Sinematografik Düşünce İmgesinin Tarihi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 178 - 190, 25.06.2020

İkbal Bozkurt Avcı , Enderhan Karakoç

Bu makale için 29 Haziran 2022 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjcss/issue/70727/1133264

Öz

Sinema, felsefenin sonunun ilan edildiği bir dönemde ortaya çıkmış ve düşüncenin dönüşümüne olanak sağlamıştır. Filmin felsefeyi dönüştürmesi temelde bir düşünme biçimi olmasından ileri gelmektedir. Sinemayla ilgilenen düşünürler filmin özüne yönelik bazı sorular sormuş ve bunlara cevaplar aramışlardır. Bu sorgulamalarda filmin ne olduğunu anlamaya çalışılmakta; sinemanın bir hareket mi zaman mı görüntü mü süreç mi olduğu üzerinde durulmaktadır. Sinemanın ne’liğine ilişkin ontolojik, epistemolojik ve fenomenolojik temelli bu çalışmalar felsefi argümanlardan hareketle gerçekleştirilmiştir. Film üzerine düşünenlerin bu çabaları sinematik felsefeyi de şekillendirmiştir. Bütün bunlardan hareket eden bu çalışmanın temel amacı sinematografik imgenin tarihsel gelişimini ortaya koymaktır. Sinematik felsefenin gelişimi klasik ve modern olarak iki döneme ayrılmaktadır. Thomas Wartenberg görüntünün felsefesinin klasik dönemini Hugo Münsterberg’in çalışmalarıyla başlatmakta, Stanley Cavell ile bitirmektedir. Modern dönemi ise Gilles Deleuze’ün iki ciltlik sinema felsefesi kitabı ile başlatıp günümüze kadar devam ettiğini belirtmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, felsefe, sinematografik düşünce

