi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 656 - 682, 27.12.2019

Ahmet Selçuk Bayburtlu

Öz

Bu araştırma Raci Alkır’ın yaşam öyküsü, sanatsal
özellikleri ve türkülerinin sanatsal özelliklerini
saptamak amacı ile yapılmıştır.

Bu araştırmanın yürütülmesinde literatür taraması ve
betimsel durum analizi tekniği uygulanmıştır.
Kayıtlardan ve literatür taramasından elde edilen bilgiler
araştırmanın amacına ulaşmak için kullanılmıştır. Kullanılan bilgiler
(veriler),
belgesel kaynak tarama, çözümleme tekniği ile elde edilmiştir. Araştırma
için,
Erzurum ilindeki kütüphane ve kültür müdürlükleri gibi basılı kaynakların
bulunduğu
kurumlara gidilmiştir. Erzurum TRT sanatçılarıyla sözlü görüşmeler
yapılmıştır.
Konuya yönelik kaynaklar için dijital ortam taranmış, konu ile ilgili
makale,
bildiri, yüksek lisans ve doktora tezleri incelenmiştir. TRT repertuarında
kayıtlı,
konuya uygun olduğu düşünülen ve buna göre belirlenen 23 türkü içerik
analizi
yöntemiyle analiz edilmiştir. İçerik analizinde temel amaç, toplanan
verileri
açıklayabilecek kavramalara ve ilişkilere ulaşmaktır. Türkülerin makamları,
form yapısı, usulleri, ayakları ( ezginin makamsal yapısı) sözleri
incelenerek
hece ölçüleri sayılmış ve konuları incelenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre, Raci Alkır’ın TRT
repertuarına kayıtlı 20 tane kırık
hava, 3 tane de uzun hava eseri olduğu; makamsal yapısının incelemesine
göre;
1 adet Hicaz, 7 Segâh, 8 Hüseyni, 4 Uşşak, 1 Nikriz, 2 Buselik, 2 Karcığar
makamında
türkülerinin olduğu; ayak yapısının incelemesine göre; 7 Misket Ayağı, 13
Kerem Ayağı, 3 Müstezat Ayağında türkülerinin olduğu; usul yapısının
incelemesinden;
14/4’ lük 1 adet, 2/4’ lük 2 adet, 10/8’ lük 4 adet, 6/8’lük 3 adet,
4/4’
lük 9 adet türkü olduğu görülmektedir. Raci Alkır’ın TRT repertuarına kayıtlı
eserinin
konu ve hece sayısı incelendiğinde; 13’ lü 1, 15’li 2, 14’ lü 2, 12’ li 1, 11’  li 7, 10’ lu 1, 9’ lu 1, 8’ li 1,
7’ li 7 adet türküsünün olduğu anlaşılmıştır; konularının
ise, aşk, dini duygular, yurt sevgisi, özlem, çevre sevgisi, memleket
sevgisi,
hasretlik çekme, doğa sevgisi olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Raci Alkır, Türk Halk Müziği, Erzurum Türküleri ve Biçimleri

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir-Bornova.
• Alcan, R., Haşhaş S. (2016). Kuruluşundan Günümüze Kadar Geçen Süreçte TRT Erzurum Radyosu Türk Halk Müziği Çalışmalarına Genel Bir Bakış, İnönü Üniversitesi Kültür Ve Sanat Dergisi İnönü University Journal Of Culture And Art Cilt/Vol. 2 Sayı/No. 1 (2016): 83-91
• Bayraktarkatal, E. (2002). Dini Müziklerin Popülerleşmesi “Yeşil Pop”, 21. yy Başında Türkiye’de Müzik Sempozyumu
• Bulut, S. (1984). Kuşaktan Kuşağa Erzurum Folkloru. Ankara: Emek Ofset.
• Bulut, S. (2001). “Raci Alkır”. Erzurum Türküleri. Erzurum: Bakanlar Medya.
• Boratav, N, P. (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. 7. Baskı. İstanbul: Gerçek Yayınları.
• Kaptan A; Sosyal Bilimler Araştırma ve İstatistik Teknikleri; Rehber Yayınevi 1. Baskı Ankara 1995
• Özbek, M. ( 1994). Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş. (3. Basım), Özener Matbaası.
• Feyzioğlu, N. (2012). On Erzurum Türküsü Üzerinde Bir Metot Denemesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012, sayı 16 (1).
• Şengül, C. (2010). Erzurumlu Raci Alkır Hayatı ve Eserleri, Erzurum: Eser ofset Matbaacılık.
• Şengül, C. ( 2016). Kazakistan-Türkiye Halk Müziği Etkileşiminde Ahmet Hulusi Seven, International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS).
• Raci Alkır; 60 yıl paneli, 2010
• (http://www.erzurumyenigun.com/unutulan-deger--racialkir--6074h.htm ) Erişim Tarihi 21.09.2017.
• (http://turkulerleerzurum.com/forum/showthread.php?t=2068 ) Erişim Tarihi; 13.10.2017.