Kaynakça

• Aitken, I. (2001). European film theory and cinema: a critical introduction, Edinburgh: Edinburgh University Press. Aitken, I. (2015). Avrupa sinema kuramları: eleştirel analiz, İstanbul: Doruk Yayınları. Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları, İstanbul: Doruk Yayıncılık. Arnheim, R. (2002). Sanat olarak sinema, Ankara: Öteki Yayınevi. Arnheim, R. (2011). Art and visual perception: a psychology of the creative eye, Berkeley & Los Angeles & London: University of California Press. Badiou, A. (2013). Cinema, Cambridge & Malden: Polity Press. Baker, U. (2014). Yüzeybilim fragmanlar, İstanbul: Birikim Yayınları. Baker, U. (2017). Beyin ekran, İstanbul: Birikim Yayınları. Balázs, B. (2013). Görünen insan ya da sinema kültürü, İstanbul: Say Yayınları. Bazin, A. (2011). Sinema nedir? İstanbul: Doruk Yayınları. Bell, A. J. (1977). Thinking with cinema: Deleuze and film theory. Film-Philosophy, 1(1): 1-6, http://www.film-philosophy.com/index.php/f-p/article/view/23/8 (24 Şubat 2015 tarihinde erişim sağlanmıştır). Benjamin, W. (2011). Tek yön, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ben-Shaul, N. (2007). Film: the key concepts, Oxford & New York: Berg. Bischoff, M. (t.y.). The end of philosophy and the rise of film. http://www.clarityfacilitation.com/papers/thesis.htm (12 Ocak 2015 tarihinde erişim sağlanmıştır). Braudy, L., Cohen, M. (2009). Film theory & criticism: ıntroductory readings, New York & Oxford: Oxford University Press. Butler, A. (2011). Film çalışmaları, İstanbul: Kalkedon Yayınları. Carroll, N. (2008). The philosophy of motion pictures, USA & UK & Australia: Blackwell Publishing. Colman, F. (2009). “Cinematic nature", (Edit: Felicity Colman). Film, theory and philosophy: the key thinkers, London: Palgrave Macmillan. Cooper, S. (2013). The soul of film theory, London: Palgrave Macmillan. Cox, D., Levine, M. (2018). Filmle düşünmek: felsefe yapmak ve film izlemek, Ankara: Ütopya Yayınevi. De Baecque, A. (2013). Foreward “cinema is a thinking whose products are the real”, Cinema (Alain Badiou), Cambridge & Malden: Polity Press, s. ix-x. Deleuze, G. (1997). Cinema II: the time-image, Minneapolis: University of Minnesota Press. Deleuze, G. (2006). “Sinema ve düşünce”, (Edit: Metin Gönen). Sinema sanatı, İstanbul: Es Yayınları, s. 99-101. Deleuze, G. (2014). Sinema I: hareket-imge, İstanbul: Norgunk Yayıncılık. Eisenstein, S. M. (1988). “Help yourself”, (Edit: Richard Taylor). Selected works, vol: 1: writings, 1922-34, Londra: British Film Institute, p. 219-237. Elsaesser, T. (1987). The irresponsible signifier or “the gamble with history”: film theory or cinema theory. New German Critique, 40(Special Issue on Weimar Film Theory-Winter): 65-89. Elsaesser, T., Hagener, M. (2014). Film kuramı: duyular yoluyla bir giriş, Ankara: Dipnot Yayınları. Frampton, D. (2013). Filmozofi, İstanbul: Metis Yayınları. Gönen, M. (2008). Paradoksal sanat: sinema, İstanbul: Versus Kitap. Gray, H. (2011). “Tanıtım”, Sinema nedir? (André Bazin), İstanbul: Doruk Yayınları. Gunning, T. (2012). “Preface”, (Edit: Sarah Keller & Jason N. Paul). Jean Epstein: critical essays and new translation, Amsterdam: Amsterdam University Press, p. 13-21. Gündeş, S. (2003). Film olgusu: kuram ve uygulayım yaklaşımları, İstanbul: İnkılap Yayınları. Heidegger, M. (2011). Varlık ve zaman, İstanbul: Agora Kitaplığı. Hume, D. (2007). An enquiry concerning human understanding, Oxford & New York: Oxford University Press. Kaes, A., Levin, D. J. (1987). The debate about cinema: charting a controversy (1909-1929). New German Critique, 40(Special Issue on Weimar Film Theory-Winter): 7-33. Kracauer, S. (1985). “Temel kavramlar”, (Edit: Seçil Büker & Oğuz Onaran). Sinema kuramları, Ankara: Dost Kitabevi. Kracauer, S. (2015). Film teorisi: fiziksel gerçekliğin kurtuluşu, İstanbul: Metis Yayınları. Leibmen, S. (2012). “Novelty and poiesis in the early writtings of Jean Epstein”, (Edit: Sarah Keller & Jason N. Paul). Jean Epstein: critical essays and new translation, Amsterdam: Amsterdam University Press, p. 73-91. Ling, A. (2006). Can cinema be thought?: Alain Badiou and the artistic condition. Cosmos and History: The Journal of Natural and Social Philosophy, 2(1-2): 263-276. Martin-Jones, D. (2014). “Sinemada hareket-imajlar, zaman-imajlar ve melez-imajlar”, (Edit: Damian Sutton & David Martin-Jones). Yeni bir bakışla Deleuze, İstanbul: Kolektif Kitap, s. 109-122. Monaco, J. (2011). Bir film nasıl okunur? sinema dili, tarihi ve kuramı: sinema, medya ve multimedya dünyası, İstanbul: Oğlak Yayınları. Munsterberg, H. (1916). Photoplay: a psychological study, New York: D. Appleton and company. Orr, J. (1997). Sinema ve modernlik, Ankara: Ark Bilim ve Sanat Yayınları. Özön, N. (1995). “Çevirenin önsözü”, Sinemanın temel ilkeleri (V. I. Pudovkin), Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 7-14. Öztürk, S. (2016). Sinefilozofi: Kurosawa’nın Düşler’inde sinefilozofik bir yolculuk, Ankara: Heretik Yayınları. Öztürk, S. (2018). Sinema felsefesine giriş: film-yapımı felsefe, Ankara: Ütopya Yayınevi. Rancière, J. (2006). Estetik bilinçdışı, İstanbul: Ara-lık Yayınları. Rancière, J. (2008). Görüntülerin yazgısı, İstanbul: Versus Kitap. Rancière, J. (2016). Sinematografik masal, İstanbul: Küre Yayınları. Rilke, R. M. (1977). Duino elegies and the sonnets to orpheus, Boston: Houghton Mifflin Company. Rodowick, D. N. (2007). An elegy for theory. October Magazine, 122(Fall), p. 91-109. Schmerheim, P. (2008). Film, not sliced up into pieces, or: how film made me feel thinking: review of filmosophy. Film-Philosophy, 12(1): 109-123. http://www.film-philosophy.com/2008v12n2/schmerheim.pdf (13Haziran 2015 tarihinde erişim sağlanmıştır). Sofuoğlu, H. (2004). Sinematografik düşüncenin yapısı: hareket-zaman ve görüntü, Eskişehir: Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları. Sokolov, A. G. (1995). Sinemada görüntü kurgusu, İstanbul: Antrakt Sinema Kitapları. Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Sutton, D. (2014). “Sanat-oluş”, (Edit: Damian Sutton & David Martin-Jones). Yeni bir bakışla Deleuze, İstanbul: Kolektif Kitap, s. 85-99. Tarkovski, A. (2008). Mühürlenmiş zaman, İstanbul: Agora Kitaplığı. Wall-Romana, C. (2012). “Epstein’s photogénie as corporeal vision: ınner sensation, queer embodiment and ethics”, (Edit: Sarah Keller & Jason N. Paul). Jean Epstein: critical essays and new translation, Amsterdam: Amsterdam University Press, p. 51-71. Wartenberg, T. E. (2007). Thinking on screen film as philosophy, London & New York: Routledge. Woessner, M. (2011). What is Heideggerian cinema? film, philosophy and cultural mobility. New German Critique, 38(2): 129-157. Wollen, P. (2010). “Yurttaş Kane”, (Edit: Seçil Büker & Y. Gürhan Topçu). Sinema: tarih-kuram-eleştiri, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, s. 299-315. Filmler Antonioni, M. (1966). Cinayeti gördüm (Blow-up), İngiltere & İtalya. Kurosawa, A. (1990). Düşler (Dreams), Japonya.